زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمدرضا خدایی؛ متخصص اعصاب و روان

بیمار دختر خانم 17 ساله‌ای است كه دانش‌آموز پیش‌دانشگاهی است خانواده روی او حساب جداگانه‌ای باز كرده و از او انتظار دارند كه در رشته پزشكی قبول شود. از یك سال پیش مادر متوجه ریختن موهای ابرو و مژه او شده است كه به پزشك متخصص پوست مراجعه و از آنجا به روانپزشك ارجاع گردیده است.

بیمار فوق در ابتدا منكر كندن مو از ترس اینكه به او لقب دیوانه بدهند، بود. وی سپس ذكر كرد وقتی دچار اضطراب در مورد امتحانات می‌شود تنش و اضطراب برای كندن مو پیدا می‌كند و پس از آنكه احساس می‌كند كه آرام شده است وی دچار احساس پشیمانی می‌گردد.

به راستی تریكوتیلومانیا چیست؟

 تریكوتیلومانیا كه به وسواس كندن مو هم معروف است اختلال مزمنی است كه علامت اختصاصی آن كندن مكرر مو تحت تاثیر استرس فزاینده‌ای است كه باعث از دست دادن مو می‌شود و گاه در صورت خورده شدن باعث ایجاد گلوله‌های مو در دستگاه گوارش می‌شود.

به دلیل پنهان كاری معمولا میزان شیوع كمتر از حد واقعی گزارش می‌شود چون معمولا افراد به دلیل شرم و خجالت كشیدن و ترس از انگ بیماری روانی كمتر به پزشك مراجعه می‌كنند. در این بیماری، فرد پیش از اقدام به كندن، دچار تنش و اضطراب و احساس اجبار در كندن مو می‌شود و با كندن مو احساس رضایت و آرامش پیدا می‌كند.

در این اختلال همه مناطق بدن ممكن است درگیر شود و كندن موی سر شایع‌تر است و ابروها، مژه‌ها و ریش هم از مناطق كندن مو محسوب می‌شود و كندن موهای زیر بغل، تنه و ناحیه تناسلی از شیوع كمتری برخوردار است. در این بیماری در مناطق كنده شدن مو، وجود موهای كوتاهی و شكسته در كنار موهای بلند و طبیعی قرار دارد.

كندن مو دردناك نیست و گاهی خارش و یا سوزش در ناحیه مبتلا وجود داشته باشد و موخواری ممكن است متعاقب كندن مو دیده شود و جویدن ناخن، خراشیدن، گاز گرفتن، كندن گوشه لب هم ممكن است به همراه كندن مو وجود داشته باشد.

این اختلال از نظر شدت، سن بروز و میزان بروز به دو دسته تقسیم می‌شود. نوع مزمن و وخیم‌تر كه در اوایل تا اواسط نوجوانی شروع می‌شود و نسبت ابتلای جنس مونث به مذكر 9 به 1 است و بیمار مبتلا ممكن است تك فرزند یا فرزند ارشد خانواده باشد. نوع دوم، اختلالی است كه در كودكی شروع می‌شود و نسبت ابتلای پسر با دختر برابر است و از نوع اول شایع‌تر و خوش‌خیم‌تر می‌باشد؛ همچنین پیش آگهی و جواب به درمان نیز بهتر است.

هم ابتلایی بین وسواس كندن مو با اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلال وسواسی - جبری، اختلال شخصیت، اختلال خوردن وجود دارد و این اختلالات در نوع اول تریكوتیلومانیا بیشتر از نوع دوم است.

اختلال وسواس كندن مو تریكوتیلومانیا در خانواده‌های وسواسی، افراد كمال‌طلب و مضطرب بیشتر دیده می‌شود گاهی سابقه تیك و یا اختلال كنترل تكانه و تحریك‌پذیری در فرد وجود دارد و احتمال استعداد ژنتیكی در افراد مبتلا بیشتر است. از نظر بیولوژی اختلال در عصب – رسانه سروتونین و مواد شبه افیونی بیشتر گزارش شده است و شروع این بیماری با موقعیت‌های پراسترس مرتبط می‌باشد.

افراد كمال‌گرا و درون‌گرا بیشتر دچار این بیماری می‌شوند و در خانواده‌هایی كه ابراز هیجان سركوب می‌شود و ایده‌آل‌گرا هستند و تعاملات كلامی بین اعضای خانواده ضعیف می‌باشد بیشتر دیده می‌شود. این اختلال شباهت به اختلال وسواس – جبری دارد، ولی برخلاف بیماری وسواس در این بیماری، بیمار افكار وسواسی نداشته و عمل وسواسی محدود به كندن مو می‌باشد. در این بیماری هیچ علت ارگانیك وجود ندارد و جهت افتراق از آلوپسی آره‌آتا و یا كچلی سرانجام بیوپسی ضروری است.

سن متوسط شروع سن نوجوانی است و اكثرا قبل از 17 سالگی شروع می‌شود، هرچه سن شروع زودتر باشد پیش آگهی بهتر است. درمان معمولا با همكاری تیمی متخصص پوست، روانپزشك امكانپذیر می‌باشد. می‌توان از استروئیدهای موضعی و هیدروكسی‌زین، داكسپین، داروهای SSRI مانند فلوكستین، ستیالوپرام، فلووكسامین استفاده نموده در صورت عدم جواب همراه نمودن دارویی Pimozide كه قرص‌های 4 میلی‌گرم می‌تواند با دوز پایین كمك كننده باشد. درمان‌های غیردارویی شامل بیوتیریك (پسخوراندزیشی) – رفتار درمانی و حساسیت‌زدایی می‌باشد.