تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
ماساژ درمانی
ماساژ ملایم نیز برای كاهش درد و همچنین رفع بی‌خوابی مؤثر است. طی پژوهشی كه در مجله بین‌المللی اعصاب منتشر شد، آمده است، افرادی كه در طول هفته و به مدت پنج هفته (هر دوره 30 دقیقه) به مراكز ماساژ مراجعه كرده و ماساژ می‌شوند، خواب آرام‌تر و بهتری دارند و كمتر به كمر درد دچار می‌شوند. « ورزش منظم نیز در كاهش درد و رفع بی‌خوابی مؤثر است.
پیاده‌روی، یوگا و شنا از ورزش‌های مؤثر در كاهش درد هستند. البته بهتر است در طول روز ورزش كنید، زیرا ورزش كردن سه ساعت قبل از خواب ممكن است موجب بی‌خوابی و یا بیدار شدن از خواب شود. در طول روز از چرت زدن جلوگیری كنید و یا آن‌را به یك زمان 10 - 20 دقیقه‌ای محدود كنید. دوش و حمام آب گرم موجب آرامش در طول خواب می‌شود.
رابطه میان درد و خواب
تریسی ماركسی، روانپزشك می‌گوید: «زمانی كه اعصاب به شدت تحریك شود، شما احساس درد می‌كنید.» ماركس، نویسنده كتاب استاد خواب، معتقد است كه این تحریكات مغز را فعال نگه می‌دارد و همین فعالیت مغز، فرد را بیدار نگه خواهد داشت.
درد به طرق مختلف موجب بی‌خوابی می‌شود كه این روش‌ها عبارتند از:
ساختار خواب را بر هم می‌زند: دكتر مارك می‌گوید: انسان در هر مرحله از خواب، به مقدار مشخصی استراحت و حافظه نیاز دارد. مراحل مختلف خواب عبارتند از: خواب سبك، خواب عمیق و خواب Rema (حركت سریع چشم). هر كس به‌طور طبیعی در شب چهار الی شش دوره از این مراحل را طی می‌كند. اما اگر درد او را از خواب بیدار كند، زمان زیادی از خواب در مرحله خواب سبك طی شده و گذشتن از این مرحله طولانی می‌شود و همین مرحله Rem و مراحل دیگر را كاهش می‌دهد و در واقع حساسیت به درد نیز افزایش می‌یابد.
روی موقعیت و نحوه خوابیدن تأثیر می‌گذارد: انواع خاصی از دردها، مثل درد ورم مفاصل و دردهای ارتوپدی موجب می‌شود كه نتوانید راحت بخوابید. درد مفاصل و دردهای عضلانی روی كیفیت خواب (خواب ماندن) تأثیر بیشتری می‌گذارد تا به خواب رفتن فرد.
محرومیت از خواب، فرد را نسبت به درد حساس‌تر می‌كند: براساس پژوهشی كه سال 2009 در مجله خواب به چاپ رسید، افراد سالم و طبیعی كه كمتر استراحت می‌كنند، نسبت به درد حساس‌ترند. دلیل اصلی و قطعی این موضوع مشخص نشده، اما برخی مطالعات نشان می‌دهند كه محرومیت از خواب موجب افزایش تولید مواد شیمیایی ضدالتهابی به نام «سیتوكین» در بدن می‌شود.
داروهای ضد درد: متأسفانه، برخی از داروهای مسكن، مانند كدئین و مورفین می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند. همچنین ممكن است باعث آپنه (مكث كوتاهی در تنفس) در هنگام خواب شوند. افرادی كه برای كاهش دردهای مزمن خود از این نوع داروها استفاده می‌كنند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به مشكلات خواب قرار می‌گیرند.
افرادی كه به دردهای مزمن مبتلا هستند، اغلب نمی‌توانند به خوبی ورزش كنند و عدم ورزش موجب اضافه وزن می‌شود. این چرخه همین گونه ادامه خواهد داشت و مانع خواب آرام فرد می‌شود.
