زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

صبا شادور

تعزیه خوانی با کمک مسئولان هنری حفظ خواهد شد

تعزیه یا شبیه خوانی، نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی شیعی و عمدتا درباره شهادت امام علی (ع) و امام حسین (ع) و مصائب اهل بیت(ع) است.

اما آنچه درگذر زمان بر تعزیه رفته، باعث شده تا توجه هنرمندان را به این هنر مظلوم جلب کند. تعزیه نوعی آئین است که در ایران باید جایگاه و موقعیت مناسبی داشته باشد.

اگر توقع داشته باشیم که این هنر حتی در یونسکو هم ثبت جهانی شود، بی راه نگفته‌ایم.

اما متاسفانه عدم کمک‌‌های مالی و توجه مسئولان هنری به این مقوله باعث شد تا در گوشه‌ای از ذهن ما چند نما از این هنر باقی بماند.

سیاوش طهمورث هنرمند و بازیگر تئاتر و نیز لاله تقیان، پژوهشگر تعزیه و مسئول پیگیری ثبت پرونده تعزیه در یونسکو به صحبت پرداخته‌ایم که در زیر می‌‌خوانیم.

طهمورث از جمله بازیگران فعال در عرصه تئاتر و رسانه ملی است. بازیگری که مدت‌هاست در مجموعه‌های پرمخاطب به ایفای نقش می‌پردازد و از قدیمی‌های هنر تئاتر به شمار می‌رود.

البته این بازیگر اگر در مجموعه و یا نمایشی هم به ایفای نقش نپردازد، سعی می‌کند تا با دوره‌های مختلف نمایش نامه خوانی روزهایش را سپری کند.

او علاوه بر بازیگری، کارگردانی در تئاتر را هم تجربه کرده است. اولین حضور این بازیگر سرشناس با بازی در مجموعه «همشهری» به کارگردانی مسعود فروتن و حسین فردلو بود که بعد از آن در نقش‌های مختلف بازی کرد.

او این روزها از وضعیت نابسمان هنر تعزیه خوانی انتقاد می‌کند و معتقد است که باید خانه‌ای برای این هنر قدیمی‌در میان دیگر هنرها، تاسیس شود تا تعزیه خوانی همیشه زنده باقی بماند.

بازی این بازیگر تلویزیون در مجموعه‌های «گرگ‌ها»، «درپناه تو»، «معصومیت از دست رفته»، «زیر تیغ»، «نابرده رنج»، «سایه سکوت» و .... را نمی‌توان فراموش کرد.

نقش‌هایی که حتی اگر در بطن یک فرد منفی هم بازی کرده بود، با این وجود مورد توجه مخاطبین تا کنون بوده است.

با او درباره مجموعه‌های تلویزیونی و نیزتئاتربه صحبت پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانیم.

مدتی پیش با هم درباره هنر تعزیه صحبت کردیم آیا مشکل خانه تعزیه و یا بنیاد تعزیه خوانی در تهران حل شد یا خیر؟

 من تلاش زیادی برای تداوم بعضی از هنرها همچون تعزیه کرده‌ام.

متاسفم که خانه‌ای مخروبه را برای تاسیس خانه تعزیه انتخاب کردند، به خاطر می‌آورم که آقای حسن محمدباقر بنیانگذار هنر علمی ‌و فرهنگی تعزیه و همایش‌های آئینی بودند.

با کمک ایشان که همه هزینه‌ها را بر عهده گرفتند، این ساختمان مخروبه تبدیل به یک ساختمان هنر تعزیه و آباد شد اما این روزها این ساختمان تبدیل به موزه‌ای برای نگه داری وسایل و لوازم تعزیه است.

من دیده‌ام که حدود 6 هزار کتاب تخصصی دراین ساختمان وجود دارد و بنیان هنرتعزیه دراین ساختمان راه‌اندازی شد. کسانی که تجربه هنرتعزیه خوانی داشتند، می‌دانستند که خانه‌ای برای ارائه این هنر داشتند.

این اتفاق خوبی برای هنر قدیمی‌ ما تعزیه خوانی بود، چرا این بنیاد تداوم نداشت؟

درماه‌های اخیراین ساختمان را سازمان شهرداری تهران دوباره تصاحب کرده است. امیدوارم این بنیاد دوباره و بارونق همان سال‌ها ادامه داشته باشد.

چرا هنر تعزیه خوانی و نقالی در سال‌های اخیر کمرنگ شده، در حالی که هنرمندان زیادی پیگیر این هنرهای قدیمی‌ بوده‌اند؟

به دلیل اینکه عده‌ای شناخت ندارند و نمی‌دانند که باید این هنرها حفظ شود. متاسفم که نبود این هنرها، ضرر زیادی به هنرمندان ما می‌رساند.

از بین بردن مسائل سنتی و آئینی ما واقعا دردناک است. من خیلی دوست دارم از همکاران و مدیران دولتی بپرسم معنویت و شناخت هنر تعزیه را می‌دانند یا خیر؟

این‌ها همه ضرر به هنر و تمدن تاریخی کشور ما است. به هرحال من تا جایی که بتوانم سعی می‌کنم هنر تعزیه خوانی حفظ شود.

چطور می‌توان با راه‌اندازی کمپینی، مشکل هنرمندان قدیمی ‌از قبیل هنر تعزیه را حل کرد؟

من مطمئن هستم که تا الان هم گروهی از هنرمندان مقاومت کردند و بعضی هنرها را زنده نگه داشتند.

در واقع هنرمندان همیشه لطف داشته‌اند که همراه این سختی‌ها و مشکلات بوده‌اند. گاهی مدیران نقش پررنگ‌تر از هنرمندان دارند و باید مدیری که شناخت از این هنر دارد، قدم پیش بگذارد تا این مشکل حل شود.

چطور یک نقش را برای بازی می‌پذیرید؟

متاسفانه برخی‌ها فکر می‌کنند هر چه که به ذهن‌شان رسید بنویسند و آن تبدیل به یک اثر سوال نمایشی شود.

بعضی وقت‌ها هم تهیه‌کنندگان به فیلمنامه‌نویس‌ها پیشنهاد می‌دهند که با فلان موضوع در مدت کم فیلمنامه‌ای بنویسند.

فکر می‌کنید مردم در حال حاضر تا چه‌اندازه مجموعه‌ها یا فیلم‌های تلویزیونی را تماشا می‌کنند یا اگر تماشا می‌کنند موضوعات آنها چقدر دربرگیری دارد آیا می‌تواند مخاطبان فراوانی را همراه خود کند یا خیر؟

همه ما می‌دانیم اثری موفق و پربیننده است که فیلمنامه خوبی داشته باشد پس باید برای فیلمنامه‌نویسی سرمایه‌گذاری کنیم.

*شما در نقش‌های منفی زیادی به ایفای نقش پرداختید. نمی‌ترسید که این نقش‌های منفی روی بازی شما تاثیر بگذارد؟

نقش‌های پیشنهادشده را از جنبه منفی و یا مثبت بودن آن نمی‌بینم، چرا که این نقش‌ها منفی نیستند. در واقع این هنر بازیگر است که بتواند یک نقش را باورپذیر بازی کند.

وقتی نقشی به من پیشنهاد می‌شود، تمام سعی‌ام را می‌کنم تا با آن ارتباط برقرار کنم. برای من همین تأثیرگذاری نقش مهم است.

فکر نکنید که بازی در نقش منفی راحت است، یکی از سخت‌ترین کارها بازی در نقش‌های منفی است، چرا که این نقش‌ها ممکن است تأثیر منفی روی اعصاب بازیگر بگذارد.

خوشحالم که هیچ‌کدام از نقش‌هایم مشابه دیگری نبوده‌اند.

آخرین حضور شما در تلویزیون با چه مجموعه بوده است؟

مجموعه «آشوب» به کارگردانی امیرپور وزیری که با دوستان خوبم چون عباس غزالی و محمود پاک نیت به ایفای نقش پرداختم. که این مجموعه درباره خرمشهر ساخته شده است.

در سلسله جلسات نمایشنامه خوانی هم سال گذشته حضور پررنگی داشتم.

لاله تقیان پژوهشگر تعزیه خوانی است. او درباره هنر تعزیه خوانی در شرایط کنونی به صحبت پرداخته است که در این گزارش می‌‌خوانیم.

چرا تعزیه خوانی در شرایط کنونی جایگاه مشخصی ندارد؟

جایگاه واقعی تعزیه اعتقاد مردم است، اما اینکه کسی در دوره کنونی برای تعزیه سرمایه گذاری نمی کند تا سر و وضع آن درست شود، بحثی دیگر است و به کارکرد تعزیه ربطی ندارد.

یکی از مواردی که باید به آن اشاره کنم بحث فرهنگی است مربوط به اینکه از زمانی که تشکیلات اداری در ایران قدرتمندتر شده است، هیچ سازمانی به تعزیه نگاه جدی نداشته است و برای احترام به یک چنین هنر یکتایی کار بنیادی نکرده است. حتی بنیاد تعزیه خوانی در ایران هم با مشکلاتی مواجه بوده است.

شما برای حفظ تعزیه، مستقل از ارگان‌های دولتی کاری انجام داده‌اید؟

ما همه تعزیه خوان‌‌ها را جمع کردیم و از آنها خواستیم تشکلی درست کنند و شاید بعد بپذیرند که از درآمد تعزیه خوانی، یک درصد به این تشکل و انجمن کمک کنند تا انجمن سرپا باشد و در ازای آن، انجمن برای آنها کار پشتیبانی انجام می‌‌دهد.

مثلا کلاس‌‌های آموزشی تشکیل می‌‌دهد تا مثلا تعزیه خوان‌‌هایی که آواز را بد می‌‌خوانند و دستگاه‌‌های موسیقی ایرانی را بلد نیستند، در این کلاس‌‌ها آموزش ببینند.

یا نسخه‌های تعزیه ای را که اضافه دارد و در مناطق مختلف به صورت متفاوت وجود دارد را تصحیح کند و در اختیار تعزیه خوان‌‌ها قرار دهد.

حتی این انجمن اگر بتواند پول بیشتری جمع کند، در نظر دارد فضایی برای تعزیه خوانی ترتیب دهد و مثلا تکیه‌ای بسازد یا اجاره کند تا تعزیه خوانی در آن به طور مداوم و هفته‌ای اجرا شود.

به طور کلی ما متعهد شدیم در چنین مواردی پشتیبان تعزیه خوان‌‌ها باشیم و بقیه‌اش هم که خوشبختانه دست خود تعزیه خوان‌‌هاست که خودشان برای خودشان تصمیم می‌‌گیرند.