به قلم : ملینا دریان ؛ دانشجوی کارشناسی علوم تغذیه ؛ دکتر گلبن سهراب
زیرنظر : دکتر گلبن سهراب ؛ عضو هیات علمی گروه تغذیه بالینی و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تحریریه زندگی آنلاین : چه کسانی تحت تاثیر اوتیسم هستند؟
اوتیسم یک وضعیت طیفی می‌باشد، این بدان معنی است که افراد را به شیوه‌های مختلف با علائم، سطح عملکرد و چالش‌های متفاوت تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر فرد اوتیسمی دارای شخصیت و مجموعه‌ای از توانایی‌های متفاوت است. افراد اوتیسمی می‌توانند حساسیت بیشتری نسبت به نور، لمس، صدا و طعم داشته باشند. این می‌تواند بر تنوع غذاهایی که آنها می‌خورند، تأثیر بگذارد.
بیشتربخوانید:
بهترین و بدترین خوراکی‌ها برای کودکان بیش فعال
رژیم توصیه شده در بیماران مبتلا به اوتیسم چیست؟
هیچ تفاوتی در نیازهای تغذیه‌ای برای افراد اوتیسمی وجود ندارد و یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت و رشد کودکان اوتیسمی توصیه می‌شود. ممکن است شنیده باشید که رژیم غذایی بدون گلوتن یا بدون کازئین می‌تواند علائم اوتیسم را بهبود بخشد. گلوتن نوعی پروتئین است که در گندم، چاودار و جو یافت می‌شود. کازئین پروتئینی است که در شیر یافت می‌شود. در واقع افراد مبتلا به اوتیسم دارای روده نشتی هستند که به بخش‌هایی از گلوتن و کازئین اجازه می‌دهد به جریان خون نفوذ کند و بر مغز و سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد. اعتقاد بر این است که این ممکن است باعث بروز اوتیسم شود یا علائم آن را تشدید کند. با این حال، مطالعات علمی کنترل شده صحت این موضوع را ثابت نکرده است، بنابراین تحقیقات در حال حاضر استفاده از این رژیم‌ها را تایید نمی‌کند. به خاطر داشته باشید که رژیم‌های غذایی محدود نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارند تا مطمئن شوید که نیازهای تغذیه‌ای بیماران برآورده می‌شود. قبل از ایجاد هر گونه تغییر شدید در برنامه غذایی بیمار لازم است با یک متخصص تغذیه مشورت شود، زیرا زمانی که یک رژیم غذایی بدون گلوتن یا بدون کازئین تجویز می‌شود، ممکن است باعث بروز عوارض جانبی و یا کمبود برخی از مواد مغذی شود.
برخی از ملاحظات غذایی رایج مرتبط با اوتیسم عبارتند از:
نیاز به روتین در زمان وعده‌های غذایی: این می‌تواند شامل صندلی مخصوص برای فرد و افرادی باشد که با آنها غذا می‌خورند یا کارد و چنگال و بشقاب‌های خاص، حتی ممکن است فرد مبتلا به اوتیسم بخواهند به تنهایی غذا بخورد.
حساسیت به بوها، مناظر و صداها در زمان صرف غذا می‌تواند بر خوردن تاثیر بگذارد.
ناراحتی روده، از جمله یبوست، اسهال و نفخ معده
تداخلات دارویی: برخی از داروهای محرک که برای اوتیسم استفاده می‌شوند، می‌توانند اشتها را کاهش دهند که این می‌تواند مقدار غذایی که کودک می‌خورد را کاهش دهد و ممکن است رشد را تحت تاثیر قرار دهد. سایر داروها ممکن است اشتها را افزایش دهند یا بر جذب برخی ویتامین‌ها تاثیر بگذارند.
حساسیت غذایی (زمانی که بدن نسبت به برخی غذاها واکنش بد نشان می‌دهد).
انتخاب مواد غذایی محدود به تعداد کمی از غذاهای مشابه از نظر رنگ و طعم
بیشتربخوانید:
علائم اوتیسم و روش تشخیص آن در کودکان
مشکلات مربوط به غذا خوردن
ممکن است مشکلات حسی داشته باشند، به این معنی که نسبت به بو، مزه، ظاهر و لمس اشیا (از جمله غذاها) حساسیت بیشتری دارند. این می‌تواند خوردن برخی غذاها را دشوار کند و می‌تواند منجر به پیروی از یک رژیم غذایی بسیار محدود شود.
برخی از نمونه‌ها عبارتند از:
تمایل شدید به بافت‌های خاصی از غذاها (مانند غذاهای ترد یا نرم)
ترجیح دادن برندهای غذایی خاص
ترجیح دادن غذاهایی با رنگ بژ مانند چیپس، بیسکویت، نان سفید و ناگت مرغ
ترجیح دادن غذاهای بریده شده به شکلی خاص (مثلا نان تست که به صورت مربع بریده شده، اما نه مثلث).
عدم تمایل به مصرف غذاهای متفاوت و متنوع در یک بشقاب
غذاهایی که قابل پیش‌بینی هستند، ممکن است ترجیح داده شوند، به عنوان مثال، یک همبرگر مارک مشخص یا یک برند خاص از چیپس که همیشه ظاهر و طعم یکسانی دارد، اما یک موز ممکن است بسیار رسیده باشد و دیگری ممکن است نارس یا سیاه شده باشد، بنابراین قابل پیش‌بینی نیست. افراد اوتیسمی تمایل دارند غذاهایی را مصرف کنند که قابل پیش‌بینی باشد، زیرا این می‌تواند به کاهش اضطراب‌شان کمک کند.
اکثر بیماران نیازهای غذایی خود را برآورده می‌کنند، حتی اگر رژیم غذایی آنها تنوع نداشته باشد، اما برخی از آنها به دلیل محدودیت بسیار زیاد در انتخاب مواد غذایی، تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند، اگر غذاهایی را ترجیح می‌دهند که قند و چربی بالایی دارند و میوه، سبزیجات، ماهی یا غلات کامل نمی‌خورند یا کم مصرف می‌کنند، این می‌تواند منجر به افزایش وزن، یبوست و خطر کمبود مواد مغذی شود.
مصرف بسیار محدود (مثلا خوردن کمتر از 20 نوع ماده غذایی متفاوت) می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد. ممکن است منجر به کمبود مواد مغذی شود که می‌تواند بر وزن، رشد و سلامت کلی کودک تأثیر بگذارد. رستوران‌ها در زمان صرف غذا اغلب مملو از افراد، صداها و بوهای متفاوت هستند و برای یک فرد اوتیسمی، این می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد و صرف غذا در آن محیط را به یک تجربه ناخوشایند تبدیل کند. متخصصان تغذیه می‌توانند در مورد تکنیک‌هایی برای کاهش اضطراب در هنگام صرف غذا به بیماران کمک کنند. همچنین در صورتی که انتخاب‌های غذایی فرد مبتلا به اوتیسم خیلی محدود می‌باشد، بهتر است با یک متخصص تغذیه در مورد لزوم مصرف مکمل‌های غذایی مانند انواع ویتامین‌ها و یا املاح مشورت نمایید.
بیشتربخوانید:
20نشانه کودکان مبتلا به اوتیسم
چه کودکانی در معرض ابتلا به اوتیسم هستند؟
مشکلات گوارشی در افراد اوتیسمی
هضم زمانی اتفاق می‌افتد که غذاها توسط دستگاه گوارش به اجزای تشکیل دهنده خود مانند چربی‌ها، پروتئین‌ها، قندها، ویتامین‌ها و مواد معدنی تجزیه می‌شوند. مشکلات روده‌ای مانند یبوست، اسهال و نفخ معده اغلب در افراد اوتیسمی دیده می‌شوند. ممکن است متوجه شوید که مصرف یک پروبیوتیک به تسکین علائم روده کمک می‌کند. خوردن وعده‌های غذایی منظم حاوی فیبر و خوردن شش تا هشت لیوان مایعات در طول روز اغلب کمک‌کننده است. غذاهای پر فیبر از جمله غلات صبحانه سبوس‌دار، نان سبوس‌دار، میوه‌ها، انواع سبزی‌ها، لوبیا و سایر انواع حبوبات نیز می‌توانند به هضم راحت‌تر کمک کنند.
رژیم بدون قند و بدون شکر
اگرچه هنوز تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، اما بسیاری از متخصصان بر این باور هستند که با کاهش مصرف قند و شکر و مواد غذایی حاوی آنها و سایر مواد غذایی فراوری شده می‌توان علائم اوتیسم را کاهش داد، به ویژه در مورد قند و شکر که در مورد کودکان غیر اوتیسم نیز تحقیقات فراوانی در زمینه آنها انجام شده است و ثابت شده کودکانی که رفتار‌هایی مانند کم‌توجهی و یا حواس‌پرتی و رفتار بیش‌فعالانه دارند، با مصرف کمتر شکر و قند می‌توانند علائم کمتری نشان دهند.
سطح ویتامین D
سطح پایین ویتامین D در دوران بارداری به میزان بالایی با خطر بروز اوتیسم در کودکان ارتباط نشان داده است.
زردچوبه
زردچوبه اثرات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند به میزان قابل توجهی مشکلات گوارشی ناشی از اوتیسم را بهبود بخشد.
خوراکی‌های دارای منیزیم
یک رژیم متناسب و متعادل و مقوی برای همه کودکان لازم و ضروری است، اما منیزیم جایگاه خاصی در رژیم‌های غذایی کودکان دارای اوتیسم دارد. کمبود منیزیم می‌تواند به تعدادی از علائم منجر شود که مطابق با الگوهای رفتاری است که در کودکان دارای اوتیسم دیده می‌شود. مانند تکان دادن دست و رفتار‌های تکراری، دندان قروچه، اضطراب، تمرکز پایین و دامنه توجه کم. با اطمینان یافتن از اینکه منیزیم بخشی از مواد مغذی مصرفی روزانه است، می‌توان این علائم را کاهش داد و با کاهش این علائم می‌توان رفتار درمانی موثرتری برای کودک دارای اوتیسم مهیا نمود. کنجد و فرآورده‌های آن، آجیل، غلات سبوس‌دار، سبزی‌های برگ سبز مانند اسفناج، کاهو و ... از منابع غنی منیزیم هستند.
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3، به همراه برخی دیگر از انواع اسیدهای چرب در واقع برای رشد طبیعی و سالم بدن مفید هستند. مطالعات نشان می‌دهند که مقادیر بالای امگا 3 می‌تواند باعث افزایش تعاملات و معاشرت در افراد مبتلا به اوتیسم گردد و همچنین می‌تواند رفتار‌های بیش‌فعالانه و مختل کننده در اثر آن را کاهش دهد. ماهی قزل آلا، سالمون و گردو از منابع خوب امگا 3 هستند.
خوراکی‌های دارای ملاتونین
یکی از معمول‌ترین علائمی که والدین کودکان دارای اوتیسم گزارش می‌کنند، بدخوابی و یا اختلال در خواب است. این اختلال در چرخه‌های طبیعی خواب می‌تواند باعث تحریک‌پذیری و عدم تمرکز و اضطراب و استرس در کودک دارای اوتیسم گردد. ملاتونین هورمونی است که برای ایجاد وضعیت خواب در بدن انسان ترشح می‌گردد و می‌تواند خوابی آرام را برای کودک دارای اوتیسم مهیا نماید و در نتیجه کمک می‌کند که کودک دارای اوتیسم در بیداری برنامه درمانی خوبی داشته باشد. خواب خوب کودک دارای اوتیسم می‌تواند بر روی مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی او تاثیر‌گذار باشد. آکادمی اطفال آمریکا عنوان می‌کند که استفاده از مکمل دارویی ملاتونین می‌تواند در کوتاه مدت مفید باشد و به کودکان کمک کند تا خوابی بهتری داشته باشند، اما همین آکادمی هم عنوان می‌کند که این دارو باید تحت نظر پزشک و برای مواردی که پزشک تشخیص داده، مصرف گردد. این دارو دارای عوارضی چون خواب‌آلودگی در طول روز و یا شب‌ادراری هست، اما در کل این دارو، دارویی کم عوارض است. بیشتر خانواده‌ها می‌خواهند بدانند که چگونه می‌توانند ملاتونین را به صورت غیر دارویی برای کودکان دارای اوتیسم خود مهیا کنند. در پاسخ باید به لیست مواد غذایی افزایش دهنده ملاتونین در زیر توجه کنید: آلبالو، گیلاس، زرشک، تخم‌مرغ، ماهی وآجیل به خصوص پسته و بادام افزایش دهنده ملاتونین در بدن هستند.
