زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

الهام کریمی - کارشناس ارشد تغذیه

تحریریه زندگی آنلاین : در این مقاله کوشش کردم که مطالب مفید و آموزنده‌ای برای شما خوانندگان عزیز در مورد اوتیسم و نقش تغذیه در کنترل و مدیریت آن فراهم آورم.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم نوعی اختلال رشد می‌باشد که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می‌شود. در قدم اول باید بدانید که حساب عقب‌ماندگی و ناتوانی ذهن از این بیماری کلا جدا است، زیرا بر اساس یافته‌های دانشمندان، انیشتین و نیوتن دو نابغه بزرگ هستند که گرفتار این بیماری بودند.

اوتیسم یک اصطلاح گسترده می‌باشد که برای توصیف گروهی از اختلالات رشدی عصبی استفاده می‌شود. این اختلالات با مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی مشخص می‌شوند. افراد مبتلا به ASD اغلب علائم یا الگوسازی رفتاری محدود، تکراری و کلیشه‌ای را نشان می‌دهند. احتمال بروز این عارضه در مردان 4 برابر زنان می‌باشد و با نسبت 4 مرد به 1 زن است. بعضی از کودکان مبتلا به این بیماری در درس و تحصیل و سایر مشاغل موفق و نرمال هستند.  علائم این بیماری تا پیش از سه سالگی بروز می‌کند، اما علت آن هنوز ناشناخته است.  این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تاثیر می‌گذارد و به وضعیت اقتصادی، اجتماعی و تحصیلات والدین هیچ ارتباطی ندارد.

 بیشتربخوانید:

علائم اوتیسم و روش تشخیص آن در کودکان

مشکلات اوتیسمی‌ها

اوتیستیک‌ها در مهارت‌های کلامی و غیرکلامی و تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی مشکل دارند. ارتباط با دیگران برای آن‌ها مشکل است. این افراد حرکات تکراری مثل دست زدن یا پریدن انجام می‌دهند. دلبستگی به اشیا یا مقاومت به تغییر در این افراد قابل رویت است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که عواملی همچون سن بالای پدر و یا دیابت دوران بارداری مادر در به وجود آمدن اوتیسم در نوزاد قابل تاثیر می‌باشد. همه اوتیستیک‌ها شبیه هم نیستند. یک‌سوم از این کودکان قادر به صحبت کردن نیستند. حتی یک کلمه، در حالی که قدرت شنوایی دارند. برخی در بزرگسالی قادر به نظافت شخصی خود نیستند، البته کودکی که اوتیسم دارد و صحبت نمی‌کند را نمی‌توان کم‌هوش تلقی کرد. مشکل همه کودکان مبتلا به اوتیسم یک نکته مشترک می‌باشد که آن ضعف در برقراری ارتباط با دیگران و دنیای خارج می‌باشد.

کودک اوتیسمی که حرف نمی‌زند می‌تواند ارتباط خود را با نوشتن نشان دهد، بنابراین هرگز نباید این مسئله را ناشی از هوش پایین این بچه پنداشت، بلکه باید به این نکته اشاره کرد که علائم اوتیسم از 9 ماهگی قابل مشاهده است، اما در 2 تا 3 سالگی کاملا قابل تشخیص می‌باشد، مگر در موارد خفیف که در دوران نوجوانی و یا جوانی قابل تشخیص است. این نشانه‌ها در سه زمینه ارتباط، کلام، علایق و رفتارهای تکراری قابل تشخیص است.

یک نکته در مورد اوتیسم این است که این کودکان به وسایلی که می‌چرخند، مثل پنکه علاقه دارند و ساعت‌ها به آن خیره می‌نگرند. این کودکان به موسیقی‌های ثابت با نت و ریتم تکراری علاقه‌مند هستند. در بعضی از این کودکان آستانه درد بسیار پایین و در بعضی از آنها آستانه درد بسیار بالا است. برخی از آنها گاهی متوجه سوختگی‌های شدید هم نمی‌شوند. به توصیفی دیگر این بچه‌ها یکپارچگی حسی ندارند. بعضی دیگر کوچک‌ترین ضربه و درد شدیدی را متحمل می‌شوند. در مورد صداها هم به همین صورت می‌باشد گاهی کودک مبتلا به اوتیسم کوچک‌ترین صدا را می‌شنود. در حالی که متوجه صداهای بلندی مثل صدای زنگ در نمی‌شود. این کودک توانایی ذهن‌خوانی یا به عبارت دیگر empathy را دارا نمی‌باشد، یعنی نمی‌تواند خود را جای فرد دیگری بگذارد و شرایط دیگران را درک کند. تجربه‌های علمی نشان می‌دهند که پدر و مادر می‌توانند با یک روش خوب و موثر کودک را در مسیر خوب و موثر موفقیت هدایت کنند و این کودک همانند کودکان دیگر می‌تواند در مسیر موفقیت و رشد، گام‌های مهمی بردارد.

 بیشتربخوانید:

برای افراد در طیف اوتیسم ابتلا به یکی از اختلالات زیر تشخیص داده می‌شود:

 اختلال اوتیسم

 سندروم آسپرگر

 اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده

 اختلال از هم گسیختگی کودکی

حقیقتا اوتیسم از دو واژه اوتوس یعنی خود و ایسم یعنی گرایش. این واژه یعنی در خود مانده و به کسانی که این بیماری را دارند، «اوتیستیک» یا «در خود مانده» گفته می‌شود.

تغذیه و اوتیسم

اکنون به بخش تغذیه در مهار و مدیریت اوتیسم می‌پردازم. با اندکی تامل خواهیم دید که کودکان مبتلا به اوتیسم دچار کمبود اسیدهای چرب امگا3 در بدن خود می‌باشند، بنابراین مکمل اسیدهای چرب امگا3 در بهتر کردن کودکان اوتیستیک نقش مهمی دارد. همین طور مکمل ویتامین B6 در بهتر شدن این کودکان حائز اهمیت می‌باشد. منابع غذایی این مهم عبارتند از: کلم پیچ، حبوبات، گوشت، دل و جگر، کله و پاچه، برنج قهوه‌ای، آلو و سبزیجات پربرگ سبز.

مکمل‌های منیزیم، ویتامین D و کلسیم در جبران نیازهای این کودکان نقش مهمی دارند. کمبود ماده معدنی زینک (روی) معمولا یکی از نشانه‌های بارز در کودکان اوتیسمی می‌باشد که با مکمل‌های روی این نیاز مرتفع می‌شود. این کودکان اغلب دچار پرکاری غده تیروئید یا بالعکس کم‌کاری غده تروئید می‌باشند. یکی از مشکلاتی که این کودکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، کم‌خونی می‌باشد. در این کودکان ممکن است پاسخ به کازئین یا همان پروتئین شیر، گلوتن یا پروتئین گندم و سویا کم شود. در این صورت کودک با مصرف غذاهای حاوی گلوتن و کازئین ممکن است دچار التهاب روده و مشکلاتی مانند اسهال مزمن، زخم دستگاه گوارش، نفخ و برگشت غذا به معده شود. این مشکلات می‌توانند باعث بروز رفتارهای ناهنجار شوند. پروتئین و گوشت از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ و تخم‌مرغ در کودکان اوتیسمی مفید هستند. فیبر و غذاهای حاوی فیبر همانند موز، لوبیا، پیاز، نخودفرنگی و مارچوبه برای کودکان مفید است.

چربی‌های گیاهی مفید برای اوتیستیک‌ها به تقلیل اضطراب و احساسات منفی کودکان کمک می‌کنند. روغن نعنا هم خواص آرام‌بخش و خنک‌کنندگی دارد و به وضوح مغز این کودکان را بهبود می‌بخشد.

گیاهان دارویی مشخص مثل بابونه، علف چای و مارچوبه برای کاهش علائم اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرند. کودکان اوتیستیک در رژیم غذایی خود همواره می‌بایست بایدها و نبایدهایی را رعایت کنند.

گندم و محصولات تهیه شده از آن می‌باید از سفره‌های غذایی این بچه‌ها حذف گشته و یا به شدت محدود گردد. این فرآورده‌ها عبارتند از: انواع و اقسام نان، شیرینی، بیسکویت، کلوچه، ماکارونی و پاستا و دیگر فرآورده‌های حاصل از گلوتن گندم باید حذف گشته و همچنین لبنیات شامل شیر، پنیر، دوغ، خامه، کشک، بستنی محدود گردد و یا از نوع بدون کازئین آنها مصرف شود.

از خوردن محصولات دارای شکر، فسفات و سایر افزودنی‌ها جدا خودداری شود.

سویا یکی دیگر از غذاهای مرسوم و حساسیت‌زا است. استفاده از این ماده غذایی برای اوتیستیک‌ها بسیار مضر بوده، زیرا که دارای فیتیک است و باعث ناراحتی روده می‌شود. یک نمونه خوب از مواد غذایی که به بهبود اوتیسم کمک می‌نماید در صورت عدم حساسیت کودک به ادویه‌ها، زردچوبه می‌باشد.

این ماده غذایی دارای خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی است که می‌تواند به میزان قابل توجهی به بهتر کردن کارآیی و عملکرد روده کمک کند و به سم‌زدایی بدن و دور کردن بدن از استرس اکسیداتیو کمک می‌کند.

 بیشتربخوانید:

خطرات مصرف استامینوفن در بارداری؛ از بیش‌فعالی تا اوتیسم

خواب کودکان اوتیسمی

یکی از مشکلات کودکان اوتیستیک، کیفیت خواب آن‌ها است. همان‌طور که می‌دانیم، خواب تحت کنترل هورمون ملاتونین است، بنابراین مواد غذایی حاوی ملاتونین همانند: گیلاس، زرشک، آلبالو، تخم‌مرغ، ماهی، خشکبار، انواع مغزها و دانه‌های آجیل برای این بچه‌ها بسیار مفید و حائز اهمیت است. داشتن یک برنامه غذایی بدون قند و بدون شکر در کاهش و کم کردن علائم اوتیسم بسیار قابل اهمیت است. علاوه بر همه این‌ها خوراکی‌های دارای ویتامین C در کاهش نشانه‌های این بیماری نقش به خصوص دارد.

نکته

در آخر باید به این نکته اشاره نمایم که خوردن مواد غذایی حاوی رنگ‌های خوراکی مانند پفک، ژله، بستنی‌ها و نوشابه‌های رنگی باید به حداقل برسد و یا حذف گردد و با داشتن این مهم و این نکته که اغلب این کودکان دچار افزایش وزن و چاقی می‌باشند، یک برنامه غذایی پر فیبر و پروتئین در کاهش اشتهای اضافه و کم کردن وزن این بچه‌ها بسیار سودمند و موثر می‌باشد. امیدوارم توانسته باشم در این مقاله کمک نه چندان بزرگ که مفید و ارزنده‌ای به خوانندگان عزیز و محترم مجله کودک سالم نموده و قدم نه بزرگ که موثری در بهبود و سلامت این کودکان برداشته باشم.