زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

محمدرضا قنبریان؛  کارشناس تغذیه

زیر نظر: دکتر احمد ساعدی متخصص تغذیه

تحقیقات جدید در زمینه فشارخون

تحقیقاتی که دانشمندان در سال 2019 به پایان رسانده‌اند، یافته‌های هیجان‌انگیز و در بعضی موارد غیرمنتظره را به نمایش گذاشته است.

به‌عنوان‌مثال، یک مقاله در ماه فوریه منتشر شد نشان داد که داشتن فشارخون طبیعی برای زنان بالای 80 سال خطر مرگ‌ومیر را در مقایسه با افراد با فشارخون بالا را افزایش می‌دهد.

در جای دیگر، دانشمندان یونانی نتیجه‌گیری کردند که چرت زدن ممکن است به کاهش فشارخون کمک کند.

که در این مقاله آمده است: به نظر می‌رسد که خواب در هنگام ظهر باعث کاهش سطح فشارخون به‌اندازه تغییرات سبک زندگی می‌شود.

یک مطالعه شگفت‌آور دیگر، که دانشمندان در هشتاد و سومین نشست علمی سالانه انجمن گردش خون ژاپن ارائه دادند، نتیجه گرفتند که نیاز به ادرار کردن چند بار در شب ممکن است نشانه فشارخون بالا باشد.

نقش تغذیه در کنترل فشارخون

غذایی که ما می‌خوریم، تأثیر زیادی بر سلامت کلی ما دارد. به‌عنوان‌مثال، انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می‌کند که خوردن یک رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزی‌ها و اجتناب از محصولات با سطوح بالای نمک و چربی می‌تواند به حفظ و کنترل فشارخون کمک کند.

در طی چند سال گذشته، به‌طورکلی علاقه به تغذیه بسیار زیاد شده است. دانشمندان بیشتر و بیشتر بر روی غذاها یا ترکیبات غذایی تمرکز می‌کنند که می‌توانند به‌طور مستقیم باعث بهبود سلامت شوند. بنابراین، اگرچه رژیم غذایی ضعیف یک عامل خطرناک شناخته‌شده فشارخون بالا است، اما محققان در سال 2019 تحقیقات عمیق‌تری انجام دادند.

مکمل‌های خاص

یک مطالعه جدید دیگر که روی اسپیرولینا (جلبکی به نام Spirulina platensis) متمرکزشده است. تولیدکنندگان می‌توانند آن را به غذاها اضافه کنند و برخی از افراد آن را به‌عنوان مکمل مصرف نمایند.

آزمایشات اولیه حاکی از پتانسیل احتمالی اسپیرولینا برای کاهش فشارخون بالا اشاره داشت و در جدیدترین مطالعه، آن‌ها تلاش کردند تا دریابند که چگونه اسپیرولینا باعث کاهش فشارخون می‌شود. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که پروتئینی که در جریان هضم اسپیرولینا تولید می‌شود باعث شل شدن رگ‌های خونی می‌شود.

نویسندگان امیدوارند که این پروتئین (که به نام SP6 شناخته‌شده) ممکن است روزی در درمان فشارخون بالا مفید واقع شود.

مواد نگهدارنده، مواد افزودنی و آب

به‌جای تمرکز بر روی غذاهای خاص، یک مطالعه دیگر به بررسی تأثیر خرید مواد غذایی از خرده‌فروشان محلی پرداخت.

نویسندگان این تئوری را بیان کردند كه افراد با خوردن فرآورده‌های محلی، از مصرف مواد نگهدارنده و افزودنی‌های مختلفی كه مواد غذایی را طی مدت‌های طولانی نگه می‌دارند، خودداری

می‌کنند.

اگرچه این مطالعه نسبتاً کوچک بود، اما محققان دریافتند که بعد از 6 ماه آن‌هایی که محصولات محلی را مصرف می‌کردند سطح پایینی از چربی احشایی را داشتند، میزان افسردگی آن‌ها بهبودیافته و همچنین فشارخون آن‌ها کاهش‌یافته بود.

در تحقیقی دیگر، تیمی از دانشمندان با این سؤال روبرو شدند كه آیا نوشیدن آب با مواد معدنی بالا ممكن است فشارخون را كاهش دهد؟

آن‌ها برای تحقیق بر روی افرادی متمرکز شدند که در مناطق ساحلی بنگلادش زندگی می‌کنند. که آب آشامیدنی در آنجا شوری متفاوتی دارد. از این‌رو حاوی مقادیر بیشتری از سدیم است که می‌دانیم سدیم فشارخون را افزایش می‌دهد.

بااین‌حال همان آب نیز شامل منیزیم و کلسیم بیشتری است که هر دو فشارخون را کاهش می‌دهند.

نویسندگان نتیجه گرفتند که سطح بالاتر شوری در کل باعث کاهش فشارخون می‌شود. آن‌ها معتقدند «که اثرات مفید کلسیم و منیزیم بر فشارخون اثرات مضر سدیم را خنثی می‌کند.

علل و عوامل خطر

برخی از عوامل خطر فشارخون بالا به‌وضوح مشخص شده‌اند. این موارد شامل نوشیدن مقادیر زیاد الکل، استعمال دخانیات، استرس و چاقی است. بااین‌حال، ازآنجاکه فشارخون بالا بسیار رایج است، به‌احتمال‌زیاد عوامل بسیار بیشتری در ایجاد فشارخون بالا نقش دارد.

به‌طور مشابه، گرچه دانشمندان می‌دانند کدام شیوه زندگی و عوامل رژیم غذایی بر فشارخون تأثیر می‌گذارد، اما کاملاً مطمئن نیستند که چگونه باعث ایجاد این تغییرات می‌شوند.

برخی دانشمندان در حال بررسی عوامل خطر احتمالی هستند که ازنظر ارزش ظاهری بعید به نظر می‌رسد. به‌عنوان‌مثال، یک مقاله، که در ژوئن در مجله بهداشت عمومی ظاهر شد، نقش محل زندگی افراد را موردبررسی قرارداد.

مطالعات قبلی ارتباط بین قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و فشارخون را نشان می‌دهد. همان‌طور که انتظار می‌رفت، محققان بین آلودگی هوا و فشارخون بالا ارتباط مستقیمی پیدا کردند. بااین‌حال، افزایش خطر فقط برای کسانی که در خانه‌های کوچک زندگی می‌کردند، ازجمله بلوک‌های آپارتمان، بیشتر قابل‌توجه بود.

محققان معتقدند که این ممکن است به دلیل عوامل مختلفی باشد، برای مثال، زندگی در مجاورت با افراد دیگر ممکن است استرس‌زا یا پرسروصدا باشد.

بهداشت دهان

به‌طور عجیبی، اخیراً یک گروه از دانشمندان بررسی کردند که چگونه دهان‌شویه دهان ممکن است درخطر فشارخون بالا تأثیر بگذارد.

نویسندگان با انتشاریافته‌های خود نتیجه گرفتند که دهان‌شویه دهان "باکتری‌های خوب" را دردهان می‌کشد. این باکتری‌های خوب نیتریک اکسید (NO) تولید می‌کنند، که برای سلامتی رگ‌های خونی مهم است.

NO به‌عنوان یک گشادکننده عروق عمل می‌کند، به این معنی که باعث می‌شود ماهیچه‌هایی که در رگ‌های خونی قرار دارند شل شوند، درنتیجه عروق را گشاد کرده و فشارخون را کاهش می‌دهند.

به‌طور خاص، دانشمندان بر روی ماده شیمیایی کلرهگزیدین متمرکزشده‌اند که در بعضی از دهان‌شویه‌ها یافت شده‌اند.

به گفته نویسندگان، آن‌ها ثابت كردند كه "مصرف كلرهگزیدین دو بار در روز با افزایش معنی‌داری در فشارخون سیستولیك بعد از 1 هفته استفاده همراه بوده، که باعث کاهش باکتری‌های تولیدکننده NO روی زبان شد."

بازنگری که در سال 2019 با تمرکز روی منطقه دهان و دندان انجام شد، به دنبال ارتباط بین بیماری لثه و فشارخون بالابود. آن‌ها نشان دادند كه افراد مبتلابه پریودنتیت شدید - نوعی بیماری لثه - 49 درصد احتمال بیشتری از افزایش خطر فشارخون را نشان دادند.

در این تحقیق مشخص شد که این مشکل مستقیماً با فشارخون مرتبط است به این معنا که هرچه پریودنتیت شدیدتر باشد، احتمال فشارخون بالاتر می‌رود.

نقش روی

یک پروژه دیگر نقش روی را در حفظ فشارخون در سطح طبیعی بررسی کرده است. باگذشت سالها، محققان به ارتباط بین سطح پایین روی و افزایش خطر فشارخون اشاره‌کرده‌اند، اما از مکانیسم دقیق آن اطلاعی نداشتند.

آخرین تحقیق، نقش اصلی در این تعامل بین روی و فشارخون را مشخص کرد. به گفته نویسندگان، انتقال‌دهنده کلرید سدیم NCC مسئول (باز جذب سدیم) است، از این طریق از دفع آن در ادرار جلوگیری می‌کند.

نکته مهم این است که عنصر روی با NCC تداخل دارد: هنگامی‌که روی وجود دارد، NCC فعالیتش کمتر می‌شود، به این معنی که بدن سدیم کمتری را حفظ می‌کند.

 چراکه مقادیر زیاد سدیم (ازجمله مصرف نمک زیاد) فاکتورهای خطر افزایش فشارخون هستند.

محققان امیدوارند که این دانش جدید به بهبود درمان فشارخون بالا کمک کند.

فشارخون بالا و زوال عقل

دانشمندان رابطه بین فشارخون بالا و زوال عقل را نشان داده‌اند. این ارتباط منطقی است زیرا در اثر سكته مغزی زوال عروق ایجاد می‌شود و فشارخون بالا یك عامل خطر سكته مغزی است.

بااین‌حال، همچنین به نظر می‌رسد فشارخون بالا احتمال ابتلا به انواع دیگر زوال عقل، ازجمله بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد.

مطالعه‌ای که در ژوئن سال 2019 انجام شد، نشان داد که یک داروی فشارخون مشترک - نیلوادیپین - پیشرفت بیماری آلزایمر را با بهبود جریان خون در مغز کاهش می‌دهد.

به‌طور خاص، تیم تحقیق نشان داد، افرادی که دارو مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که نیلوادیپین مصرف نکردند، 20درصد افزایش خون در قسمت هیپوکامپ (یک منطقه مغز برای حافظه و یادگیری) آن‌ها روی می‌دهد.

الگوی فشارخون در طول زندگی

با یک مضمون مشابه، گروه دیگری از دانشمندان الگوی فشارخون را طی چند دهه مشاهده کردند. محققان یافته‌های خود را خلاصه کردند:

"فشارخون بالا از اواسط تا اواخر عمر با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل همراه است "

پروژه دیگری که فشارخون بالا را در طول زندگی ترسیم کرده است، نشان داد که افراد با فشارخون بالا یا در حال افزایش بین سنین 36 تا 53 سال به‌احتمال‌زیاد در سال‌های بعدی زندگی ضایعات ماده سفید و حجم مغز کمتری دارند.

نویسندگان امیدوارند که این یافته‌ها هم پزشکان و هم مردم را ترغیب کند تا فشارخون خود را زودتر از موعد بررسی و مورد پایش قرار دهند.

انتظار می‌رود در سال 2020 فشارخون بالا در دستور کار تحقیقات پزشکی قرارگیرد. ازآنجاکه علم به‌تدریج علل و مکانیسم فشارخون را خنثی می‌کند، مدیریت و به حداقل رساندن این بیماری بسیار شایع، باید هر چه سریع‌تر انجام شود.