زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحريريه ماهنامه كودك سالم

چقدر باید به نوزاد شیر داد؟

هنگامی كه نوزاد نارس از نظر فیزیكی وضعیت ثابتی پیدا كرد و توانست شیر را از پستان مادر مستقیما بمكد و بلع كند تغذیه با شیر مادر باید شروع شود ولی تا جایی‌كه ممكن است باید نوزاد نارسی كه بیماری خاصی ندارد بیشتر اوقات زیر پستان مادر باشد حتی اگر هنوز قادر به مكیدن پستان نیز نباشد (مراقبت آغوشی). در ابتدا ممكن است این نوزادان فقط نوك پستان را لیس بزنند و گاهی به مقدار كمی بمكند لذا باید صبور بود و به مادر اجازه داد كه در صورت خوب بودن حال عمومی نوزاد نارس، او را در اولین فرصت به پستانش بگذارد این نوزادان آرام آرام شیر می‌‌خورند و ممكن است در صورت تغذیه طولانی مدت خیلی زود خسته شوند طریقه مكیدن آنها نیز شبیه شیرخواران رسیده نیست به طوری كه عموما در ابتدا به مدت كوتاه‌تری پستان را می‌مكند و در بین مكیدن‌ها وقفه‌های طولانی‌تری دارند و حتی در ابتدا ممكن است پس از چند بار مكیدن چند دقیقه توقف نموده و دوباره شروع به مكیدن نمایند. از طرفی مدت شیرخوردن در این نوزادان ممكن است در هر نوبت تغذیه به 40 تا 45 دقیقه برسد بنابراین در صورت خوب بودن حال عمومی نباید آنان را سریعا از پستان جدا نمود چون دوباره شروع به مكیدن می‌نمایند فقط در صورتی كه این نوزادان خودشان پستان را رها كرده و به خواب روند و از مكیدن امتناع كنند وعده شیردهی متوقف می‌شود. نباید چنین انتظار داشت كه نوزاد نارس در شروع مقدار زیادی شیر بخورد بلكه به تدریج و با افزایش سن و بهتر شدن قدرت مكیدن و بیشتر شدن طول مدت مكیدن، تغذیه از پستان مادر به راحتی انجام می‌شود به طوری‌كه مكیدن‌های هر نوبت بیشتر و وقفه‌های بین مكیدن‌ها نیز كمتر خواهد شد ضمنا ممكن است این شیرخواران در ابتدا جهت گرفتن صحیح پستان به كمك مادر نیاز داشته باشند یعنی مادر ضمن گرفتن پستانش، با انگشت اشاره فشار ملایمی به فك پایین نوزاد وارد می‌كند تا او دهانش را باز نماید. گرچه فواصل تغذیه با شیر مادر در نوزادان به موقع متولد شده هر 1 تا 2 ساعت و تا 3 ساعت ولی برحسب نیاز و میل آنان انجام می‌شود اما در نوزادان نارس ممكن است علاوه بر میل وتقاضای آنان به شیرخوردن تغذیه براساس برنامه زمان‌بندی خاصی نیز انجام شود چون احتمال دارد این شیرخواران نتوانند شیر مورد نیاز خود را صرفا برحسب میل و تقاضای خود دریافت نمایند. بهتر است به منظور تحریك هر دو پستان مادر ولو برای مدت كوتاه هم كه شده نوزاد نارس را برای مكیدن به تناوب بر روی هر دو پستان مادر قرار داد در پایان تغذیه مستقیم نوزاد نارس در هر نوبت شیر خوردن لازم است هر دو پستان مادر از طریق دوشیدن با دست یا دوشیدن با پمپ تخلیه و شیر دوشیده شده مادر با قاشق یا فنجان به نوزاد نارس خورانده شود.

تغذیه نوزادان نارس نزدیك ترم با شیر مادر

این دسته از نوزادان هر چند اغلب جثه‌ای نسبتا درشت و وزن مناسبی دارند ولی قدرت مكیدن آنان برای تخلیه كامل پستان‌های مادر ناكافی است در طی چند روز اول كه حجم شیر مادر زیاد نیست. این شیرخواران ممكن است بتوانند پستان‌های مادر را تخلیه كنند ولی اغلب آنان پس از افزایش حجم شیر مادر قادر نیستند از طریق مكیدن، پستان‌ها را تخلیه كنند و در حقیقت خسته می‌شوند لذا این نوزادان باید در روزهای اول فقط برای دقایقی كوتاه شاید حدود دو دقیقه در هر نوبت به صورت مستقیم هر پستان مادر را بمكند و سپس فردی بلافاصله شیری را كه قبلا دوشیده شده است با فنجان، استكان، قاشق و یا قطره‌چكان به آنان بخوراند و مادر نیز در كنار نوزاد مشغول دوشیدن پستان‌های خود شود و این شیر دوشیده شده را برای نوبت بعدی تغذیه نگهداری كند. به تدریج كه قدرت مكیدن نوزاد نارس نزدیك به ترم بیشتر می‌شود طول مدت مكیدن مستقیم بیشتر و نیاز وی به شیر دوشیده شده كمتر می‌شود تا زمانی كه قدرت كافی برای تخلیه هر دو پستان را بدون خستگی پیدا می‌كند.

روش شیر دادن به نوزادان نارس

به منظور سهولت در گرفتن صحیح پستان و در آغوش گرفتن مناسب نوزادان نارس، دو روش شیردهی گهواره‌ای متقابل و روش زیربغلی توصیه شده است.
در روش زیربغلی مادر پستانش را با دست، جهت عدم فشار آن به فك و قفسه سینه نوزاد نگه می‌دارد و یا با انگشت اشاره فك پایین او را به طرف پایین می‌كشد تا دهانش را كاملا باز كند و باید مطمئن شود كه زبان نوزاد در كف دهان وی قرار گرفته است. 
استفاده از شیردوش و یا دوشیدن با دست بخشی از اصول تغذیه با شیر مادر در نوزادان نارس است همانطور كه قبلا ذكر شد دوشیدن شیر در صورت عدم تغذیه از پستان و یا به دلیل عدم توانایی در تخلیه كامل پستان هر چه زودتر ظرف مدت شش ساعت اول پس از تولد، باید شروع شود. این عمل باعث ترشح هورمون تولید شیر و تحریك پستان در استقرار شیردهی (به شیر آمدن) می‌شود زیرا این مادران دیرتر از مادران دارای نوزادی رسیده شیرشان برقرار می‌شود. دوشیدن شیر این مادران حتی در طی ساعت اول پس از تولد نیز نتایج خیلی خوب داشته و توصیه شده است. مطالعات نشان داده كه با دوشیدن شیر در قبل از یك ساعت از تولد در مقایسه با دوشیدن شیر بین یك ساعت تا شش ساعت بعد از تولد، حجم شیر تولید شده در هفته اول دو برابر و طول زمان شروع استقرار شیردهی (به شیر آمدن) كمتر و تولید شیر در هفته‌های بعد بیشتر بوده است.
در صورت استفاده از پمپ دوبل، دوشیدن شیر در ابتدا روزانه هر سه ساعت یك بار و حداقل به مدت 10 تا  15 دقیقه در هر بار انجام می‌شود.
استفاده از پمپ حداقل 8 بار در 24 ساعت توصیه می‌شود ولی در طی شب، فاصله دوشیدن را تا 5 ساعت (جهت خوابیدن مادر) می‌توان به تعویق انداخت.
استفاده از شیردوش با قیف دوتایی ضمن صرفه‌جویی در وقت در افزایش حجم شیر و تحریك هورمون تولید شیر (در كوتاه مدت) موثر بوده است.

نكات مهم
مادرانی كه نوزاد نارس دارند مطمئن باشند كه می‌توانند به شیرخوار نارسشان شیر بدهند. باید به آنان اطمینان خاطر داده شود كه در صورت دوشیدن‌های مكرر و تخلیه پستان‌ها، شیرشان به مقدار كافی تولید خواهد شد.
بهترین و مناسب‌ترین غذا برای نوزاد نارس، شیر مادر خود او است.
نوزادان نارس در ابتدا به دلایل زیر در مقایسه با نوزادان رسیده خود تغذیه نمی‌شوند:
به سرعت خسته شده و مكیدن ضعیفی دارند.
به مدت كوتاه‌تری می‌مكند.
به مدت طولانی‌تر شیر می‌خورند و ممكن است بعد از چند نوبت مكیدن مدت زیادی مكث كنند و دوباره پستان را بمكند.
این نوزادان پس از شیرخوردن نیاز به آروغ گرفتن بیشتری دارند و چون هماهنگی در مكیدن، بلعیدن و نفس كشیدن در آنان تكامل نیافته است ممكن است شیر به گلویشان بپرد لذا مادر باید بیشتر متوجه این موضوع باشد.
در صورتی كه نوزادان نارس خواب‌آلودگی زیاد داشته باشند نباید به تغذیه آنان اصرار ورزید.
تغذیه نوزاد نارس تا حدی كه ممكن است باید در محیط آرام و امن باشد و از سر و صدا و نور زیاد و تكان‌دادن‌های شدید او در حین تغذیه پرهیز شود.