زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

انجمن علمی ترويج تغذيه با شير مادر ايران

بسته به سن شیرخوار علل امتناع از پستان و در نتیجه روش‌های تشویق وی به گرفتن پستان متفاوت است.  اگر نوزاد از روز اول پستان مادر را نگیرد باید از نظر تمام مشكلات پزشكی و بیماری‌ها معاینه شود مانند شكستگی‌ها و احساس درد، خواب‌آلودگی و كاهش قدرت مكیدن نوزاد در اثر داروهای تجویز شده برای مادر هنگام زایمان، با خشونت جابه‌جا كردن یا فشردن نوزاد به پستان در تغذیه‌های اول و در نتیجه بیزاری وی از پستان، وضعیت نادرست بغل كردن و شیر دادن و مسائل مربوط به نوك پستان مادر و...  اگر امتناع در روزهای دوم تا چهارم و هفتم باشد، احتقان پستان مادر، بازتاب قوی جهش شیر (رگ كردن شدید پستان) تاخیر و یا مهار آن را باید در نظر گرفت. 

 در صورتی كه امتناع بین هفته‌های اول تا چهارم عمر اتفاق بیفتد، می‌تواند به علت سردرگمی شیرخوار در گرفتن پستان (اگر قبلا از بطری و پستانك استفاده شده باشد)، زخم نوك پستان ناشی از وضعیت نادرست شیردهی، احتقان پستان مادر، برفك دهان، عفونت گوش نوزاد، حساسیت به مواد غذایی یا دارویی خورده شده توسط مادر و تغییر مزه شیر باشد. 

 در سن یك تا سه ماهگی ممكن است شیرخوار به علت دل دردهای قولنجی (كولیكی) در موقع شیرخوردن، از گرفتن پستان امتناع نماید.  از سن سه ماهگی به بعد امتناع او ممكن است به علت كاهش تمایل او به شیرخوردن به دلیل مصرف زودتر از موعد غذای كمكی یا آب‌میوه باشد در شیرخواران بزرگتر علت امتناع گاهی به دلیل خوردن بیش از معمول غذا،‌ آشفتگی و بازیگوشی و توجه بیشتر شیرخوار به محیط اطراف و یا دندان درآوردن است. پی بردن به اینكه شیرخوار در چه مرحله‌ای از شیرخوردن، امتناع می‌‌نماید،‌ به تشخیص علت كمك می‌كند.
اگر شیرخوار در شروع تغذیه (قبل از اینكه شیر مادر جاری شود) از گرفتن پستان امتناع نماید، ممكن است سردرگمی در گرفتن پستان، وضعیت نادرست شیردهی و به پستان گذاشتن، نوك پستان صاف یا فرو رفته، مهار یا تاخیر جهش شیر، عفونت گوش یا كاهش قدرت مكیدن از علل آن باشند. در صورتی كه شیرخوار، بعد از جاری شدن شیر پستان را رها كند، جهش زیاد شیر یا كاهش آن و یا بسته بودن سوراخ بینی به علت عفونت تنفسی ممكن است عامل اصلی باشد. (وقتی سرعت بازتاب جهش شیر زیاد باشد شیرخوار احساس خفگی می‌كند چون نمی‌تواند خوب شیر بخورد و پستان را رها می‌كند.)

 مواردی كه به شیرخوار مربوط می‌شود 
عفونت‌های تنفسی: كه به علت گرفتگی بینی، مكیدن و بلعیدن شیرخوار سبب درد می‌شود. چكاندن قطره كلرور سدیم در بینی و دادن مسكن‌های ساده مثل استامینوفن درد را تسكین داده همچنین مرطوب كننده‌های هوا ممكن است به رفع گرفتگی بینی كمك نماید. گاهی امتناع شیرخوار از گرفتن پستان در جریان سرماخوردگی، باعث تشخیص اتفاقی انحراف تیغه بینی می‌شود.
دندان درآوردن: علاوه بر دادن مسكن‌های ساده گذاشتن پشت یك قاشق سرد یا گاهی جویدن دندان‌گیرهای پلاستیكی قبل از شیرخوردن یا ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز، درد شیرخوار را كاهش می‌دهد.
هوای گرم: احتمال دارد شیرخوار به علت گرما از شیر خوردن امتناع نماید ولی در محل خنك و یا شب‌ها شیر بخورد. باید حرارت بدن شیرخوار را كنترل و او را در درجه حرارت مناسب نگهداری نمود.
ترس: واكنش مادر به گاز گرفتن شیرخوار ممكن است سبب ترسیدن او و در نتیجه امتناع از گرفتن پستان باشد.
خواب‌آلودگی زیاد، بی‌قراری ناشی از مصرف داروها، برفك یا تبخال دهان شیرخوار هم از علل امتناع از گرفتن پستان هستند كه در این موارد باید به پزشك مراجعه نمود.

 مواردی كه به مادر مربوط می‌شود 
بیماری مادر و مصرف برخی داروها: كه اغلب سبب كاهش تولید شیر، مهار واكنش جهت شیر و یا تغییر مزه شیر می‌شود اگر یك پستان مادر عفونی شود ممكن است شیرخوار از شیرخوردن از همان پستان به علت تغییر مزه شیر امتناع كند و یا به دلیل مصرف برخی داروها توسط مادر هر دو پستان را نگیرد. 
قرص‌های ضد بارداری خوراكی: قرص‌های تركیبی و به ندرت قرص‌های حاوی پروژسترون تنها، همچنین بارداری مجدد احتمال دارد تولید شیر مادر را كاهش داده و مزه شیر را تغییر دهد. تخمك‌گذاری یا عادت ماهیانه نیز گاهی به علت تغییر مزه شیر (شور شدن شیر) سبب امتناع شیرخوار از گرفتن پستان می‌شود.
استفاده مادر از عطر، صابون، ادكلن یا كرم‌های مختلف: عرق كردن زیاد مادر، شنا كردن در استخر با آب كلردار یا آب دریا همچنین تغییر در ظاهر مادر مثل رنگ كردن مو، عینك زدن یا تغییر در آرایش معمولی ممكن است سبب ناراحتی شیرخوار شده و پستان مادر را نگیرد.
 مواردی كه به تولید شیر مربوط می‌شود 

تولید كم یا كاهش موقتی شیر: در این صورت شیرخوار ممكن است از گرفتن پستان امتناع كند كه برای افزایش تولید شیر باید تلاش نمود.
آهسته بودن جهش شیر (رگ كردن پستان): شیرخوار شروع به مكیدن شیر می‌كند ولی به علت دریافت كم شیر خسته شده و از گرفتن پستان امتناع می‌نماید. در این موارد می‌توان شیر را كمی در دهان شیرخوار دوشید تا وقتی‌كه شیر جهش پیدا كند آن‌گاه پستان را به دهان او گذاشت. رگ كردن پستان قبل از تغذیه شیرخوار را می‌توان با روش‌هایی مانند نوشیدن آب یا یك نوشیدنی گرم، گوش دادن به موسیقی آرام و یا نشستن در محل همیشگی شیر دادن شرطی نمود.

 برای رفع این مشكل چه باید كرد؟

در درجه اول باید علت امتناع را با توجه به علل گفته شده تعیین و در رفع آن اقدام نمود. علیرغم اقدامات لازم، در صورتی كه شیرخوار در گرفتن پستان مادر سرسختی نشان دهد و یا امتناع نماید روش‌های زیر به مادران توصیه می‌شود:  در زمانی كه شیرخوار هنوز زیاد گرسنه نیست و یا وقتی كه خواب‌آلود است (درست قبل از بیدار شدن یا موقع به خواب رفتن) به او شیر بدهید.  قبل از تلاش برای شیردادن، شیرخوار را با آواز خواندن، تكان ملایم دادن یا ماساژ دادن بر روی پستان‌‌های عریان خود قرار دهید.  ابتدا شیرتان را به روی لب‌های شیرخوار بدوشید و سپس پستان را به داخل دهان او بلغزانید.