به قلم : دکتر حامد فهیمی ، دانش‌آموخته دکتری روانشناسی ورزشی دانشگاه تهران ، مدرس دانشگاه
ایمیل:Fahimi 69@ut.ac.ir
پیچ اینستاگرام: s@shiraz.club
دکتر نسترن پرویزی : دانش‌آموخته دکتری رفتار و یادگیری حرکتی دانشگاه تهران ، مدرس دانشگاه
ایمیل:nastaranparvizi@ut.ac.ir
پیچ اینستاگرام: s@shiraz.club
تحریریه زندگی آنلاین : به عنوان والدین و مراقبان سلامت در حوزه رشد کودکان ما می‌دانیم که رشد جسمانی، ذهنی و عاطفی کودکان‌مان چه قدر مهم است. اغلب اوقات وقتی به مراحل رشد کودک فکر می‌کنیم، مهارت‌های زبانی یا مهارت‌های خواندن و ریاضی به ذهن‌مان خطور می کند؛ اما پرورش مهارت‌های حرکتی نیز برای رشد و فعالیت کودکان‌مان بسیار مهم و حیاتی است. مهارت‌های حرکتی توانایی‌هایی هستند که به ما اجازه می‌دهند حرکات بزرگ یا کوچک را با هر ترکیبی از اعضای بدن انجام دهیم. با تسلط بر این الگوهای حرکتی کلیدی، کودکان به استقلال دست می‌یابند و در عین حال مسیر را برای توانایی‌های حرکتی ظریف‌تر (مانند نقاشی) و فعالیت‌های حرکتی درشت‌تر (مانند دویدن) هموار می‌کنند. با درک رشد مهارت‌های حرکتی، می‌توانیم تأخیرهای رشدی و حرکتی را زودتر تشخیص داده و به کودکان‌مان کمک کنیم.
تفاوت بین مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت
مهارت‌های حرکتی ظریف به استفاده از حرکات عضلات کوچک برای انجام یک عمل اشاره دارد. این حرکات شامل حرکات دقیقی مانند گرفتن مداد یا قاشق و دستکاری اشیاء کوچک (مانند مهره‌ها و لگوهای اسباب‌بازی) می‌شود. از سوی دیگر، مهارت‌های حرکتی درشت حرکات بزرگ‌تری هستند که نیاز به هماهنگی چندین قسمت بدن دارند. نمونه‌هایی از این حرکات شامل راه رفتن، پریدن، جهیدن و دویدن می‌باشند.
بیشتربخوانید:
7ماده خوراکی که باعث افزایش قد می‌شوند
چرا مهارت‌های حرکتی ظریف مهم هستند؟
مهارت‌های حرکتی ظریف برای بسیاری از فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، آراستگی، نوشتن، نقاشی و بازی با اسباب‌بازی ضروری هستند. این نوع مهارت‌ها برای استقلال و خود‌مراقبتی کودک مهم می‌باشند. توسعه این مهارت‌ها نیازمند بلوغ، تمرین و «برنامه‌ریزی حرکتی» است. برنامه‌ریزی حرکتی توانایی برنامه‌ریزی، ترتیب‌دهی و اجرای یک کار حرکتی است. این حرکات شامل استفاده از حواس بینایی، حرکتی و حسی - حرکتی برای هماهنگی حرکات است. با توسعه این مهارت‌ها، کودک شما می‌تواند با محیط اطراف خود مؤثرتر و با دقت بیشتری تعامل کند و در عین حال قدرت فیزیکی خود را نیز توسعه دهد.
چرا مهارت‌های حرکتی درشت مهم هستند؟
مهارت‌های حرکتی درشت برای رشد حرکتی وضعیت بدن، هماهنگی و تعادل مهم هستند. یادگیری این حرکات پایه به کودکان کمک می‌کند تا به طور روان و مؤثر از یک موقعیت به موقعیت دیگر حرکت کنند. این مهارت‌ها همچنین برای ورزش و فعالیت‌های تفریحی مهم هستند. با توسعه مهارت‌های حرکتی درشت، کودک شما می‌تواند با اعتماد به نفس بیشتر و کنترل بهتر حرکت کند. این حرکات باعث افزایش استقامت و چابکی کودکان می‌شوند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا آزادانه دنیای اطراف خود را کشف کنند.
بیشتربخوانید:
شیرمادر یکتا و بی رقیب
علت تأخیر در مهارت‌های حرکتی
تأخیر در توسعه مهارت‌های حرکتی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، مشکلات سلامتی مانند فلج مغزی و تأخیر در زمینه‌های دیگر مانند گفتار و عوامل محیطی باشد. اگر فکر میکنید کودک شما دچار تأخیر در توسعه مهارت‌های حرکتی است، مهم است که با پزشک متخصص اطفال کودک خود تماس بگیرید تا ارزیابی شود. مداخله زودهنگام کلید موفقیت کودک شما و کمک به رسیدن به پتانسیل کامل او است. همچنین مهم است به یاد داشته باشید که هر کودکی با سرعت و به شیوه خاص خود رشد می‌کند. هر مرحله‌ای از رشد حرکتی ارزش جشن گرفتن دارد؛ از اولین باری که کودک شما غلت می‌زند تا اولین باری که از سازه‌های بازی بالا می‌رود.
علائم تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف
اگر کودک شما در انجام کارهای روزمره اساسی (مانند دستکاری اشیاء کوچک و لباس پوشیدن / درآوردن لباس) مشکل دارد، ممکن است دچار تأخیر در توسعه مهارت‌های حرکتی ظریف باشد. سایر علائم تأخیر عبارتند از:
عدم توانایی در گرفتن یا دستکاری اشیاء کوچک
هماهنگی ضعیف چشم و دست
مشکل در فعالیت‌هایی مانند رنگ‌آمیزی، برش و نوشتن
خط بد یا گرفتن نامناسب مداد
بیشتربخوانید:
بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر
علائم تاخیر در مهارت‌های حرکتی درشت
اگر فرزند شما در نشستن، چهار دست و پا رفتن، ایستادن، راه رفتن یا دویدن با مشکل مواجه است، ممکن است دچار تاخیر در رشد مهارت‌های حرکتی درشت باشد. سایر علائم تاخیر عبارتند از:
وضعیت بدنی یا تعادل ضعیف
عدم توانایی پریدن، لی لی، جهیدن یا دویدن
مشـــکل در بــالا رفتن از پله‌ها یا دوچرخه‌سواری
کمبود استقامت هنگام بازی (زود خسته شدن کودکان)
اگر فرزند شما دچار تاخیر در رشد مهارت‌های حرکتی است، چندین درمان وجود دارد که می‌تواند کمک‌کننده باشد، پزشکان کودکان، فیزیوتراپ‌ها و کار‌درمان‌گر‌ها، و متخصصین تربیت بدنی در حوزه رشد کودکان به بهبود وضعیت بدنی و هماهنگی کودکان، یادگیری و تمرین‌های مهارتی حرکتی متمرکز، کمک خواهند کرد. ارزیابی‌های مهارت‌های رشدی حرکتی با استفاده از ابزارها و نُرم‌های مشخص و برنامه‌های درمانی فردی به تسهیل رشد حرکتی کودکان کمک می کند.
منبع: https://circlecare4kids.com
