به قلم : ثریا جعفرزادی ، کارشناسی ارشد روانشناسی شخصیت
تحریریه زندگی آنلاین : درک الگوها یک پدیده اساسی در توسعه کودکان است که به عنوان الگوپذیری شناخته می‌شود. الگوپذیری به معنای توانایی کودکان برای تشخیص، تکرار و تقلید الگوهای رفتاری، زبانی، یا فکری افراد دیگر است. کودکان از طریق الگوپذیری از افراد بزرگ‌تر و محیط اطراف خود، برخی از مهارت‌ها، ارزش‌ها، و رفتارهای اجتماعی را فرا می‌گیرند. این فرایند از طریق تماشا، تقلید و تجربه به وقوع می‌پیوندد. الگوپذیری در کودکان نقش مهمی در شکل‌دهی به شخصیت، ارتباطات اجتماعی، و توانایی‌های مختلف آنها دارد. این عملکرد شاید بتواند توجیه کننده برخی از رفتارها و انتخاب‌های کودکان باشد. الگوپذیری یک فرآیند اساسی است که تأثیر قابل‌توجهی بر تشکیل رفتارها، ارزش‌ها و اهداف آنها دارد. این فرآیند در انواع مختلفی از الگوها و نمونه‌های رفتاری که از محیط اطراف‌شان تجربه می‌کنند، شامل می‌شود. به طور کلی، الگوپذیری در کودکان به شکل زیر اتفاق می‌افتد:
تماشا
کودکان با تماشای رفتارها، اقدامات، و زبان افراد بزرگ‌تر و همسالان خود، الگوهای مختلفی را شناسایی می‌کنند.
تقلید
پس از شناخت الگوها، کودکان تلاش می‌کنند آن الگوها را در خود تعمیم دهند و به تقلید از آنها بپردازند.
بیشتربخوانید:
راهکارهای تقویت حس ارزشمندی در کودک
تجربه
با تلاش برای تکرار رفتارها و اقدامات الگوهایشان، کودکان این رفتارها را تجربه کرده و مهارت‌های جدید را یاد می‌گیرند. الگوپذیری می‌تواند از مثبت به منفی، از فرهنگی به شخصی، و از اجتماعی به رفتاری مختلف باشد، بنابراین انتخاب الگوهای مناسب برای کودکان اهمیت زیادی دارد تا بتوانند مهارت‌ها و ارزش‌های سالم را یاد بگیرند و به توسعه سالم خود ادامه دهند. الگوپذیری در کودکان یک فرآیند پیچیده است که تأثیر متقابل بین عوامل مختلفی از جمله محیط اجتماعی، خانواده، همسالان و رسانه‌ها دارد.
تشکیل شخصیت
الگوپذیری کمک می‌کند تا کودکان الگوهایی برای رفتارها، ارزش‌ها، و تصمیم‌گیری‌هایشان پیدا کنند. این فرآیند به شکل دائمی در تشکیل شخصیت و هویت آنها تأثیرگذار است.
توسعه مهارت‌ها
کودکان از طریق الگوپذیری مهارت‌های جدیدی را یاد می‌گیرند. این مهارت‌ها می‌توانند شامل مهارت‌های اجتماعی، فرهنگی، تحصیلی و حرفه‌ای باشند.
ارتباطات اجتماعی
الگوپذیری در کودکان نقش مهمی در توسعه ارتباطات اجتماعی آنها دارد. با تماشا و تقلید از الگوها، کودکان می‌آموزند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند و رفتارهای اجتماعی را درک نمایند.
شکل‌دهی ارزش‌ها
کودکان از طریق الگوپذیری ارزش‌هایی مانند احترام، صداقت، همدلی و ... را یاد می‌گیرند. این ارزش‌ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم از الگوها به آنها منتقل می‌شوند. ارتباط کودکان با الگوهای سالم و موثر می‌تواند نقش بسیار مهمی در ترسیم آینده و موفقیت آنها داشته باشد.
بیشتربخوانید:
چرایی گوشه‌گیری در کودکان
نکات مهم درباره الگوپذیری در کودکان
اهمیت الگوپذیری
الگوپذیری از بزرگ‌ترها و محیط اطراف کودکان بسیار حائز اهمیت است. کودکان نه تنها از رفتارها و افعال الگوها الهام می‌گیرند، بلکه این فرآیند به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌ها و ارزش‌های جدیدی را یاد بگیرند.
نقش خانواده: خانواده به عنوان اولین و مهم‌ترین محیط الگوبرداری برای کودکان شناخته می‌شود. والدین و اعضای خانواده با رفتار، ارزش‌ها، و فرهنگ‌هایشان الگوهای بسیار مهمی برای کودکان خود ارائه می‌دهند.
تأثیر همسالان و محیط آموزشی: همسالان و محیط آموزشی نیز نقش مهمی در الگوپذیری کودکان دارند. رفتارها و اعمال دیگر کودکان و معلمان می‌توانند به‌عنوان الگوهای تقلیدی برای کودکان عمل کنند.
تأثیر رسانه‌ها: رسانه‌های جمعی نیز در الگوپذیری کودکان نقش قابل‌توجهی دارند. برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌ها، و بازی‌های ویدیویی می‌توانند الگوهای مختلفی برای کودکان ارائه کنند.
در نتیجه، توجه به الگوپذیری کودکان و ارائه الگوهای سالم، پس از تأثیر مثبت بر رشد شخصیتی و اجتماعی آنها، می‌تواند به ترسیم آینده سالم و موفقیت آنها کمک کند. اولین الگوی هر کودکی نزدیک‌ترین افراد یعنی والدین او هستند و رفتار آنها را فرا می‌گیرد. کودک باید کتاب خواندن پدر و مادرش را ببیند، زیرا قدرت تقلید و الگوپذیری کودکان فوق‌العاده است. سعی کنیم برای فرزندان‌مان الگوی خوبی باشیم. وقتی که آنها با ما صحبت می‌کنند، با آنها تماس چشمی داشته باشیم و شنونده حرف‌هایشان باشیم، تا وقتی که با ما صحبت می‌کنند نباید سرمان را به سمت تلویزیون یا روزنامه برگردانیم، در این صورت آنها نیز از ما الگوبرداری می‌کنند و همین رفتار را با ما خواهند داشت. این دقیقا به الگوپذیری کودکان برمی‌گردد.
