به قلم :د‌‌‌کتر سارا طالبی پور نیکو،متخصص اطفال و نوزاد‌‌‌ان
Saratpn@gmail.com
اینستاگرام: Dr.talebipoor
تحریریه زندگی آنلاین : خوب می‌دانم که یکی از دغدغه‌های والدین امروزی بلوغ زودرس می‌باشد. بسیاری از والدین این نگرانی را دارند که فرزندشان پیش از موعد وارد پروسه بلوغ بشود. در این مقاله سعی بر آن داریم شما را با سن بلوغ، علائم بلوغ در کودکان و راه‌های پیشگیری و درمان بلوغ زودرس آشنا کنیم.
تعریف بلوغ
بلوغ به اصطلاح به تغییراتی در بدن گفته می‌شود که کودک را به یک فرد بزرگسال تبدیل می‌کند. این فرآیند باعث به دست آوردن قدرت باروری در فرد می‌شود.
سن بلوغ
قبل از شروع هر نکته‌ای بهتر است به این موضوع بپردازیم که اگر علائم بلوغ را از چه سنی در فرزندمان دیدیم، باید نگران بشویم.سن بلوغ در دختران و پسران متفاوت است و اگر در دختران قبل از سن 8 سالگی و در پسر‌ها قبل از سن 9 سالگی علائم بلوغ دیده شود، باید به فوق تخصص غدد اطفال مراجعه کنند. به طور متوسط سن بلوغ در دخترها 9 تا 12 سال و در پسر‌ها 10 تا 13 سال است.
بلوغ چطور شروع می‌شود؟
به طور نرمال بلوغ در اثر ترشح یک سری هورمون‌های مغزی که باعث ترشح یک سری هورمون‌های جنسی از تخمدان‌ها در دخترها و بیضه‌ها در پسر‌ها می‌شوند، آغاز می‌گردد.
چه عواملی موجب بلوغ زودرس می‌شود؟
دو دسته عوامل ممکن است موثر باشند:
دسته اول؛ عوامل درون بدن فرد: مانند ژنتیک، اختلالات هورمونی، چاقی، اختلالات غده فوق کلیه یا تومور‌های ترشح کننده هورمون‌های جنسی، وزن پایین هنگام تولد یا بیماری‌های پزشکی زمینه‌ای مثل سندرم مک‌کون آلبرایت و کم‌کاری تیروئید و هایپر پلازی آدرنال.
دسته دوم؛ عوامل خارجی: مثل رادیو‌تراپی و یا دارو‌ها و گاهی کرم‌های پوستی هورمونی که توسط افراد بزرگسال استفاده می‌شود و کودکان آن را لمس می‌کنند.
استرس‌ها مثل مهاجرت یا فرزند‌خواندگی و غیره در سنین پایین.
علائم مشترک بلوغ زودرس در دخترها و پسر‌ها
جهش رشد قدی
آکنه و جوش
بوی تند عرق
علائم بلوغ زودرس در دخترها
در بسیاری از دخترها رشد سینه‌ها از اولین علائم بلوغ هست. در بعضی بچه‌ها که اضافه وزن دارند، ممکن است سینه‌ها بزرگ به نظر بیایند که تفاوت رشد سینه‌ها در هنگام بلوغ یا چاقی را پزشک با معاینه متوجه می‌شود.
رشد مو‌ها در ناحیه تناسلی و زیر بغل‌ها که گاهی ممکن است در دخترها از اولین علائم بلوغ باشد.
خروج ترشحات سفید رنگ یا شفاف از ناحیه واژن
شروع خونریزی‌های پریودی ماهیانه که اغلب دو سال بعد از شروع علائم اولیه بلوغ اتفاق می‌افتد.
علائم بلوغ زودرس در پسر‌ها
از اولین علائم، بزرگ شدن بیضه‌ها است.
آلت تناسلی بزرگ‌تر و عریض‌تر می‌شود.
رشد مو‌ها در ناحیه تناسلی، زیر بغل‌ها و صورت
تغییرات صدا
در هنگام خواب شب خروج مایع منی را دارند که به اصلاح خواب خیس گفته می‌شود.
در صورت شک به بلوغ زودرس چه تست‌های تشخیصی باید انجام شود؟
در قدم اول بعد از معاینه پزشک آزمایش خون و عکس مچ دست از نظر سن استخوانی گرفته می‌شود و سپس بر اساس نتایج این تست‌ها ممکن است نیاز به انجام سی‌تی‌اسکن یا سونو‌گرافی یا تصاویر رادیولوژی از شکم یا مغز باشد.
عوارض بلوغ زودرس چیست؟
قد کوتاه: این کودکان در زمان بلوغ نسبت به همسالان خود بلندتر به نظر می‌رسند، ولی چون بلوغ انجام شده، صفحات رشدی استخوان‌ها بسته شده است و قد نهایی ایشان در بزرگسالی کوتاه‌تر خواهد شد.
مشکلات رفتاری و اختلالات روحی: افزایش ریسک افسردگی و پرخاشگری در ایشان
اضطراب و استرس
روابط جنسی نادرست و احتمال بارداری
افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه و یا بدفرمی‌های سینه
اختلالات روحی (افزایش ریسک خودکشی، انزوا، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر و یا عدم توانایی در ارتباط با دیگران)
بلوغ زودرس چگونه درمان می‌شود؟
درمان بسته به علت بلوغ و سن کودک و سرعت تغییرات جسمی کودک متفاوت است.
و اغلب به دودسته تقسیم می‌شود:
1- دادن داروهایی که سطح هورمون‌های جنسی را پایین نگه دارند.
هورمون‌ها اغلب به صورت تزریقی هر یک تا سه ماه یکبار تجویز می‌شوند و معمولا زمانی این درمان برای کودک انجام می‌شود که کودک هنوز فرصت رشد قدی را داشته باشد.
2- انجام جراحی برای برداشتن تومور یا غده ترشح کننده هورمون جنسی که باعث بلوغ زودرس شده است.
آیا تغذیه در بلوغ زودرس تاثیر دارد؟
درباره این سوال باید بگویم هنوز تحقیقات زیادی در دست انجام است، ولی مصرف بعضی غذاها احتمال بلوغ زودرس را زیاد تر می‌کند، مثل:
مصرف بیش از 12 مرتبه در هفته از گوشت قرمز
مصرف کافئین به هر شکلی
غذاهای چرب و شیرین و فست‌فود‌ها و البته چاقی به دنبال آنها
مصرف جگر و سنگدان و کتف و بال مرغ
مصرف زیاد پیاز و سویا
عوامل پیشگیری کننده از بلوغ زودرس
نگه داشتن وزن کودک در محدوده سالم پیشگیری از چاقی
عدم استفاده از دارو‌ها یا مکمل‌های حاوی استروژن و پروژسترون، مگر با تجویز پزشک
