به قلم :د‌كتر پروانه صفایی مقد‌م ؛ متخصص رو انشناسی بالینی
dr.s.moqadam@gmail.com
تحریریه زندگی آنلاین : یکی از مهم‌ترین وظایف هر پدر و مادری، تربیت فرزندان‌شان است. اگر کودکی در خانواده به درستی تربیت نشود، می‌تواند علاوه بر اینکه اعضای خانواده را دچار مشکل کند، در جامعه نیز مشکل‌زا باشد. تربیت باید در حوزه‌های مختلف صورت گیرد؛ تربیت اخلاقی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و جنسی از انواع مختلف تربیت هستند.
اصل اول: تربیت جنسی، لازمه تربیت کامل
برخی از افراد فکر می‌کنند که در امر مسائل جنسی نباید اقدام خاصی را برای کودکان داشته باشند و برخی دیگر فکر می‌کنند هر چه کودک‌شان زودتر و در منزل با این مسائل آشنا بشود، می‌تواند آسیب کمتری را در فرزندشان ایجاد کند. در صورتی که اگر والدین در مورد تربیت جنسی کودکان‌شان حساسیت به خرج ندهند و آن را در چهارچوب خودش انجام ندهند، می‌تواند ناخواسته فرزندشان را دچار مشکل کند. یکی از این مشکلات ممکن است بیداری زودهنگام مسایل جنسی در آنها باشد.
اصل دوم: مراقبت والدین در رابطه با خود ( مناسبات جنسی)
یکی از اصول مهم تربیت جنسی کودکان زیر سن 7 سالگی، نحوه برخورد والدین با یکدیگر هست. والدین باید در نوع برخوردی که با یکدیگر در حضور فرزندان‌شان دارند، حد و مرزهایی را رعایت کنند. کودکان باید متوجه دوست داشتن والدین‌شان و محبتی که بین پدر و مادرشان است، بشوند تا هم احساس امنیت کنند و هم اینکه محبت کردن به همسر را آموزش ببینند، ولی باید این نوع محبت بین والدین بسیار با برنامه و دقیق باشد تا حس کنجکاوی جنسی فرزندان را برانگیخته نکند. رسول خدا (ص) هم فرموده‌اند: اگر طفل شیرخوار شاهد روابط جنسی باشد و بعدها این طفل اگر از انحراف سر در آورد، پدر و مادر باید خود را در این انحراف مقصر بدانند.
بیشتربخوانید:
باید و نباید های تربیت جنسی کودکان زیر شش سال
اصل سوم: خواب و استراحت
بهتر است از حدود 6 ماهگی محل خواب کودک از والدینش جدا بشود، ولی باید اتاق خواب به گونه‌ای باشد که والدین بتوانند به راحتی صدای گریه کودک را بشنوند تا به نیازهایش رسیدگی کنند. همچنین والدین باید به کوکان یاد بدهند که هیچ‌گاه بدون در زدن و اجازه گرفتن وارد اتاق والدین‌شان نشوند.
اصل چهارم: شوخی و مزاح
والدین باید مراقب نوع شوخی‌هایی که با یکدیگر در حضور فرزندشان می‌کنند باشند. در این شوخی‌ها در حضور فرزندان باید نکات اخلاقی رعایت شود.
اصل پنجم: آرایش زوج‌ها برای همدیگر
در اسلام آراستن زوج‌ها برای همدیگر مستحب است، ولی باز والدین باید رعایت مفاهیم اخلاقی در این زمینه را در حضور فرزندشان داشته باشند. مادران در زمانی که فرزندان‌شان در کنارشان هستند بهتر است آرایش‌های غلیظ و نامتعادل نداشته باشند.
اصل ششم: رعایت پوشش
والدین در زمان حضور فرزندان‌شان باید در پوشش خود دقت کافی را داشته باشند. در این اصل نیز باید تعادل رعایت بشود. پوشش پدر و مادر نباید به گونه‌ای باشد که اندام‌های جنسی آنها را نشان بدهد. پوشیدن لباس‌های تنگ و کوتاه نیز به والدین توصیه نمی‌شود به ویژه در حضور فرزندان با جنس مخالف.
اصل هفتم: تماشای فیلم
والدین باید به نوع فیلم‌هایی که قرار است نگاه کنند نیز توجه کافی داشته باشند. رسانه‌ها نیز تاثیر مهمی در پرورش کودکان دارند.
بیشتربخوانید:
اهمییت رفتارهای والدین در شکل گیری هویت جنسی کودک
اصل هشتم: مراقبت والدین در رابطه با فرزندان
والدین علاوه بر اینکه باید به نوع ارتباط خودشان با یکدیگر در حضور فرزندشان توجه داشته باشند، باید به مسایلی در رابطه با خود فرزندان نیز توجه داشته باشند و با رعایت اصولی خاص با آنها رفتار کنند.
اصل نهم: شستشو و تطهیر، پوشش و لباس
والدین در شستشوی فرزندان باید دقت کافی را داشته باشند. توجه داشته باشید که شستشوی کودک‌تان به گونه‌ای نباشد که نواحی جنسی‌اش به ویژه آلت تناسلی‌اش تحریک شود. در رابطه با حمام کردن کودکان هم باید به این نکته اشاره کرد که از سن 3 سالگی هر کودکی باید با والد جنس موافق خودش به حمام برود و اگر بنا به هر دلیلی این کار امکان‌پذیر نبود، در صورتی می‌تواند با والد جنس مخالفش به حمام برود که لباس کامل بر تن والد باشد. به طور مثال از 3 سالگی دختر باید با مادرش به حمام برود و در صورتی می‌تواند با پدرش به حمام برود که لباس کامل بر تن پدر وجود داشته باشد. پدر و مادر عزیز به این مساله هم دقت داشته باشید که در حضور فرزندان جنس مخالف‌تان به تعویض لباس‌هایتان نپردازید.
اصل دهم: ختنه
بهتر است که ختنه نوزادان پسر در اولین فرصت و در روزهای اولیه تولدش انجام شود، البته برای این کار حتما باید نظر پزشک متخصص نوزادان در نظر گرفته شود. بهترین زمان می‌تواند بین هفته اول تا چهارم تولد باشد تا آلت تناسلی نوزاد بیش از اندازه تحریک نشود.
اصل یازدهم: نوازش
پدر و مادرها باید فرزندان‌شان را نوازش کنند تا از این طریق به آنها بفهمانند که دوست‌شان دارند، ولی باید به این نکته نیز توجه داشت که نوازش هیچ‌گاه در نواحی دستگاه تناسلی فرزندان و مناطقی که به عنوان نواحی جنسی به حساب می‌آید، نباشد.
اصل دوازدهم: دستکاری‌ها و لمس‌ها
باید از همان سنین پایین از حدود 4 سالگی به کودکان نواحی خصوصی بدن‌شان آموزش داده شود و به آنها گفته شود که چه کسانی می‌توانند به آن نواحی دست بزنند و چه کسانی نمی‌توانند. همچنین باید از آنها خواست تا اگر کسی دیگر به این مناطق دست زند، فورا به پدر و مادرشان اطلاع بدهند و از بیان این مساله نزد والدین‌شان نترسند. والدین حتما باید اطلاعات خود را در زمینه برخورد با کودکانی که با آلت تناسلی خود بازی می‌کنند نیز، بالا ببرند.
بیشتربخوانید:
آموزش مسائل جنسی به کودکان ؛ دقیقا باید به او چه بگویید؟
کنجکاوی کودکان و اثر آن بر تربیت جنسی کودکان
باید مربیان آگاه باشند که هیچ‌گونه از سؤالات کودکان در زمینه‌های جنسی نیست و هیچ قصد و نیتی مشابه ندارد، بلکه تمام این سؤالات برای کنجکاوی کودکان است و برای آنها خطری نخواهد داشت. اگر شما مشاهده میکنید که کودکان در این زمینه از شما سؤالات مکرری می‌پرسند، نباید این موضوع را به این نسبت دهید که کودک شما تمایلات جنسی دارد؛ اما نیاز است که رفتارهای کودک خود را به شکل درستی زیر نظر داشته باشید. این زیر نظر داشتن به این علت است که کودک کنجکاوی خود را به راه‌های دیگری نبرد و دارای حد و مرزی درست باشد. برای مثال اگر شما مشاهده میکنید که کودک در حال انجام برخی رفتار‌ها است، می‌توانید با نظارت مستقیم یا غیر مستقیم حواس او را پرت کنید و به سمت دیگری جذب کنید. اگر کودک شما در محیط امن خانه بزرگ شود که علاوه بر جسم او، روح او نیز امنیت داشته باشد و به والدینش معتمد باشد، چنین کودکی کمتر مورد حمله آثار منفی اتفاقات جنسی قرار خواهد گرفت. این ارتباط والد فرزندی باید از بدو تولد شکل بگیرد، به نوعی که کودک احساس کند در امنیت کامل به سر می‌برد و یک رابطه عاطفی امنیتی را دارد. این ارتباط اگر از کودکی شکل بگیرد، به بزرگی نیز ختم خواهد شد و این دلبستگی فضای روحی روانی امنی را برای کودک ایجاد خواهد کرد.
تربیت جنسی کودکان هنگام خود ارضایی
یکی از مشکلات شایع در کودکان این دوره، خود ارضایی است. شاید شما نیز متوجه این موضوع شوید که کودک خودش را بر روی زمین می‌کشد و یا دائما دمر می‌خوابد و خودش را تکان می‌دهد یا حتی عروسک یا اسباب‌بازی‌هایش را به خود می‌مالد. والدین بهتر است که درک کنند این رفتار در کودکان غیر طبیعی نیست. اگر والدین این موضوع را متوجه شوند، می‌توانند اقداماتی را انجام دهند که کودک بپذیرد رفتارش ناصحیح است و مورد پسند جامعه نیست و دیگر آن را تکرار نکند. معمولا اگر شما با چنین اتفاقی رو‌به‌رو می‌شوید، می‌توانید حواس کودک خود را پرت کنید و نگذارید کار خودش را ادامه دهد، البته هر گونه پرخاش می‌تواند آسیب‌های زیادی را به کودک وارد کند.
رعايت اين اصول را لطفا جدى بگيريد وتوجه كنيد
ممکن است اتفاق بیفتد که برخی از کودکان متوجه ناراحتی شما شده و هرگز موضوع را مطرح نکنند. اگر چنین است، توجه داشته باشید که آنها پاسخ‌های خود را در جای دیگری جستجو می‌کنند که منابع مورد اعتمادی نیستند. اگر خودتان به عنوان والد از بیان این دسته موضوعات به کودک‌تان ناراحت هستید، باید از فرد مورد اعتماد و یا یک روانشناس بخواهید در مورد این موضوع با کودک صحبت کند. همچنین کتاب‌های زیادی برای سنین و علایق مختلف موجود است که می‌توانند به شما در زمینه آموزش جنسی فرزندتان کمک کنند.
والدین بایستی شنونده خوبی باشند، با دقت به صحبت‌های کودک گوش داده و با او همدلی کنند. علت بسیاری از مشکلات جنسی درآینده در ناتوانی والدین در آموزش صحیح جنسی یا دادن اطلاعات غلطی است که به کودکان داده‌اند.
در هر حالتی با کودک خود صادق باشید تا همیشه به شما حس اعتماد داشته باشد. در مواجهه با سوالاتش هیچ‌گاه دروغ نگفته و پنهان‌کاری نکنید. اعتماد او را با پنهان‌کاری از بین نبرید تا نیازی نبیند از منابع نامعتبر و آسیب‌زا اطلاعات به دست بیاورد.
همیشه پاسخ به سوالات کودک را با طرح پرسش از خود کودک مدیریت کنید. با این روش می‌توانید متوجه افکار، دانسته‌ها یا حدسیات کودک‌تان شوید.
هر خانواده سیستم ارزشی خاص خود را دارد که می‌تواند مربوط به سبک زندگی، فرهنگ، دین یا هر چیز دیگری باشد. مهم است به یاد داشته باشید که بیش از حد سهل‌گیر و یا سختگیرانه با این موضوع برخورد نکنید.
موضوع لذت‌بخش بودن رابطه جنسی را تا سن خاصی (حدودا بلوغ) برای کودک طرح نکنید، هدف از رابطه جنسی را صرفا به تولید مثل محدود نمایید.
به کودک اعضای بدنش را یاد دهید. در ابتدا از اعضای معمولی‌تر مثل چشم و گوش شروع کنید. برای این کار می‌توانید از عروسک و یا کتاب‌هایی که مربوط به این موضوع هستند، استفاده کنید. سپس درباره اعضای جنسی با عنوان کردن نام علمی آنها (اعضای جنسی، آلت تناسلی مرد و واژن) و کارکرد آنها (تولید مثل) صحبت کنید.
والدین باید حد و مرزهایی را در نوع برخوردی که با یکدیگر در حضور فرزندان‌شان دارند، رعایت کنند. کودکان باید متوجه دوست داشتن پدر و مادر و محبتی که بین آنها است، بشوند تا هم احساس امنیت کنند و هم محبت کردن به همسر را آموزش ببینند، ولی این نوع محبت بین والدین نبایستی حس کنجکاوی جنسی فرزندان را برانگیخته کند.
بیشتربخوانید:
راهکار مبارزه با سو‌ء استفاده جنسی از کودکان
در مورد مسائل جنسی از چه سنی با کودک صحبت کنیم؟
نكات مهم
هیچ‌گاه کودک خود را با یک غریبه و حتی محارمی مثل عمو، دایی و غیره تنها نگذارید.
در مورد سرویس مدرسه کاملا مطمئن شوید.
مهارت نه گفتن و جرات‌ورزی را با کودکان خود تمرین کنید.
اعضای خصوصی بدن کودک را به او یاد دهید. اعضای خصوصی اعضایی هستند که در استخر پوشانده می‌شوند.
اعضای تناسلی بدن را به عنوان اندام‌های خصوصی که هیچ فردی به جز پدر و مادر و یا پزشک حق ندارد ببیند یا لمس کند، به کودک خود آموزش دهید. به او بگویید که اگر فردی خواست قسمت‌های خصوصی بدنش را لمس یا نگاه کند، به او نه بگوید و آن را با شما در میان بگذارد.
در سنین کودکی نظارت مستقیم و در سنین نوجوانی نظارت غیر مستقیم داشته باشید.
اگر کودک لمس و یا آزاری دیده بود و شما مطلع شدید، حتما با یک روانشناس در میان گذاشته و مشاوره بگیرید.
کودکان و نوجوانان را با قوانین و حقوق‌شان آشنا کنید و با کمک روانشناس، راه‌های پیشگیری از انواع آزارها را به آنها آموزش دهید.
جمع‌بندی
در تربیت جنسی کودکان باید بدانید برخی سؤالات و برخی از رفتار‌ها در کودکان غیر طبیعی نیست و کودک نیاز دارد برای شناسایی اطراف خود و همچنین شناسایی اجزای خودش، برخی سؤالات را بپرسد یا بعضی اقدامات را انجام دهد. این شما هستید که به عنوان والدین یا مربی نقش تعیین‌کننده و حساسی را در شکل‌گیری شخصیت و رفتار کودک خواهید داشت، چرا که اگر محیط امن را برای کودک ایجاد کرده باشید، کودک خودش به طور کامل با شما صحبت خواهد کرد و سوالاتش را از شما خواهد پرسید و شما می‌توانید با دادن اطلاعات مناسب، او را در این جهت راهنمایی کنید. اما اگر شما نتوانسته باشید به عنوان یک پدر یا مادر یا مربی اعتماد کودک خود را به دست بیاورید، کودک ترجیح می‌دهد بیشتر با کسانی صحبت کند که به آنها اعتماد دارد و جواب سوالاتش را از مکان دیگری دریافت نماید. به هیچ عنوان با کودک خود پرخاشگرانه رفتار نکنید. رفتار پرخاشگرانه می‌تواند دید کودک را به کلی بد کند و او را حساس‌تر نماید. اگر شما به کودک خود به درستی پاسخ ندهید، ممکن است کودک از مسیر‌های دیگری به دنبال پیدا کردن پاسخ‌هایش باشد. در انتها امیدواریم از این مطلب استفاده کرده باشید و این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
