زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

اعظم حاجی یوسفی؛ تهیه و تنظیم: معصومه موسایی، تصویرگر: پریسا سماواتیان

یادگیری تشخیص و درک احساسات مهارت مهمی است که باید در کودکان رشد پیدا کند تا بتوانند با هیجان‌های خود و دیگران آشنا و هنگام روبرو شدن با آنها به درستی وارد عمل شوند.

این گونه، کودکان به خودآگاهی می‌رسند و در نتیجه، هیجانات و احساسات خود را بهتر می‌شناسند و راحت‌تر می‌توانند آنها را کنترل کنند (مانند: نقاط ضعف و قوت، تمایلات، ترس‌ها، نفرت‌ها و ...).

کودکان خودآگاه تفاوت زیادی با کودکان دیگر خواهند داشت و خودآگاهی تاثیر به سزایی در رشد اجتماعی، عاطفی و حتی موفقیت‌های تحصیلی کودکان دارد.

این مهارت باعث می‌شود کودک هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف با ارزیابی و قضاوت برخورد مناسبی داشته باشد.

همه انسان‌ها قادر به صحبت کردن با دیگران هستند و در این امر مهارت کافی را دارند، اما توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران مهارتی است که باید از دوران کودکی به کودکان آموخت و در این راه بهتر است کمک کنیم تا کودکان در مورد احساسات خود حرف بزنند و به دیگران بگویند در مورد اتفاقاتی که افتاده چه احساسی دارند.

البته به دور از هرگونه قضاوت، اتهام زدن، سرزنش دیگران، لحن مسخره‌آمیز، طعنه و کنایه و در این شرایط است که کودک می‌تواند به کسب مهارت ارتباط سالم با دیگران دست یابد و قادر باشد در برابر افراد مختلف طوری واکنش نشان دهد که رفتارش باعث حل مسائل و درک آنها شود نه باعث دشمنی و رنجش.

شناخت احساسات و یا خودآگاهی از این نظر اهمیت دارد که، در تصمیم‌گیری و رفتار نقش بسیار مهمی دارند.

تحقیقات نشان داده کودکانی که در نتیجه خودآگاهی، ذهنی باز و روشن دارند، در مقابل سوءاستفاده به طور صحیح قادر به دفاع از خود هستند.

به عنوان مثال؛ کودکی که مهارت خودآگاهی را کسب کرده به خوبی نسبت به صدای خود، آگاه شده و دریافته که متناسب با شرایط باید با صدایی آرام یا بلند صحبت کند.

همچنین نه تنها قادر به بیان و نشان دادن احساساتش می‌باشد، بلکه قادر به شناخت نیازهای کودکان کوچک‌تر از خودش نیز می‌باشد، به عنوان مثال اگر کودکی نیاز به کمک داشته باشد حتما به او کمک خواهد کرد. 

علاوه بر اینها وقتی کودکی احساسات خود را می‌شناسد، از نیازهای خود نیز مطلع است و به جای سرکوب از راه‌های درست، آنها را برآورده می‌کند از سویی ناتوانی در کنترل و مهار احساسات می‌تواند منجر به اعتیاد، خشونت و ... شود در حالی که شناخت احساسات باعث کنترل می‌شود. 

خودآگاهی می‌تواند به کودک حس ارزشمندی داده و کمک کند به دنبال اهداف غیر واقعی و خیالی نرود.

چرا که این گونه افکار، مسبب خشم و نا امیدی است. متخصصان کودک بر این باورند که کودک در سن ۶ ماهگی می‌تواند خود را از محیط تشخیص دهد و به عنوان یک موجود مجزا بداند. و این اولین گام در رسیدن به خودآگاهی است و والدین می‌توانند فعالیت‌های خود را در این زمینه شروع کنند و برای ارتقاء بخشیدن به این مهارت سنین ابتدایی کودک را از دست ندهند.

کودکان از زمان تولد تا پایان ۲ سالگی هیجانات زیادی را تجربه می‌کنند، مثلا کودک ۹ ماهه شما از دیدن افراد غریبه احساس ترس می‌کند در چنین شرایطی شما از او بپرسید:

عزیزم چرا ترسیدی؟ گرچه ممکن است او نتواند به شما پاسخ دهد، اما این برای خود شما تمرینی مناسب، در مورد سوال از افکار کودک است (تکرار و تکرار کنید و روی کلمه خاص تاکید کنید تا کودک یاد بگیرد این حالت چه نام دارد).

شما با پرسیدن این گونه سوالات به کودک فکر کردن را می‌آموزید

مثلا زمانی که کودکان بزرگ‌تر بی دلیل بهانه گرفته و گریه می‌کنند از او در مورد افکار و احساساتش بپرسید (چرا دختر/پسر خوبم عصبانی شده؟) و با این گونه سوالات کودک‌تان را به تفکر دعوت کنید و باعث شوید به دنبال جواب بگردد و به تدریج یاد بگیرد از افکار خود آگاه شود و بدون فکر کاری انجام ندهد.

کودک انسان با مجموعه‌ای از احساس به دنیا می‌آید به همین دلیل والدین حتما باید بیاموزند که چگونه با احساسات کودک برخورد کنند و آنها را به خودآگاهی برسانند.

کودکان زمانی رفتاری درست دارند که احساس درستی داشته باشند از آنجا که بازی‌ها و تصاویر می‌توانند مسیر خودآگاهی را برای کودک هموار سازند با آنها وارد بازی شوید.

کودکان توانایی ندارند تا مشکلات خود را واضح بیان کنند. بازی با آنها می‌تواند باعث شود تا چیزهای زیادی در مورد نوع تفکر و رفتار آنها دریافت کنید، به عنوان مثال؛ کودکان مضطرب با عصبانیت بازی را پیش می‌برند.

نمونه بازی

این گونه بازی‌ها یک ایده برای آگاهی دادن کودکان از هیجانات است و به کودک کمک می‌کند تا با احساسات و هیجانات خود و دیگران آشنا شود.

بازی را با آموزشی با احساسات ساده مانند غم و شادی شروع کنید

* تصویر کودکی که مادرش بیمار است و صورت کودک غمگین است

از کودک بپرسید این کودک چه احساسی دارد؟

* تصویر کودکی که زمین خورده و گریه می‌کند

از کودک بپرسید این کودک را چگونه خوشحال کنیم؟

و بعد ادامه دهید بریم بوسش کنیم و بغلش کنیم.

* تصویر کودکی که به کودکی دیگر که روی ویلچر نشسته کمک می‌کند و صورت آن کودک خندان است.

از کودک خود بپرسید آن کودک چرا خوشحال است.

این گونه بازی‌ها را تکرار و تکرار کنید.

شما نیز می‌توانید تصاویری از نیکوکاری فرزندان‌تان را برای ما به شماره همراه 09391287850 تلگرام یا واتس‌آپ نمایید.

بیشتر بخوانید:

کودکم؛ نوروز پیام آور مهربانی و همدلی است