اعظم حاجی یوسفی؛ موسس و بنیانگذار موسسه خیریه کودکان نیکوکار موعود ایرانیان، تهیه و تنظیم: مونا بهروزمند
در دنیای امروز با وجود مشغله فراوان والدین و درگیری‌های شغلی خارج از منزل، معمولا پدران و مادران اطلاع زیادی از فضای مجازی ندارند.
حتی گاهی مشاهده می‌شود که والدین بعضی از اطلاعات مورد نیاز خود را از کودکان خود به دست می‌آورند و اکثرا از اینکه کودک‌شان مهارت کافی در کار با گوشی همراه را دارد، بر خود می‌بالند و ابراز خرسندی می‌کنند و این در حالی است که این فضا هم مانند فضای واقعی می‌تواند خطرات بسیاری برای کودکان داشته باشد.
امواج تلفن همراه خطرناک است
برخی از متخصصین بر این باورند که امواج ناشی از تلفن همراه برای کودکان زیر ۱۲ سال بسیار مضر و خطرناک است و نباید قبل از ۱۲ سالگی از آنها استفاده شود و این در حالی است که گاهی مشاهده می‌شود والدین برای آرام کردن کودکان زیر ۵ سال خود از تلفن همراه کمک می‌گیرند و ناآگاهانه خود باعث در معرض آسیب قرار گرفتن کودک‌شان می‌شوند.
آنچه مسلم است؛ این است که هر چه سن استفاده از تلفن همراه کمتر باشد، آسیب‌های ناشی از آن به مراتب بیشتر خواهد شد.
در بسیاری از کشورهای دنیا در اختیار قرار دادن هیچ نوع وسیله ارتباط جمعی به افراد زیر ۱۳ سال توصیه نمی‌شود. افراد
۱۳ تا ۱۶ سال تنها می‌توانند از گوشی‌های ساده استفاده کنند. افراد ۱۶ تا ۱۸ سال تنها اجازه استفاده از گوشی‌های
دانش آموزی را دارند و از ۱۸ تا ۲۱ سال افراد به آرامی با فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی آشنا می‌شوند.
در این گونه کشورها، حتی گاهی در صورت استفاده کودکان زیر ۶ سال از گوشی و حضور در فضای مجازی، حق نگهداری فرزند از خانواده سلب می‌شود.
با توجه به نکات ذکر شده لازم است، فرهنگ و مهارت لازم برای استفاده درست از فضای مجازی در سطوح مختلف جامعه آموزش و ارتقاء یابد.
وظیفه والدین
والدین موظفند قبل از ارائه تکنولوژی به کودکان، استفاده صحیح از آن را در اختیار آنها قرار دهند و البته قبل تر از آن، خود به طور کامل بر اینترنت تسلط یافته و دانش فضای مجازی را فرا گیرند تا بتوانند فعالیت‌های فرزندان‌شان را در فضاهای مجازی کنترل کنند.
والدین حتما باید به کودکان خود بگویند، در فضای مجازی هم مانند فضای واقعی خطراتی او را تهدید می‌کند که باید در مقابل این خطرات از خود مراقبت کند.
همچنین کودک باید بیاموزد که حضورش در فضای مجازی هم مانند رفتن به پارک باید نرمال بوده و ساعتی مشخص داشته باشد و همان‌طور که در فضای واقعی نباید با هر غریبه‌ای همراه شود و یا مراقب وسایل خود باشد که مبادا دزدیده شود، در فضای مجازی هم باید این گونه رفتار کند.
کودک باید بیاموزد که مراقب عکس‌ها، فیلم‌ها و مسائل خصوصی خود در فضای مجازی باشد تا به سرقت نروند.
اثرات منفی فضای مجازی بر کودکان
این فضا می‌تواند اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را به طور کامل به خود اختصاص داده و آنها را از پرداختن به امور دیگر باز دارد.
از سویی گفتگوهای اینترنتی که به وسیله گوشی همراه صورت می‌گیرد و این روزها رو به گسترش می‌باشد، می‌تواند باعث شکل‌گیری‌های نادرستی در این فضا شود و به دلیل ناشناس بودن افراد در این فضا این دوستی‌ها ممکن است باعث تاثیرات منفی در رشد شخصیت، روحیه و حتی آینده کودکان باشد.
از سوی دیگر کاهش علاقه و مشارکت اجتماعی در نتیجه استفاده زیاد از این فضا سبب تاثیر منفی در رفتار اجتماعی آنان خواهد شد.
فضای مجازی حتی می‌تواند باعث دور شدن کودکان از واقعیت‌ها شود و این گونه آنها واقعیت را از منبعی که خود غیر واقعی است می‌آموزند و ممکن است دچار انزوا و کناره‌گیری از جامعه شوند.
در این فضا کودکان روابط غیر همدلانه‌ای را تجربه می‌کنند و فرصت ارزشمند روابط عمیق انسانی و هم‌فکری و تعامل را از دست می‌دهند علاوه بر آن وقت‌گذرانی کودکان در فضای مجازی فرصتی برای تحرک آنها باقی نگذاشته و در نتیجه باعث چاقی و کم‌تحرکی آنها می‌شود و از همه خطرناک‌تر امکان سوءاستفاده و اغفال کودکان در این فضا وجود دارد و گاهی دیده شده با به دست آوردن عکس‌های خصوصی و اطلاعات شخصی، آنها را وادار به پذیرش رابطه‌های نادرست کرده و کودک حتی جرات بازگو کردن این موضوع را با خانواده نداشته، همچنین در این فضا ممکن است کودکان شاهد عکس‌های نامربوطی شوند و از آنجا که توانایی هضم روحی آنها را ندارند، این امکان وجود دارد که کودکان دچار اختلال‌های روحی شوند.
راه‌حل چیست؟
برخی معتقدند منع مستقیم و برخورد قاطع می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد، اما این روش ممکن است باعث نافرمانی و همچنین مشکلاتی دیگر در کودکان و نوجوانان شود.
اگر خانواده‌ها قصد دارند عوارض اینترنت را برای فرزندان خود کم کنند، در مرحله اول باید با فرزندان خود ارتباط خوبی برقرار کنند تا کودکان آنها را دوست خود داشته و یاد بگیرند که والدین چیزی به غیر از صلاح آنها نمی‌خواهند، بنابراین رفتار صحیح والدین و ارائه راهکارهایی جهت تصحیح رفتار و استفاده کودک و نوجوان از این فضا می‌تواند موجب همراهی آگاهانه با آنها شود.
محافظت از کودکان در فضای مجازی
* کودکان را از تلفن همراه دور نگه دارید (کودکان مدام در حال تقلید از دیگران به خصوص والدین هستند، بنابراین لازم است خودتان نیز کمتر از تلفن همراه استفاده کنید).
* محدودیت‌هایی را برای زمان استفاده از اینترنت در نظر بگیرید.
* در خانواده جلسات گفتگو راه‌اندازی و در مورد معایب و فواید فضای مجازی صحبت کنید (هنگام گفتگو موضوعی را به آنها تحمیل نکنید).
* قواعد منطقی وضع کنید (مثلا اینکه؛ شب را نباید بیرون از خانه بگذراند و یا بعضی از فیلم‌ها را نباید ببیند و خلاصه کارهایی را که باید انجام دهد و یا نباید انجام دهد را به او گوشزد کنید).
* با دوستان اینترنتی کودک‌تان آشنا شوید (البته او را بازجویی نکنید، با مهربانی به آنها نشان دهید که علاقه‌مند هستید تا دوستان اینترنتی‌شان را بشناسید).
* خطرات فضای مجازی را به آنها گوشزد کنید، اما به گونه‌ای که دچار ترس و اضطراب نشوند.
* خودتان کمتر در فضای مجازی باشید و بیشتر با کودکان به بازی بپردازید.
* علایق مشترکی را با فرزندان‌تان پیدا کرده و روابط دوستانه بیشتری با آنها داشته باشید.
* برای ساکت کردن کودکان از گوشی یا تبلت استفاده نکنید.
* اوقات فراغت‌شان را با بازی‌های مهیج و مفید پر کنید.
* هنگامی که کودکان مشغول بازی با گوشی یا تبلت هستند، آنها را تهدید نکرده و فریاد نزنید (در عوض از او بخواهید با شما نقاشی بکشد یا هر کار دیگر که مورد پسندش است را انجام دهید).
و خلاصه همیشه در فضای مجازی یک گام جلوتر از فرزندتان باشید.
بیشتر بخوانید:
