زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره

هیچ پدر یا مادری دوست ندارد فرزندش از کلمات زشت یا ناپسند استفاده کند. پدر و مادر‌های قدیمی‌تر برای مبارزه با حرف‌های ناپسند از فلفل استفاده می‌کردند. آنها در دهان کودکی که حرف زشت می‌زد فلفل می‌ریختند تا تنبیه شود. امروزه این رسم که کمی خشن هم هست تقریبا از بین رفته. اما هنوز هم والدین از این که کودکشان حرف زشت بزند بسیار ناراحت می‌شوند. اینک می‌خواهیم ببینیم بهترین روش‌ها برای پیشگیری از اینکه کودکان حرف زشت بزنند چه هستند و آیا می‌توان حرف زشت زدن کودکان را از بین برد یا خیر؟

خودتان کلمات زشت به کار نبرید

بهترین راه پیشگیری از این که فرزندانمان چه کودک و چه نوجوان از کلمات زشت استفاده کنند (و حتی پیشگیری از انجام هر کار بد دیگری توسط فرزندانمان) این است که خودمان از کلمات زشت استفاده نکنیم. متاسفانه برخی از والدین گمان می‌کنند می‌توانند هر کاری بکنند یا هر چیزی بگویند و بعدش هم کودکانی با تربیت و مودب داشته باشند. اما اینطور نیست. اولین مربی و معلم کودکانمان خود ما هستیم.
آنها از ما تقلید می‌کنند. روانشناسان می‌دانند که کودکان در سنین پایین‌تر بسته به جنسیت و برخی عوامل دیگر با مادر و پدر خود همانند‌سازی می‌کنند و می‌خواهند مانند آنها رفتار کنند. غیر از این، عامل مجاورت هم باعث می‌شود افراد شبیه به افرادی رفتار کنند که مجاور آنها هستند و این عامل حتی در بزرگسالان نیز رفتار و گفتار مشابه اطرافیان ایجاد می‌کند چه رسد به کودکان. بنابراین مادر و پدر‌هایی که مدام ناسزا می‌گویند و از کلمات زشت استفاده می‌کنند در اکثر موارد کودکان و نوجوانانی را تربیت می‌کنند که ناسزا می‌گویند و از کلمات ناپسند استفاده می‌کنند.
اما بسته به شرایط خانواده، فرزندان گاهی این کلمات را در نزد والدین و گاه در غیاب آنها به زبان خواهند آورد. هر قدر خانواده‌ها خشونت بیشتری اعمال کنند احتمال این که فرزند آنها در جلوی آنها از کلمات زشت استفاده کند کمتر است. معمولا چنین فرزندانی جلوی والدین ساکت‌ترند اما در نزد همسالان خود و غریبه‌ها همان کلمات زشت و ناپسند را به کار می‌برند. بنابراین گام اول در سخن گفتن مودبانه، این است که سخن گفتن خودمان را اصلاح کنیم. اگر همچنان به گفتن سخنان زشت ادامه دهیم فرزندانمان نیز روش ما را در پیش خواهند گرفت. ضمن این که اگر به کودکان خود چیزهایی را بگوییم که خود بدان عمل نمی‌کنیم، آنها به تدریج اعتماد خود را نسبت به ما از دست می‌دهند و به سایر نصیحت‌هایمان هم تن نمی‌دهند. 

کلمات زشت خودمان را زیر سوال ببریم

گاهی وقتی ما یکطرفه کلمات فرزندانمان را زیر سوال می‌بریم، آنها با ما لجبازی می‌کنند یا مقاومت به خرج می‌دهند. اما اگر به عنوان یک قاعده بگوییم که همه وظیفه دارند به هم تذکر بدهند تا کلمات ناپسند رد و بدل نشود فرزندان هم می‌بینند که خود ما به عنوان مادر یا پدر، خواهان پالایش کلام خود هستیم و در واقع می‌خواهیم کلام پسندیده داشته باشیم. بنابراین می‌توانیم این روش را نیز اعمال کنیم که حتی اگر خود ما حرف زشت یا ناپسندی زدیم فرزندانمان به ما مودبانه تذکر بدهند تا کلام خود را بهتر تنظیم کنیم.
این روش با تکراری که در دل خود دارد نوعی تذکر مدام است که همه خانواده را به سمت بیان کلمات سازنده و بالنده سوق می‌دهد. البته این کار آدابی هم دارد.
تذکر‌دهنده باید صبر کند تا اگر گوینده کلام ناپسند، عصبانی یا ناراحت است، عصبانیت و ناراحتی‌اش فروکش کند و بعد تذکر خود را بدهد. با این روش‌ها و روش‌های مشابهی که خودتان می‌توانید ابداع کنید، خواهید توانست مدل صحبت کردن خود و اطرافیان خود را بهینه کنید و فرزندانی مودب و فرهیخته بار بیاورید. موفق باشید. 

کاهش خشم‌های فروخورده

ما نمی‌توانیم گوش فرزندانمان را ببندیم تا کلمات زشت را این طرف و آن طرف یعنی در کوچه و خیابان نشنوند. در نتیجه گاهی فرزندان ما کلمات زشت را از همسالان خود در مدرسه یا فامیل یا حتی محیط اجتماع یاد می‌گیرند. در این صورت اگر فرزند عادی و طبیعی داشته باشیم با صحبت کردن با او و دادن آگاهی نسبت به کلماتی که بیان می‌کنند می‌توانیم او را به سمت عدم استفاده از آن کلمات راهنمایی کنیم. اما کودکان و نوجوانانی که خشم‌های فروخورده دارند معمولا این قبیل نصیحت‌ها را نادیده می‌گیرند و با والدین لجبازی می‌کنند و حتی ممکن است برای آزار دادن والدین و تخلیه خشم همان کاری را که مورد نفرت والدین است انجام بدهند. خشم‌های فروخورده در فرزندان اغلب زمانی ایجاد می‌شود که بزرگ‌ترها و خصوصا والدین آنها رابطور مستمر یا گاه به گاه تحقیر یا تمسخر کرده، چارچوب‌های بسیار سفت و سخت برایشان تعیین کنند، تنبیه‌ها و خشونت‌های آزار دهنده بر آنان اعمال کنند یا آنها را در محیط‌های پر آزار از نظر جسمانی و روانی بزرگ کنند و... بنابراین اگر می‌خواهید فرزندان شما در هر زمینه‌ای حرف شما را بپذیرند و بدان عمل کنند، از ایجاد خشم‌های فروخورده در آنها پیشگیری کنید. 

آموزش درباره کلام و قدرت کلام

کلام قدرت زیادی دارد ولی ما اکثرا قدرت کلام خود را نادیده می‌گیریم. در حالی که تقریبا هر چیزی که می‌گوییم بد یا خوب، بر ما و بر رخدادهای زندگی ما اثر گذارند. اگر حرف‌های مثبت و سازنده بر زبان آوریم رخدادهای مثبت و سازنده را به زندگی خود فراخوانی می‌کنیم و اگر کلاممان منفی و مخرب باشد نیز اتفاقات منفی و مخرب را در زندگی خود تجربه می‌کنیم. دادن این بینش به فرزندانمان کمک می‌کند که با کلماتشان مانند موجود زنده برخورد کنند و سعی کنند بهترین کلمات را انتخاب کنند و هر چیزی را بر زبان نیاورند. همچنین ما باید با فرزندانمان درباره پالایش کلام و آثار آن گفتگو کنیم. هر قدر کلام ما بیشتر پالایش شود یعنی از کلمات منفی و مخرب کمتر استفاده کنیم، قدرت کلام و قدرت کلماتمان بیشتر شده و امکان تحقق آن کلمات نیز افزایش می‌یابد.