رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره
برخی از والدین و خصوصا بسیاری از مادران، کودکان خود را تا جایی که میتوانند از نظر حرکات جسمانی محدود میکنند . در واقع اجازه نمی دهند فرزندان آنها ریسکهای جسمانی داشته باشند و آنها را از انجام حرکاتی که جسم آنها را در معرض خطر قرار میدهد به شدت نهی میکنند. البته مراقبت از کودکان برای مادران کاری طبیعی است اما این مراقبت گاهی باید از دور انجام شود و نباید به گونهای باشد که کودکان ترسو بار بیایند و ریسک پذیر نباشند. در واقع لازم است مهارتهای لازم را به فرزندان خود بیاموزیم، و به آنها کمک کنیم آن مهارتها را در انجام کارها، ورزشها و برخی حرکات جسمانی به کار بگیرند و تنها از فاصله کمی دورتر از آنها مراقبت کنیم. کارشناسان معتقدند که ریسك كردنهای جسمی برای همه افراد اعم از کودک یا بزرگسال فواید زیادی دارد؛
بازخورد ملموس و موزی
نکته مهم این است که یادگیریهای ماجراجویانه یا به عبارتی، یادگیریهای تجربی، درست برخلاف آموزشهای كتابی و انتزاعی، بازخوردی ملموس و فوری درباره نحوه عملكرد فرد در جهان اطرافش به دست میدهد و همین توجه متمركز و آگاهانه است كه میتواند در دیگر حوزههای زندگی تغییراتی واقعی را سبب شود. خیلی از افراد از امتحان، از ازدواج یا طلاق، از شغل پیدا کردن، از ابراز نظر و جرات ورزی برای درخواست کردن یا اظهار عقیده یا سلیقه میترسند و هراس دارند. چنین تمرینهای جسمانی با تغییری که در بینش، احساس و عمل فرد ایجاد میکنند، جرات و قدرت عملکرد بیشتری نیز به فرد میبخشند.
آگاهی از انتخابها
در واقع در شرایط خطر خواهی نخواهی ناچاریم از انتخابهایی كه میكنیم كاملاً آگاه باشیم وگرنه گرفتار آمدن و حتی گاهی مرگ حتمی است. مثلاً وقتیكه سوار یك قایق در رودخانهای خروشان هستید، برای اینكه قایق غرق نشود و كشته نشوید ناچارید تعادل خود را حفظ كنید و بدنتان را شل كنید. اگر بترسید، بدنتان منقبض میشود و عدم تعادل حاصل از آن میتواند قایق را واژگون سازد. پس باید به كمك اراده، خود را مجبور كنید بر ترس غلبه کنید. همین كه در انجام این كار موفق شوید متوجه میشوید كه قربانی هیجانات نیستید و میتوانید اگر بخواهید بر آنها غلبه كنید و اگر میتوانید در یك قایق خود را كنترل كنید، پس در خانه و كار هم میتوانید چنین مهارتی داشته باشید. هر بار كه ما از انجام كاری میترسیم، اما عقبنشینی نمیكنیم و دست به عمل میزنیم، قویتر میشویم حتی اگر شكست بخوریم.
كاربرد در زندگی
كارشناسان آموزش تجربی شك ندارند كه درسهایی كه ما از طریق فعالیتهای ماجراجویانه یاد میگیریم، در زندگی روزمره هم كاربرد دارند. احساس كفایت حاصله، باعث تلاش و استمرار بیشتر و نهایتاً منجر به عملكرد بسیار عالیتری خواهد شد. در ضمن هر چه از فرصتهای بیشتری برای نشان دادن تواناییهای خود و گذر از چالشها استقبال كنیم، تلاش بیشتری خواهیم كرد و همین به رشد بیشتر میانجامد.
توسعه هویت كودك
ریسكپذیری، جدای از پرورش اعتماد به نفس میتواند هویت کودک، نوجوان و حتی بزرگسالان را توسعه بخشد. با ریسك كردن میتوانیم محدودیتهایی را كه برای خود درست كردهایم و نقشهای از پیش تعیین شده خود را كنار بزنیم. عزم قوی در مقابله با چالشها و وقایع نامعلوم و پیشبینی ناپذیر، ارتباط و پیوند ما را با خودمان قویتر میكند، زیرا در اینگونه شرایط، واكنشها و پاسخهای ما شرطیشده و پیشساخته نیستند. وقتی با آشفتگیها روبرو میشویم، آن وقت متوجه میشویم كه الگوهای زندگی روزمره ما چطور مانع از حركت و پیشرفت ما شدهاند.
استمرار
بهترین راه برای بهرهبرداری از مزایای ریسك كردن این است كه در آن استمرار داشته باشیم. هرچه بیشتر خود را در موقعیتهایی قرار دهیم كه ناچار به گرفتن تصمیمات بزرگ و ناگهانی باشیم، احتمال عملگرایی ما بیشتر و احتمال فلج شدن ما كمتر میشود.
كلام پایانی
ریسكهای جسمی به ما یاد میدهد در بحرانها پیروز شویم. خطر كردن به ما یادآوری میكند هیچ چیز قطعی نیست. افراد در زندگی روزمره دوست دارند به توهم امنیت چنگ بزنند اما وقتی پرده كنار میرود متوجه میشوند چقدر دنیا بیثبات است. پس به جای اینكه عمری را در ترس كنار رفتن پرده به سر بریم بهتر است مهارتهای لازم برای رویارویی با این بیثباتی را یاد بگیریم. البته دست به ریسک زدن هم نباید نابخردانه انجام شود. ارزیابی ما روی ریسک باید به گونهای باشد که ریسک قابل انجامی را انتخاب کنیم که مهارتهای انجام آن را قبلا آموخته باشیم. تنها در این صورت است که میتوانیم از مزایای آن بهرهمند شویم. در مورد کودکان و نوجوانان این حرکات حتما باید با اطلاع و تحت نظارت والدین انجام شود تا ثمره دلخواه را داشته باشد.