عسگراکبری؛ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و معصومه احمدلو
عشق و محبت جزء نیازهای اساسی و طبیعی انسان می‌باشد که از بدو تولد در وجود وی خودنمایی می‌كند. عشق را نمی‌شود تعریف كرد، عشق همچون تولد، مرگ و خدا تعریف ناپذیر می‌باشد، ولی آن را می‌توان لمس نمود. عشق مانند گل آفتاب ندیده بسیار ترد و شكننده است، اگر محافظت و تقویت نشود پژمرده می‌گردد. كودك كه به دنیا می‌آید وجود او مملو از عشق است كه گویی از عشق ساخته شده است.
در سال‌های اولیه زندگی او به کسی نیازمند است كه برایش شناخته شده باشد، کسی كه عشق و محبت را درك كند، کسی كه به وی با عشق لبخند بزند و با مهربانی رفتار كند. پروردگار متعال دامان گرم مادر این اسطوره محبت و سرچشمه سرشار از عواطف را لبریز از مهر و پرورشگاه عشق ورزی قرار داد. حضور همیشگی همراه با مهربانی و مهر و عواطف ویژه مادر، به خصوص در مراحل اولیه زندگی این احساس را در کودک به وجود می‌آورد که دراین جهان تنها و بی یاور نیست و از حمایت بیدریغ مهرمادر برخوردار است.
او در سایه عشق از همان روزهای اولیه زندگی با برخورداری از لبخند، تماس چشم ها و وجود غمخوار و پرستاری قابل اعتماد، آرامش و آسودگی خاطر دائمی را احساس کرده و طعم برآورده شدن اولین و اساسی‌ترین نیازهایش را می‌چشد. این حس عشق ورزی پشتوانه‌ای عظیم است که بعدها در طول زندگی ارتباط و دلبستگی عمیقی را نیز با خدای مهربان برقرار می‌کند. عشق و محبت در نزد خردسالان به معنی مراقبت، حمایت، بازی و توجه به آنان است.
والدین وظیفه‌شناس‌هم به خوبی می‌دانند که توجه به عشق، یعنی باز نمودن چتر حمایت بر سر کودک که شامل:
الف) عشق و محبت و دوست داشتن؛
ب) فراهم نمودن محیط مناسب جهت ارتباط با همسالان و دوستان؛
ج) برقراری محیط امن و ایجاد امنیت؛
د) فراهم نمودن آرامش و تقویت اعتماد به نفس؛
ه) فراهم نمودن محیط مناسب تفریح و سلامت؛
و) تهیه پوشاک، مسکن و تغذیه و... می‌باشد.
بعضی از این نیازها، نیازهای ضروری و بعضی دیگر نیازهای سازنده هستند که در شکل‌گیری شخصیت و هویت آینده کودک نقش مهم و بسزایی دارند. یافته‌های جدید نشان می‌دهند که آینده وضعیت ساختار شخصیتی و هویتی فرد به میزان دریافت عشق و محبتی بستگی دارد که در زمان کودکی از والدین كسب می‌كند.
چگونگی محبت و عشق ورزی
در عشق‌ورزی به کودک می‌بایست از شیوه درست و منطقی استفاده کرد. والدین باید بدانند که چگونه برای جلب توجه و ابراز محبت با کودک برخورد نمایند. چون اخلاق و رفتار والدین در زمان کودکی، الگوی نگرش و طرز فکر کودک را بطور مستقیم یا غیرمستقیم مورد هدف قرار می‌دهد و بر او تأثیر می‌گذارد،
موضع‌گیری آینده او را بر اساس جریان‌های دریافتی تنظیم می‌کند. جان بوولنی از روانشناسان برجسته معتقد است رشد و تحول کودک از طریق تجربه پیوندها و دلبستگی‌های دوران کودکی به نحو مثبت و یا به گونه‌ای منفی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین باید بخاطر داشت همان‌طوری كه بی‌مهری مانع رشد شخصیت كودك می‌شود عشق و محبت بیش از اندازه هم مانع رشد بهنجار کودک خواهد شد، بنابراین تمام این تجارب مایه زندگی، رشد، سعادت و هویت كودك در آینده خواهد شد. یكی از روش‌های موفق آموزش مهر و محبت به کودک به تصویر کشیدن آن، در قالب قصه و داستان‌های آموزنده است.
داستان‌های عاشقانه از روزگاران قدیم به صورت شفاهی سینه به سینه برای کودکان و نوجوانان نقل شده است. اگرچه در هر دوره‌ای مخالفت‌هایی هم در پی‌داشته است ولی توانسته تاکنون دوام بیاورد و جایگاهش را به عنوان پایگاه عشق‌ورزی حفظ نماید. سلام کردن یکی دیگر از روش‌های اعمال محبت برای کودک است که در دین اسلام به آن توجه فراوانی شده است. پیامبر بزرگوار اسلام(ص) در سلام کردن، خود بهترین الگو است، حضرت همیشه و در همه حال از دیگران و حتی کودکان در سلام کردن جلوتر بودند. روش دیگر بوسیدن کودک است، این‌هم جزئی از برنامه‌های تربیتی اسلام برای کودکان است. پیامبر اسلام در اینجا نیز الگو می‌باشند، حضرت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را می‌بوسیدند و آنها را بر دوش خود سوار نموده و با آنها بازی می‌كردند.
هدف از عشق‌ورزی
انسانی که در کودکی رفتارهای محبت‌آمیزی می‌بیند مانند فولادی می‌شود که در زمان ساخت آب فراوان دیده باشد. می‌دانیم که هرچه فولاد در کوره بیشتر سرخ و گداخته شود، پتك راحت‌تر بر آن اثر می‌کند و هرچه بیشتر هم با آب سرد شود بعداً محکم‌تر می‌شود. فردی که در زمان کودکی در محیط آرام و محبت‌آمیزی رشد می‌کند، در بزرگسالی با اضطراب و تشویش ناشی از مواجهه با مشکلات و ناهنجاری‌ها با اعتماد به نفس قوی‌تری برخورد می‌کند. هرچه عوامل عشق و محبت‌زا قوی تر باشد تأثیر آن در طرز فکر سازنده کودک بیشتر است.
تحقیقات نشان داده‌اند که سرچشمه بیشتر ناهنجاری‌های موجود در میان نوجوانان و جوانان بزهکار، عدم محبت و حمایت والدین در زمان کودکی است. بی‌مهری و كم توجهی در زمان كودكی باعث عقده‌ای شدن و از دست دادن اعتماد به نفس در بزرگسالی می‌شود. دانشمندان کشف کردند نوزادانی که به اندازه کافی از مهر و محبت مادری بهره نمی‌برند، در بزرگسالی ترسو، پرخاشگر و خشن، و آنهایی که مهرمادری بسیاری را تجربه کرده‌اند، مهربان‌تر، شجاع‌تر و اجتماعی‌تر می‌شوند.
البته محبت بی‌حد و مرز نیز باعث وابستگی بیش از اندازه فرد می‌شود كه در بزرگسالی منجر به از دست دادن قدرت تصمیم‌گیری در زندگی خواهد شد. محبت امری اکتسابی است که کودک ارزش‌ها را از منابع مختلف پیرامون خود كسب می‌کند و ماندگارترین درون‌مایه انسانی خواهد شد.
