وسواس در پاکیزگی نظم و ترتیب
وسواس، شامل رفتار، تکانه (میل به انجام کاری و عدم مقاومت) یا تصویری تکرار شونده، اجباری و غیر منطقی است كه فرد وسواسی در عین اینکه به پوچی آن اعتقاد دارد ولی رهایی از انجام آن برایش دشوار است. او در صورت انجام اعمال وسواسی آرام شده و استرساش کاهش مییابد. بیشتر والدین از وضعیت بهداشتی فرزندشان ناراضیاند و دائماً در مورد مسائلی نظیر شستن دست و صورت یاتمیز کردن اتاق با آنها در کشمکش هستند؛ اما کودکانی نیز وجود دارند که به وسواس در پاکیزگی دچارند و این مسأله، مشکل بزرگی برای والدین و حتی خود کودکان ایجاد میکند. اگر کودکی دارید که در مورد نحوه چیدن کتابها در قفسه تعصب دارد یا از کثیف شدن دستهایش عصبانی میشود، باید بدانید که این رفتار
میتواند تمام رسوم و قوانین خانه داری را تحت تاثیرخود قرار دهد. به علاوه، در صورت ادامه چنین تمایلاتی، کودک ممکن است دچار فشارهای شدیدی شود. برخی مردم، جوانان وبزرگسالان اگر روزی مثلاً پنجاه بار هم دست های خود را بشویند؛ اما باز هم احساس تمیزی نمیکنند. آنها هر چقدر نگرانتر باشند، بیشتر دست هایشان را میشویند. به این معنا که نگرانی و اضطراب قبلی پیش زمینهای برای دامن زدن به این رفتار و تکرار آن میشود. نوجوانان، با نظم و ترتیب احساس راحتی بیشتری میکنند و رعایت سلیقه و پاکیزگی بسیار پسندیده است، ولی اهمیت دادن به این موارد، باید در حد معقول و پذیرفتهای باقی بماند. اگر به نظر میرسد کودک شما در جستوجوی کمال است، پیشنهادهای زیر برای شما مفید خواهد بود.
علل وسواس
علت نگرانی کودک را درمورد کثیفیها یا قرار دادن هر چیز سرجایش، به نحوی متناسب با سنش برای او توضیح دهید. میتوانید برای او داستانی تعریف کنید؛ به اینگونه که در آن قهرمان داستان، هرگاه عصبانی میشود یا کنترل حادثهای را در زندگیاش از دست میدهد. به شستن مشغول میشود. او آنقدر به این رفتار خود ادامه میدهد که تمام تفریحات خود را از دست داد. دچار دردسر و مشکلات زیادی میشود و از انجام بسیاری از کارهای مهمش باز میماند اگر کودک به اندازه کافی بزرگ است، در مورد این رفتار با او بحث کنید. میزان اهمیتی را که او برای پاکیزگی و نظم و ترتیب قائل میشود با نگرانی و اضطرابش ارتباط دهید. اگرچه ممکن است فشار عصبی و اضطراب خود را انکار کند؛ اما بهتدریج در مییابد که قبل از امتحانات مدرسه یا وقایع پراضطراب دیگر، بیشتر دچار وسواس میشود اگر خودتان چنین تمایلاتی دارید، برای کودک توضیح دهید که چگونه گاهی که مضطرب هستید به تمیز کردن
قفسههای آشپزخانه یا بازدید درهای خانه میپردازید. به او بگویید که هر دوی شما دراین مورد دچار یک مشکل عصبی هستید و باید بکوشید به همراه یکدیگر عوض شوید.
راههای برخورد با وسواس كودك
بکوشید تا نمونه های دیگری از این رفتار را در بین کسانی که میشناسید، تشخیص دهید. این باعث دلگرمی کودک شده و احساس میكند در این مشکل تنها نیست و این به بهبودی سریعتر او کمک خواهد کرد. روشهای کسب آرامش تدریجی را به کودک بیاموزید. آرامش عمومی و کنترل اضطراب، به ویژه برای کودکانی که دچار این نوع عادت عصبی هستند، پراهمیت است.
کودک را با یک واژه علامت دهنده نظیر «آرام باش» آشنا کنید، زیرا این روش میتواند او را از بروز افکار آزار دهنده باز دارد. الگوهای فکری را تغییر دهید. کودکی که دچار افکار آزار دهنده است معمولاً تصورات نادرستی از محیط دارد و دایماً آنها را نزد خود تکرار میکند تصورات نادرست را تصحیح کنید از کودک بپرسید که چرا در نظر او ردیف شدن اشیا برروی میزش اهمیت دارد. ممکن است برای آنکه این احساس خصوصی را با شما درمیان بگذارد، متحمل تلاش فراوانی شوید. ممکن است کودک اعتقاد داشته باشد که این کار در موفقیت او نقش زیادی بازی میکند.
برای مثال، ممکن است فکر کند که اگر اشیا را به آن شکل نچیند، امتحان ریاضیاش را خراب خواهد کرد. به مواردی اشاره کنید که با وجود مرتب بودن میز کارش، نمره ریاضی اش خوب نشده است با عقاید نادرست کودک مبارزه کنید در مجموعهای از بحث ها، کودک را مجبور کنید تا فهرستی را از افکارش در مورد پاکیزگی، نظم و ترتیب تهیه کند. به او کمک کنید تا به نادرستی افکارش پی ببرد. به همراه یکدیگر، چند جمله مثبت طرح کنید.
برای مثال، «یک کثیفی کوچک و جزئی برای من زیانی ندارد، بعداً هم میتوانم دستم را بشویم» یا ارتباطی بین مرتب بودن اتاقم و سالم رسیدن به مدرسه وجود نداره جملات خنثیکننده را تمرین کنید. کودک را تشویق کنید تا هرگاه نیاز به شستوشو یا مرتب کردن احساس کرد، در آغاز با صدای بلند و سپس آرامتر، آن جملات را تکرار کند. مانند این جمله: «من برای این امتحان خیلی درس خوانده ام. من درسم را بلدم. در امتحان قبلیام هم نمرهام خوب شد و مرتب کردن میز کارم تأثیری بر نمرهام ندارد».
یک صلح عاقلانه ایجاد کنید. وقتی کودک خود را آرامتر و با ذهنی بدون تشویش میبینید، او را تحسین کنید و به خاطر وضعیت فکری جدیدش به او پاداش دهید. فهرستی از رفتارهای سالم و عاقلانه را تدوین کنید؛ برای نمونه، مرتب کردن اتاق دوبار در هفته به جای دوبار در روز؛ شستن دستها قبل از هر وعده غذا به جای ده بار در روز، یک کودک فعال، موهایش را وسیلهای برای کسب انرژی بیشتر مییابد و به آنها چنگ میزند، دور انگشتش میپیچید، چیزی که به شکل یک مشغولیت بدون ضرر آغاز میشود، گاهی به عادتی تأسف بارتر به نام تریکوتیلومانیا (وسواس موکنی) میانجامد. در این اختلال موهای سر یا ابروی خود را میکند. این مشکل بیشتر در تک فرزندان و یا فرزندان ارشد خانواده رخ میدهد و از دلایل اصلی آن جو خانوادگی پراسترس و پر از اختلاف یا ترس از دست دادن والدین میباشد. کودک قبل از انجام این کار دچار استرس فراوان شده برای رهایی از استرس، به اجبار موی سر یا ابروی خود را میکند و بعد از این عمل احساس آرامش میکند.
از افراد متخصص کمک بگیرید
گاهی شدت رفتار وسواسگونه کودک زیاد است و به راحتی تغییر نمی یابد و عادت باقی میماند و هیچ روشی کارساز نیست. در این موارد افراد حرفهای و متخصص است؛ زیرا پاکیزگی و انضباط ناشی از وسواس میتواند ناشی از مشکلات احساسی و روانی جدی باشد.