تحريريه ماهنامه دنيای سلامت
تحقیقات نشان می‌دهد كه كودكان یك عضو خانواده در سنین زیر 5 سالگی به طور معمول هر 10 دقیقه یكبار با هم دعوا می‌كنند و جای تعجبی هم ندارد كه در اینگونه مواقع شما نقش یك داور را ایفا می‌كنید.
شما در جایگاه پدر و مادر میتوانید چیزهای زیادی از با هم بودن به كودك خود بیاموزید. رفتارهای خوب را تحسین كنید تا كودك‌تان به خوب رفتار كردن تشویق شود.بهتر است برخی قوانین و مقررات را هم در این‌باره وضع كنید. وقتی كه كودك‌تان كار خوبی انجام داد، او را تحسین كنید. باید با كودك خود واضح و شفاف حرف بزنید. وقتی كه از دیدن رفتار خوب او ابراز خرسندی و رضایت می‌كنید، بیشتر میتوانید انتظار داشته باشید كه آن رفتار خوب را دوباره تكرار كند.مثلاً بگویید:
من واقعاً از تماشای شما دو تا وقتی كه بازی می‌كنید، لذت می‌برم.
شما دوتا واقعاً خوب بلدید با هم بازی كنید و از وسایل همدیگر استفاده كنید.
بچه‌ها، شما واقعاً خوب توانستید مشكلات‌تان را حل كنید.چطوره به خاطر رفتار خوب‌تان با هم جشن بگیریم.
سعی كنید در قبال هر یك بار انتقاد از كودك برای رفتار نامناسب، شش‌بار از رفتارهای مناسب و خوبش تمجید كنید و او را مورد تحسین قرار دهید.به این ترتیب كودكان رفتارهای سالم و اعتمادبه نفس بیشتری خواهند داشت.
تكرار كار یا رفتار خوب مساوی است با تعریف و تحسین او برای كارهای خویش به علاوه تشویق كودك به كارها و رفتارهای خوب رفتار خوب را به او نشان دهید.
شما اولین الگوی كودك‌تان هستید.اگر با دیگران به خوبی رفتار می‌كنید و بدون جنگ و دعوا با مردم كنار می‌آیید، كودك‌تان حتماً به رفتار شما توجه می‌كند؛ اما اگر در برخورد با دیگران زود از كوره در می‌روید، او نیز همین كار را تكرار خواهد كرد.
مربی كودك خود باشید
شما مربی كودك خود در حل مشكلات هستید و نقش راهنمای او را دارید. مربی بودن خیلی بهتر از داور بودن است؛ چرا كه مربیان، به طور مداوم كودكان را به سمت مهارت‌های بهتر و درك بیشتر دعوا نكردن سوق می‌دهند، ولی پدر و مادرهای داور فقط بعد از به وجود آمدن دعوا، به خودشان اجازه دخالت می‌دهند.
اجازه دهید گاهی اوقات كودكان خودشان مشكلات‌شان را حل كنند
با این كار در واقع به آنها كمك می‌كنید تا مهارت‌هایشان را رشد و پرورش دهند.وقتی كه كودكی حرف می‌زند، اظهار نظر می‌كند، در مذاكرات شركت و بحث می‌كند، نشان می‌دهد كه سعی در حل مشكلات دارد.بنابراین او را به این كار تشویق كنید. به كودكان خود فرصت دهید با مشكلات و اختلافات روبه‌رو شوند؛ ولی زیرچشمی حواستان به آنها باشد و به طور كامل به حال خودشان رها نكنید. گاهی اوقات بهتر است به آنها پیشنهاداتی بدهید و به این ترتیب توجه آنها را به خود جلب كنید؛ مثلاً یك بازی جدید به آنها پیشنهاد دهید و برای چند لحظه خودتان نیز در بازی آنها شركت كنید.قوانین خانه را گهگاه به آنها یادآور شوید.به روشی كاملاً دوستانه به آنها بگویید كه چه انتظاری دارید و اگر دعوا كنند چه خواهد شد. برخی از دعواها و اختلافات، واقعیت‌های زندگی هستند.وقتی كه یك دعوا شروع می‌شود، مهم‌ترین كار این است كه قبل از آسیب دیدن طرفین دعوا، جلوی آن گرفته و بعد به شكل سازنده‌ای به آن موضوع پرداخته شود.
چهار مرحله برای متوقف كردن دعوا
1- جلوی دعوا را قبل از شروع گریه و زاری بگیرید. برای این كار لازم است دو كودك را از هم دور كنید.
2- آرامش و خونسردی خود را حفظ كنید. شاید كمی سخت باشد، ولی قرار نیست شما اوضاع را بدتر كنید.تا جایی كه امكان دارد، انرژی خود را برای تحسین رفتارهای خوب و مناسب ذخیره كنید.
3- به آنها بگویید كه بعداً راجع به این مسأله با هم صحبت خواهند كرد. كودكان معمولا از اولین كلمات و جملات شما خیلی زود آزرده‌خاطر می‌شوند. كمی صبر كنید تا همه چیز آرام شود.
4- به فكر یك راه‌حل و نتیجه‌گیری باشید.
تنبیه فیزیكی راه غلط تمام كردن مشاجرات و دعواها را به كودكان می‌آموزد
كودكانی كه بیشتر مورد تنبیه فیزیكی قرار می‌گیرند، در تعاملات خود رفتارهای تهاجمانه‌تری از خود بروز می‌دهند و برخوردهای فیزیكی بیشتری پیدا می‌كنند؛ بنابراین:
با كودكان خود به خوبی رفتار كنید؛ رفتاری كه با سن و مهارت‌های آنها تناسب داشته باشد.مسلماً رفتار مناسب با یك كودك دو ساله با رفتار مناسب در مقابل یك كودك شش ساله فرق دارد.
از مقایسه كردن‌های منفی بپرهیزید.سر و كله زدن با كودكان وقتی كه با هم دعوا می‌كنند، نیاز به صبر و حوصله زیادی دارد.گاهی اوقات بهتر است زبان خود را گاز بگیرید.و از گفتن برخی حرف‌های نادرست خودداری كنید.وقتی كه كودكان بزرگ‌تر را مرتب سرزنش كرده و یا از القابی مثل «دردسرساز همیشگی» استفاده می‌كنید، مطمئن باشید كه هیچ نتیجه‌ای نخواهید گرفت.
دلیل اختلافات و مشاجره را پیدا كنید.وقتی دلیل اختلاف را بدانید، راحت‌تر میتوانید آن را حل كنید.به همین دلیل بهتر است هنگام بازی، مرتب آنها را زیر نظر داشته باشید.
اگر كودكان انتظارات شما را درك كرده باشند، كار شما راحت‌تر خواهد شد.وقتی كه كودكان خودشان قادر به حل مشكل و اختلاف‌شان نباشند، شما باید مداخله كنید.مثلاً هنگام بحث، وارد جمع‌شان شوید و جلوی مشاجره بیشتر را بگیرید. یا اینكه شی یا چیزی را كه باعث ایجاد اختلاف شده است، از آنجا دور كنید.یكی از كارهایی را كه علاقه‌مندند انجام دهند، به تأخیر بیندازید؛ مثلاً به آنها بگویید: «تا زمانی كه اختلاف‌تان را حل نكرده‌اید، از پارك خبری نیست».
بگذارید مدتی را هر یك تنها و به دور از هم باشند.بعد از دعوا، به آنها بگویید كه باید مدتی تنها بمانند و همدیگر را نبینند.
اگر كودكان همكاری نكردند، برای مدت كوتاهی آنها را از یكی از تفریحات‌شان مثل تماشای تلویزیون محروم كنید. هدف از این كارها، تنبیه كودكان نیست؛ بلكه این محرومیت‌های كوتاه مدت (مثل تماشا نكردن تلویزیون، بازی نكردن، پارك نرفتن و ...) به آنها می‌آموزد كه دعوا كردن، عواقب منفی و ناخوشایندی در پی دارد.
البته این كار مربوط به كودكان سه سال به بالاست.كودكان كوچك‌تر به سختی می‌توانند احساسات و رفتارهای خود را كنترل كنند و هیچ درك و فهمی از عواقب رفتارهای بد و خوب ندارند.
به هنگام مشاجره و دعوای كودكان، استرس و تشویش بزرگ‌ترها تأثیر زیادی در توقف یا اوج گرفتن دعوا دارد. شما در جایگاه بزرگ‌تر باید خونسردی خود را حفظ كنید. برخی مواقع ناراحت و عصبی هستیم.در چنین مواقعی دعوای كودكان به عصبانیت ما دامن می‌زند و ناگهان مثل بمب منفجر می‌شویم. به هر حال طبیعت آدمیزاد اینگونه است. در چنین مواقعی، با دیدن صحنه مشاجره كودكان ابتدا كمی مكث كنید و هیچ عكس‌العملی نشان ندهید. بعد، از 1 تا 10 بشمارید و در مرحله آخر وارد عمل شوید. به این ترتیب با آرامش یافتن خود میتوانید به كودك‌تان كمك كنید.اگر علی‌رغم این كارها باز هم نتوانستید به مرحله خونسردی برسید، از فرد بالغ و عاقل دیگری بخواهید این كار را انجام دهد.
دعوا كردن كودكان وقتی به یك مشكل یا معضل تبدیل می‌شود كه موجب آسیب شود. چنین مشاجراتی در میان كودكان هشداری برای شماست؛ چرا كه این كودكان در آینده، در روابط خود دچار مشكل می‌شوند.اینگونه دعواها و مشاجرات تقریباً در 3 درصد از كودكان به وجود می‌آید و معمولاً كودكان بیش‌فعال در این زمره هستند.اگر چنین وضعیتی را در كودك یا كودكان خود مشاهده می‌كنید، بهتر است آنها را نزد متخصص ببرید.
