برگرفته از کتاب تازه های تغذیه با شیر مادر برای متخصصین کودکان و پزشکان از انتشارات انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران
تحریریه زندگی آنلاین : یکی از اهداف شناخته شده برای پزشکان و زنان «شیرمادر حیات بخش و تغذیه با شیرمادر بهترین انتخاب است». با وجود تاکید متخصصین سلامت، دولتمردان و افراد کاردان بر تغذیه انحصاری کودک با شیرمادر، بسیاری از مادران این روش را برای شیرخوار خود انتخاب نکرده و این فرصت طلایی را که برای ارتقای سلامتی شیرخواران و مادران وجود دارد از دست می‌دهند.
تغذيه انحصاری با شيرمادر
شيرمادر به عنوان تنها منبع تغذيه در 6 ماه اول زندگي پيشنهاد شده است. همچنين توصيه مي‌شود که غذاهاي کمکي از پايان 6 ماهگي شروع شود.
عوامل تعيين کننده زمان مناسب براي شروع شيردهي (تغذيه در ساعت اول)، تغذيه انحصاري با شيرمادر و ادامه شيردهي مناسب، به 5 فاکتور زير بستگي دارد: متغيرهاي جمعيتي، فاکتورهاي بيولوژيک، ويژگي‌هاي شخصيتي و اعتقادي، عملکرد بيمارستان‌ها و متغيرهاي اجتماعي.
بیشتربخوانید:
بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر
متغیرهای جمعيتی
اثر متغيرهاي جمعيتي روي مدت شيردهي چندين بار بررسي شده و نشان مي‌دهدکه زنان با سن بالاتر، تحصيل کرده‌تر و با درآمد بالاتر، مدت طولاني‌تري به کودکان خود شير مي‌دهند.
فاکتورهای بيولوژيکی
براي اولين بار در سال 1992، گزارش شد که بين چاقي مادر در دوران بارداري پس از زايمان و طول مدت شيردهي يک رابطه منفي وجود دارد، لذا بر چاقي مادر در دوران بارداري و وزن‌گيري مناسب او توجه شد و ملاحظه گرديد که چاقي دوران بارداري اثر منفي بر شروع موفق شيردهي و طول مدت آن دارد. سيگار کشيدن در طي دوران بارداري به شدت بر طول مدت شيردهي اثر منفي مي‌گذارد. ثابت شده است که در اين مورد نوعي ارتباط وابسته به دوز وجود دارد و در مادراني که زياد سيگار مي‌کشند در مقايسه با غيرسيگاري‌ها موفقيت کمتري در تغذيه انحصاري با شيرمادر مشاهده مي‌شود و اين نکته ممکن است تا حدودي با کاهش انگيزه تغذيه با شيرمادر در سيگاري‌ها ارتباط داشته باشد. گرچه 50 درصد زنان ناکافي بودن شير خود را گزارش مي‌کنند. ناکافي بودن شير به طور مداوم به عنوان دليلي براي قطع زودرس شيردهي مطرح مي‌شود، ولي فقط 5 درصد آنان واقعا به صورت فيزيولوژيکي دچار توليد ناکافي شير هستند. اکثريت اين مادارن، به دليل تصور ناکافي بودن شير، شيرمصنوعي را شروع مي‌کنند که خود اين مسئله تقاضا براي شيرمادر و در نتيجه کاهش توليد شيرمادر را باعث مي‌شود و مشکل پيچيده‌تر مي‌گردد. اين عامل بيولوژيک، يک عامل رواني قوي در نتيجه اعتماد به نفس پايين مادر براي شيردهي است که با تصور ناکافي بودن شير همراه مي‌شود.
ويژگی‌های نگرشی و شخصيتی
هرچه اعتماد به نفس مادر بالاتر باشد، طول مدت شيردهي هم بيشتر است. اتکا به نفس مادر در مورد توانايي او براي شيردادن، همچنين اعتقاد او به تغذيه شيرخوار با شيرمادر بر طول دوران شيردهي او بسيار مؤثر است. مادراني که قبول کرده‌اند تغذيه با شيرمادر آسان‌تر، سالم‌تر و مناسب‌تر است، نسبت به مادراني که تغذيه با شيرمادر را يک محدوديت، نامناسب و ناخوشايند مي‌دانند به مدت طولاني‌تري شير مي‌دهند.
بیشتر بخوانید:
شیر همه مادران کافی است مگر ...
وضعیت صحیح شیردهی
چرا استفاده از بطری و پستانک در شیرخواران منع می‌شود؟
عملکرد بيمارستان‌ها
ثابت شده عملکرد بيمارستان‌ها طول دوران شيردهي و انحصاري بودن آن‌را ارتقاء مي‌دهد که شامل: تغذيه نوزاد در ساعت اول، هم اتاقي مادر و نوزاد و تغذيه انحصاري با شيرمادر، است. اين گونه عملکرد در دستورالعمل 10 اقدام براي بيمارستان‌هاي دوستدار کودک تنظيم شده و نقش بسيار مهمي در شروع شيردهي، مدت آن و تغذيه انحصاري با شيرمادر داشته است. پزشکان به طور مستقيم بر رفتار شيردهي مادران اثرگذار هستند. دريک تحقيق گذشته‌نگر کوهورت در آمريکا معلوم شد مادراني که متخصص اطفال آنان شيرخشک را
به صورت مکمل براي شيرخواران‌شان پيشنهاد کرده بودند طول مدت شيردهي کمتري داشته و در12 هفتگي تغذيه انحصاري با شيرمادر را قطع کرده بودند. پزشکان با آگاه‌سازي زنان در مورد اهميت شيرمادر در سلامت مادر و کودک و اطلاع آنان از اهداف ملي و بين‌المللي در مورد تغذيه انحصاري و طول مدت شيردهي، مي‌توانند شيردهي مادران را ارتقاء بخشند.
متغيرهای اجتماعی
شغل مادر و کار بيرون از خانه، تاثير زيادي بر الگوي شيردهي دارند. بازگشت زود هنگام به کار تمام وقت بيرون از خانه با کاهش طول مدت شيردهي رابطه مستقيم دارد، در حالي که طولاني‌تر بودن مرخصي بعد از زايمان، آرامش بيشتري را به مادر داده و بر طول مدت شيردهي تاثير مثبت مي‌گذارد. بسياري از مادران با استفاده از پمپ، شيرخود را دوشيده و ذخيره مي‌کنند تا با وظيفه مادري و شيردهي و کار بيرون از منزل خود کنار بيايند. يک تحقيق از نوع متاآناليز که در سال 2007 انجام گرفت نشان داد که حمايت کارفرماها، دولت و اطرافيان اگر حرفه‌اي و منظم باشد، طول دوره شيردهي را افزايش مي‌دهد. بديهي است حمايت‌هاي خانواده مانند حمايت پدر از اين مسئله و يا حمايت‌هاي مادر بزرگ‌ها همراه با حمايت‌هاي کارفرماها و مديران، نتيجه بسيار بهتري داشته و در افزايش طول مدت شيردهي نقش زيادي دارد. پدراني که اطلاعات کافي و خوب از متخصصان دريافت مي‌کنند، تلاش همسران خود را بيشتر درک کرده و حمايت بيشتري به عمل مي‌آورند. بسيار مهم است که پزشکان از اهميت تغذيه انحصاري با شيرمادر و افزايش طول مدت شيردهي آگاه بوده و در ارتقای آن تلاش نمايند و بدانند که تغذيه نوزادان و شيرخواران با شيرخشک (Formula) آنان را در معرض خطرات بسياري قرار مي‌دهد که قابل مقايسه با شيرخواراني كه شيرمادر مي‌خورند نيست. اگر بخواهيم رفتارهاي شيردهي ارتقا پيدا کند بايد بدانيم کدام يک از متغيرهايي که تاکنون درباره آن‌ها بحث شده، بيشتر قابل تغيير هستند و بيشتر مي‌توانند کمک کننده باشند. نشان داده شده است که پزشکان و کارکنان بهداشتي، پتانسيل بسيار بالايي براي حمايت از مادر شيرده و دخالت‌هاي لازم براي جلوگيري از شکست در اين امر مهم را دارند.
