زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر شادی نعیمی؛ متخصص نوزادان وکودکان

شایع‌ترین این اختلالات در پسران

1- بیضه نزول نکرده

2- هیدروسل (وجود مایع اطراف بیضه)

3- هیپوسپدیاس (قرارگیری نابجای نوک مجرا)

4- فتق مغبنی

5- میکروپنیس یا کوچک بودن آلت تناسلی

6- نقص بیضه

بیضه نزول نکرده

به شرایطی اطلاق می‌شود که یکی یا هر دو بیضه در زمان تولد در محل کیسه بیضه نباشد. گاه بیضه داخل شکم یا در راه شکم به طرف کانال اینگوینال است.

در برخی از نوزادان بیضه گاهی در کیسه بیضه مشاهده می‌شود، و در گروهی که بیضه داخل شکم است هرگز مادر بیضه را در کیسه بیضه ندیده است.

بیضه نزول نیافته شایع‌ترین اختلال تناسلی در پسران است. در 3 درصد از نوزادان رسیده و 30 درصد از نوزادان نارس مشاهده می‌شود.

در 80 درصد این پسران بیضه تا قبل از سال اول زندگی در محل اصلی خود یعنی کیسه بیضه مستقر می‌شود، پس یعنی به درمان نیاز ندارند، اما پیگیری دقیق این نوزادان ضروری است تا در مورد گروهی که بین 9 تا 12 ماه هنوز بیضه در جای خود مستقر نیست، تصمیمات درمانی قاطع گرفته شود تا زمان مناسب از دست نرود.

گاهی مشکل فقط عدم انزال بیضه نیست، بلکه یک بیضه غیر طبیعی و یا هیپوپلاستیک (با رشد ناکافی) است یا اصلا شیرخوار فقط یک بیضه دارد، البته این موارد فرکانس کمتری دارند. 

در مواردی که بیضه تا یکسالگی پایین نیامده باشد، باید در درمان عجله کرد و بیضه را در جای خود مستقر کرد، چون باقی ماندن بیضه در حرارت طبیعی بدن احتمال باروری را کم می‌کند و ریسک پیدایش تومور در این عضو را هم افزایش می‌دهد و بهتر است تا کودک نسبت به اعضای بدن شناخت کامل ندارد این مشکل رفع شود تا کودک احساس تفاوت با دیگران را نداشته باشد.

در مورد درمان، جراح ابتدا باید در خصوص محل بیضه تحقیق کند و سپس عضو را در محل خود ثابت کند.

هیدروسل

هیدروسل به تجمع مایع شفاف اطراف بیضه گفته می‌شود. در واقع باقیمانده جنینی صفاق روی بیضه به نام تونیکا واژینالیس به ترشح اضافی ادامه داده و باعث تجمع مایع می‌شود.

در سن زیر یکسال اکثر هیدروسل‌ها خود به خود بهبود می‌یابند و نیازمند درمان نیستند.

در کشورهای گرمسیری در شروع نوجوانی گاه هیدروسل برای بار اول اتفاق می‌افتد که علت آن نقص در بازجذب مایع تولید شده است؛ گاه هیدروسل در این سنین به دلیل فتق مغبنی است که مسیر لنف را بسته یا به علت عفونت‌های میکروبی یا انگلی می‌باشد.

تشخیص اغلب با معاینه بالینی و سونوگرافی و آزمایش از نظر عفونت‌ها انجام می‌شود. برای درمان موارد بالای یکسال جراحی انجام می‌شود و یا تخلیه با سوزن انجام می‌گیرد.

هیپوسپدیاس

(قرارگیری نابجای خروجی مجرای ادراری)

این ناهنجاری مادرزادی بعد از بیضه نزول نکرده شایع‌ترین ناهنجاری تناسلی در پسران است. در یکی از هر 250 تولد زنده پسر اتفاق می‌افتد.

مهم‌ترین مساله این است که در پسرانی که این مشکل را در بدو تولد دارند و خروج ادرار با انحراف همراه است بدون مشورت اورولوژیست ختنه انجام نشود، چون ممکن است برای ترمیم مجرا به پوست مزبور نیاز باشد.

پس در هر نوزاد پسر قبل از ختنه به دو نکنه باید توجه شود: اول حضور هر دو بیضه در کیسه بیضه و دوم مسیر جریان ادرار که باید مستقیم و همراه فشار باشد.

اغلب در کنار هیپوسپدیاس عوارض دیگر تناسلی نداریم. فقط در 10 درصد این افراد عوارضی چون بیضه نزول نیافته موجود است.

فتق مغبنی

بیرون‌زدگی یکی از احشای درون شکم به داخل کانال مغبنی را فتق می‌گویند. این امر باعث دل‌درد، رویت توده در پایین شکم حوالی کشاله ران می‌شود.

هر عملی که فشار داخل شکم را بالا ببرد، مثل پرخوری، عدم هضم، سرفه و ورزش باعث شدت گرفتن علائم می‌شود.

در شیرخواران پسر در طرف راست شایع‌تر است. نوزاد بی‌قرار است و در ناحیه راست و پایین شکم یک برجستگی واضح دیده می‌شود.

این برجستگی می‌تواند در کشاله ران طرف راست باشد. در نوزادان نارس و نوزادان دختر فرم دو طرفه شایع‌تر است.

اگر در زمان تشخیص، نوزاد در وضعیت مناسبی می‌باشد، بهتر است درمان جراحی هر چه زودتر انجام شود و نقطه ضعف جدار ترمیم شود.

میکروپنیس یا کوچک بودن آلت تناسلی

وقتی طول آلت تناسلی طفلی بیش از 2/5 انحراف معیار از نرمال کوچک‌تر باشد دچار این عارضه است.

در 0/6 درصد موارد اتفاق می‌افتد. اغلب بچه در دوران جنینی با کمبود هورمون مردانه (آندروژن) روبرو شده است.

در جریان بسیاری از سندرم‌ها با کمبود گنادوتروپین تولیدی این عارضه دیده می‌شود.

پس در مورد این نوزادان باید به فوریت با فوق تخصص غدد اطفال تماس گرفته شود تا با آزمایشات تکمیلی تشخیص معلوم و درمان آغاز شود.

ضمنا برای جلوگیری از خطا بررسی کروموزومی برای تایید جنسیت ضروری است.

چرخش بیضه

وقتی این امر اتفاق می‌افتد که بیضه دور طناب اسپرماتیک می‌چرخد و خونرسانی بیضه با اشکال مواجه می‌گردد.

این امر باعث درد و تورم می‌شود. در موارد چرخش بیضه با بالا نگه داشتن بیضه درد آرام نمی‌شود (در عفونت اپیدیدیم بالا گرفتن بیضه درد را آرام می‌کند).

تشخیص بعد از شرح حال، معاینه و سونوگرافی داده می‌شود. اهمیت این عارضه این است که اگر در دوران جنینی اتفاق بیفتد نوزاد با یک بیضه به دنیا می‌آید، البته خوشبختانه نادر است.

بعد از دوران جنینی در سن 10 تا 12 سالگی شایع است.