د‌کتر شاد‌ی نعیمی - متخصص نوزاد‌ان وکود‌کان
تحریریه زندگی آنلاین : وقتی دمای بدن بالاتر از طبیعی است، تب اتفاق افتاده است. در اکثر مواقع تب نشانه مبارزه بدن با عفونت می‌باشد. تب به بدن پیغام می‌دهد که گلبول‌های سفید و آنتی‌بادی بیشتری برای مبارزه با عفونت تولید کند. این عفونت می‌تواند میکروبی باشد، مثل عفونت در سینوس‌ها، عفونت ریه، عفونت دستگاه گوارش یا عفونت ادراری و یا ویروسی باشد، مثل انواع آنفلوانزا و سرماخوردگی یا عفونت ویروسی در ملتحمه چشم (کونژنکتیویت)، البته در مواردی هم تب در بدخیمی‌ها مثل سرطان خون اتفاق می‌افتد و یا در آلرژی‌ها.
در اکثر منابع دمای بدن بزرگسالان بین 7/36 تا 2/37 نرمال تلقی شده است و در کودکان دمای نرمال بین 5/36 تا 8/37 می‌باشد و به هر روی اگر دمای بدن نوزاد یا شیرخوار یا کودک از این عدد (8/37) بالاتر باشد، تب تلقی می‌شود. سن کودک نیز مهم است. در نوزاد زیر 3 ماه اندازه تب زیاد مهم نیست و فقط با تشخیص تب‌دار بودن باید وی را سریعا به پزشک یا مرکز درمانی رساند، اما در کودکان بزرگ‌تر می‌توان با در نظر گرفتن شرایط تب را در منزل اندازه گرفت و بر حسب شرایط مدتی صبر کرد. در کودک بالای 3 سال هم اگر حال عمومی خوب باشد، تغذیه و اجابت مزاج نرمال باشد، فعالیت کودک (به خصوص در کودک بالای 2 سال) نرمال باشد، تا یک روز می‌توان صبر کرد. در کودک بالای 6 ماه هر تب بالای 3/38 نیازمند رجوع سریع به پزشک است.
بیشتر بخوانید:
آیا زدن واکسن کودکان در زمان شیوع کرونا برای آنها خطر دارد؟
برای اندازه‌گیری تب، روش‌ها و دستگاه‌های متفاوتی موجود است و بهتر است اگر این کار را در منزل انجام می‌دهیم از وسیله‌ای استفاده کنیم که قبلا استفاده از آن را تمرین کرده باشیم و نحوه استفاده از آن وسیله و میزان خطای آن را بدانیم. در قدیم بیشتر از دماسنج‌های جیوه‌ای (مقعدی یا دهانی) استفاده می‌شد که این نوع ترمومتر امروزه جای خود را به ترمومترهای جدیدتر داده که استفاده از آنها بسیار راحت‌تر است. دماسنج‌های جیوه‌ای قدیمی صرف‌نظر از دشواری در استفاده و ضد عفونی شدن چون خطر مسمومیت با جیوه را نیز به همراه دارد، زیاد توصیه نمی‌شود، مگر آنکه وسیله دیگری در دسترس نباشد. در موقع اندازه‌گیری تب با هر کدام از این ابزارها نباید کودک در حالت بی‌قراری و گریه شدید باشد و به تازگی چیزی خورده باشد.
* برای اندازه‌گیری تب، روش‌ها و دستگاه‌های متفاوتی موجود است و بهتر است اگر این کار را در منزل انجام می‌دهیم از وسیله‌ای استفاده کنیم که قبلا استفاده از آن را تمرین کرده باشیم و نحوه استفاده از آن وسیله و میزان خطای آن را بدانیم
دماسنج دهانی
ابتدا دست‌ها را بشویید یا دستکش بپوشید. دماسنج را روشن کنید. عدد روی صفحه صفر باشد. سپس نوک دماسنج را زیر زبان کودک قرار دهید. دهان بهتر است بسته باشد. اکثر این دماسنج‌ها کاورهای یکبار مصرف دارد که بعد از هر بار استفاده کاور را عوض می‌کنیم. اگر کاور ندارد باید آن بخش از دماسنج که داخل دهان قرار می‌گیرد، ضدعفونی شود. بعد از آنکه دماسنج داخل دهان قرار گرفت، در مدتی حدود 10 ثانیه صدای بیپ می‌آید.آنگاه دماسنج را از دهان خارج کنید و عدد را بخوانید.
دماسنج پیشانی
دماسنج‌های پیشانی اصلا دقیق نیستند، اما استفاده از آنها آسان است. اگر از این دماسنج‌ها استفاده میکنید، اولا در صورت وجود عرق روی پیشانی اول آن را خشک کنید و دوم اینکه به دلیل عدم دقت آنها بهتر است قبلا دمای بدن کودک سالم را با آن اندازه‌گیری کرده باشیم که بتوانیم با زمان بیماری مقایسه کنیم و میزان خطا کمتر باشد.
بیشتر بخوانید:
کاهش علائم سرماخوردگی در کودکان
دماسنج پستانکی
یک نوع دماسنج پستانکی موجود است که شبیه پستانک است و داخل دهان قرار می‌گیرد. استفاده از آن راحت است، اما برای زیر یک ماه
غیر‌قابل مصرف است و دقت زیادی نیز ندارد.
دماسنج‌های قدیمی جیوه‌ای
در مورد مصرف دماسنج‌های قدیمی جیوه‌ای که گاهی در ناحیه زیر بغل مصرف می‌شوند، باید دقت شود که اولا قبل از هر بار اندازه‌گیری دقیق با الکل ضدعفونی شود و نکته دوم اینکه حتما باید با زیر بغل کودک به مدت
3 دقیقه در تماس باشد، نه با لباس‌های کودک.
بیشتر بخوانید:
هشدار برای عفونت ادرار
دستگاه‌های دیژیتال
در محیط‌های بیمارستانی از دستگاه‌های دیژیتال استفاده می‌شود که نیاز به تماس ندارد و در ناحیه شقیقه انجام می‌شود. کافی است دستگاه روشن شود و 10 ثانیه کنار شقیقه باشد. سپس دستگاه با یک صدای بیپ، دما را نشان می‌دهد.
اندازه‌گیری تب از راه گوش
در روش اندازه‌گیری از راه گوش، اول دست‌ها را بشویید یا دستکش بپوشید. روی بخشی از دستگاه که با گوش تماس می‌گیرد، کاور بگذارید. دستگاه را روشن کنید. لاله گوش را کمی به عقب و پشت بکشید. در کودکان زیر یکسال لاله را به پشت و پایین بکشید. دستگاه را به آرامی داخل گوش کنید و دگمه را روشن نمایید. دستگاه 10 ثانیه بعد دما را نشان می‌دهد.
کدام روش بهتر است؟
در بین راه‌های اندازه‌گیری روش اندازه‌گیری مقعدی از همه دقیق‌تر است، چون کمترین تاثیر را از محیط اطراف می‌گیرد، البته انجام این روش همیشه راحت نیست و اگر کودک از این روش می‌ترسد و یا مضطرب می‌شود، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. در روش اندازه‌گیری زیربغلی دما یک درجه کمتر از اندازه‌گیری دهانی است و در روش دهانی نیز عدد یک درجه پایین‌تر از درجه مقعدی است.
