زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدرضا مدرسی؛ فوق تخصص ریه و دستگاه تنفسی کودکان

سرماخوردگی درمانی ندارد و درمان‌های رایج هیچ گونه نقشی در بهبودی سریع‌تر بیماری ندارد. تجویز دارو در جهت کاهش علائم آن همانند تب و یا درد مؤثر است.

 درمان ضد تب درد

در صورتی که سن کودک زیر 3 ماه است و تب دارد توسط پزشک معاینه شود. در کودکان بالای سه ماه می‌توان از استامینوفن جهت کاهش تب استفاده کرد. میزان مورد نیاز در صورتی که بخواهیم از قطره استفاده کنیم 2 قطره به ازای هر کیلوگرم از وزن کودک می‌باشد (وزن کودک ضربدر 2) و هر چهار ساعت تکرار می‌شود. به طور مثال یک کود که با وزن 10 کیلوگرم میزان استامینوفن مورد نیاز 20 قطره هر 4 ساعت می‌باشد و می‌توان تا زمان قطع تب ادامه داد. در صورت مصرف شربت میزان مصرف نیم میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم است به عبارت دیگر وزن تقسیم بر 2 می‌کنیم مثلاً در یک کودک 10 کیلوگرمی میزان مناسب شربت 5 میلی‌لیتر و هر چهار ساعت تکرار می‌شود.

در کودکان بالاتر از شش ماه می‌توان از شربت بروفن استفاده نمود گرچه بهتر است در این سن هم از استامینوفن استفاده نمود. آسپرین اثرات ضدتب دارد ولی به علت آسیب شدید کبدی که به دنبال مصرف آن در کودکان مبتلا به آبله‌مرغان و آنفلونزا ایجاد می‌کند استفاده از آن در افراد کمتر از 18 سال به شدت ممنوع شده است. بیماری کشنده‌ای که به دنبال سرماخوردگی در کودکانی که از آسپرین استفاده نموده‌اند ایجاد می‌شود سندرم ری نام دارد.

 درمان گرفتگی و آبریزش بینی

مصرف داروهای ضداحتقان و گرفتگی بینی به علت عوارضی که دارند در کودکان ممنوع می‌باشد. تنها داروی مجاز در این زمینه محلول آب‌نمک رقیق (کلرورسدیم) بوده که به صورت قطره و یا اسپری بینی در داروخانه‌ها موجود می‌باشد. بهتر است در کودکان کمتر از یک سال از قطره و کودکان بزرگ‌تر از یک سال از اسپری کلرورسدیم استفاده گردد. پس از استفاده از این دارو تمیز کردن ترشحات بینی با پوار (فین‌گیر) توصیه می‌شود تا راه بینی برای تنفسی بهتر و آسان‌تر باز شود. استفاده از بخور گرچه در باز کردن بینی و کاهش ترشحات آن بی‌تأثیر نیست ولی توصیه به استفاده از آن در زمان سرماخوردگی نمی‌گردد. دستگاه‌های بخوری که در بازار وجود دارند بیشتر جنبه تجاری دارند تا استفاده‌های درمانی.

 درمان سرفه

سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) قویاً توصیه می‌کند که از تجویز داروهای ضدسرفه در کودکان سرماخوده خودداری شود. در بررسی‌های اخیر مشخص شده است که تجویز داروهایی همانند دیفن‌هیدرامین‌ هیروکسی‌زین و سایر آنتی‌هیستامین‌ها در کودکان زیر دو سال ممکن است منجر به مرگ ناگهانی کودک شده و لازم است جداً از مصرف آنها در این گروه سنی خودداری گردد.

داروهایی همانند داروهای فوق و دکسترومتورفان و شربت سرماخوردگی کودکان نه تنها اثری در بهبودی کودکان مبتلا به سرماخوردگی ندارد، بلکه باعث عوارضی از قبیل تپش قلب، تشنج نیز می‌گردند. مؤثر بودن استفاده از این گونه از داروها در کودکان بالاتر از 2 سال اثبات نشده است. بروز عوارض این داروها زمانی بیشتر می‌شود که دو داروی مشابه، همزمان مصرف گردد. به طور مثال مشاهده می‌شود که بعضی از والدین همزمان از شربت دیفن‌هیدرامین و سرماخوردگی برای کودک خود استفاده می‌کنند که بسیار خطر ناک است.

تجویز شربت عسل

عسل بهترین دارو برای سرفه خفیف شبانه ناشی از سرماخوردگی در کودکان بالای 2 سال است. تهیه شربت عسل با آب گرم می‌تواند مؤثر باشد. استفاده از عسل در کودکان زیر یک سال ممنوع است. در بررسی‌های انجام شده اثرات ضدسرفه‌ای شربت عسل در مقایسه با سایر داروهای ضدسرفه همانند آنتی‌هیستامین‌ها، دکسترومتورفان، کدئین، اکسپکتورانت و شربت‌های سرماخوردگی موجود در داروخانه بیشتر بوده است.

 مصرف مایعات

والدین، کودک بیمار خود را تشویق کنند تا مایعات را به اندازه کافی بنوشد. اجبار کردن کودک به مصرف مایعات فراوان توصیه نمی‌شود. منظور از مایعات آب معمولی، شیر ویا سوپ می‌باشد.

 آنتی‌بیوتیک

در سرماخوردگی تجویز آنتی‌بیوتیک ممنوع است و استفاده بی‌مورد از آن علاوه بر این که ممکن است حساسیت دارویی را به دنبال داشته باشد منجر به ایجاد مقاومت نیز می‌گردد. در صورتی که در آینده، کودک نیاز مبرمی به این گونه آنتی‌بیوتیک‌ها داشته باشند تجویز آن مؤثر نخواهد بود. در مواردی که کودک سرماخورده دچار عارضه شده باشد، همانند ابتلا به عفونت گوش و سینوزیت، تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک لازم است.

داروهای گیاهی و خانگی

اثربخشی هیچ یک از داروه‌های خانگی و گیاهی در سرماخوردگی اطفال اثبات نشده است. داروهایی مثل عصاره اکیناسه، تجویز ویتامین C و شربت روی در کودکان توصیه نمی‌گردد. تاکنون اثربخشی سایر ویتامین‌ها نیز در بهبودی سرماخوردگی اثبات نشده است. شربت‌های ویتامینه موجود در بازار که به عنوان شربت‌های تقویتی شناخته می‌شوند بیشتر جنبه تجاری دارند.

به طور کلی مطالب فوق را می‌توان در  دو جمله زیر خلاصه کرد:

در کودکان مبتلا به سرماخوردگی که کمتر از شش سال سن دارند هیچ دارویی به جز استامینوفن و قطره کلروسدیم توصیه نمی‌گردد. در کودکان بالای 6 سال تجویز داروهای سرماخوردگی مؤثر نیست ولی تجویز آن نیز خطر زیادی ندارد.