حدیثه خسروی؛ ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
در دو دهه گذشته شیوع اضافه وزن و چاقی در كودكان افزایش یافته است، به نحوی كه آمار اخیر شیوع آن را در بین كودكان حدود 7تا 8 درصد تخمین می زند. مطالعات بسیاری نشان می دهد كودكان چاق در بزرگسالی نیز دچار اضافه وزن و چاقی خواهند شد.
به دنبال چاقی و اضافه وزن میزان بروز سندرم متابولیك و از سوی دیگر كبد چرب غیر الكلی افزایش می یابد در واقع كبد چرب غیر الكلی به دنبال رسوب چربی در كبد روی می دهد و در صورت عدم تشخیص و درمان منجر به بروز سیروز یا سرطان كبد می شود.
كبد چرب غیر الكلی در كودكان اولین بار در سال 1980 گزارش شد . كودكان از سن دو سالگی می توانند در معرض بروز كبد چرب غیر الكلی قرار گیرند. به طور كلی وجود فاكتورها سندرم متابولیك در كودكان از قبیل چاقی، افزایش فشارخون، مقاومت به انسولین و اختلالات چربی، می تواند پیش گویی كننده وجود كبد چرب غیر الكلی در آنها باشد .
معمولا افزایش وزن در كودكان به دنبال كاهش فعالیت فیزیكی، افزایش فعالیت های نشسته و دریافت رژیم غذایی نامناسب روی می دهد. شیوع كبد چرب غیر الكلی در سنین 11تا13 سال و در جنس مذكر بیشتر است. دود 10% از آنها دچار اضافه وزن و چاقی نیستند.
معمولا اغلب كودكان درگیر بیماری علام خاصی ندارند و در برخی موارد درد مبهمی در ناحیه شكم احساس می شود. محیط دور كمر در كودكان بیمار افزایش می یابد . در مراحل شدید تر بیماری اختلالات بیوشیمیایی از قبیل افزایش آمینوترانسفرازهای سرم (ALT بیشتر از AST ) روی می دهد .در مرال پیشرفته تر ، به منظور تشخیص نهایی از بیوپسی استفاده می كنند.
درمان كبد چرب غیر الكلی در كودكان
اولن اقدام در درمان بیماری، شناسایی به موقع بیماری است، این مورد در بسیاری از مواقع مشكل اصلی پزشكان و خانواده هاست. در كنار اندازه گیری قد و وزن، اندازه گیری محیط كمر اطلاعات خوبی را در اختیار متخصصین قرار می دهد. زیرا محیط دور كمر شاخص مناسبی در جهت تععین چری های شكمی است برخی مطالعات نشان می دهد چربی احشای در كودكان همانند بزرگسالان، پیش گویی كننده بروز كبد چرب غیر الكلی است.
درمان كبد چرب غیر الكلی شامل دو مرحله است : اولین مرحله درمان جلوگیری از پیشرفت بیمار و بهبود فرایند رشد كودك است. به طور كلی اصلاح شیوه زندگی و كاهش وزن تدریجی از مهمترین جنبه های درمان بیماری است. مرحله فوق باید شامل یك برنامه غذای جامع جهت كاهش ترشح انسولین پس از صرف غذا و از سوی دیگر در بر گیرنده فعالیت فیزیكی به منظور كاهش مقاومت به انسولین، باشد.
رژیم غذایی كودك نباید دریافت كافی مواد مغذی را مختل كند. حذف چربی های اشباع، ساكارز، شیرین كننده های حاوی فروكتوز و به حداقل رساندن دریافت فست فودها و نوشینی هایی از قبیل نوشابه ها ، از مهمترین تغییرات در برنامه غذای كودك است. استفاده از تركیبات غذایی با نمایه گلایسمی پایین از گام های مهم در جهت كاهش وزن كودك به شمار می آید.قند در تركیبات فوق به آرامی آزاد شده و در تنظیم تعادل قند خون نقش مهمی را عهده دار است.
از سوی دیگر انجام فعالیت بدنی استراتژی مهمی به منظور اصلاح شیوه زندگی كوك است و می تواند به عنوان یك عال تشویقی خصوصا در نوجوانان پسر لحاظ شود. علاوه بر موارد فوق مداخلات دارویی نیز در پاره ای از موارد مد نظر تیم درمان قرار می گیرد.
این قبیل مداخلات معمولا در چاقی های شدید لحاظ می شود كه تمركز اصلی آن بر روی مقاومت انسولین و استرس اكسیداتیو است. تاثیر ویتامین E و داروی متفورمین به تنهایی و در برخی از مطالعات همراه با رژیم غذایی مورد بررسی قرار گرفته است اما به منظور تعیین اثر آنها مطالعات بیشتری باید انجام شود.
توصیه ها
مهمترین و موثر ترین فاكتور در جهت كنترل كبد چرب غیر الكلی در كودكان، پایش وزن و جلوگیری از افزاش وزن كودك است البته نقش خانواده به عنوان الگوی مناسب جهت اصلاح شیوه زندگی كودك نیز حائز اهمیت است. كاهش دریافت غذاهای پرچرب، غذاهای آماده (سوسیس و كالباس)، تنقلات مضر (چپس و پفك) و از سوی دیگر افزایش فعالیت بدنی و كاهش فعالیت های نشسته ( استفاده بیش از حد از كامپیوتر و ... ) همواره باید مد نظر قرار گیرد.
