زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر علی اكبر سیاری؛ مدیرگروه اطفال دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی 

علت سرماخوردگی

بیشتر از ۲۰۰ ویروس عامل سرماخوردگی هستند. رینو ویروس ها بیشتر از یک سوم موارد علت سرماخوردگی را تشكیل می دهند. انواع ویروس‌های شایع دیگر شامل ویروس های پارا آنفلونزا، ویروس سنسیسیال تنفسی، كورناویروس ها بوده ولی آدنوویروس ها، آنتروویروس های آنفلوانزا و رئوویروس ها به میزان كمتری باعث سرماخوردگی می شوند. بعضی از این ویروس ها مثل ویروس سنسیسیال تنفسی و پارا آنفلوانزا علا وه بر عفونت تنفس فوقانی باعث عفونت تحتانی تنفسی می شوند.

علت این كه كودكان به طور مكرر دچار سرماخوردگی می شوند، تعداد زیاد ویروس های سرماخوردگی است.

از نظر اپیدمیولوژیكی، موقعی كه در یک كلاس كودكی دراثر سروتایپ های رینوویروس ها یا ویروس سنسیسیال دچار سرماخوردگی می شود تا دو سوم كودكان آن كلا س ممكن است دچار سرماخوردگی شوند ولی در تماس كوتاه مدت مثلا  مدتی كه در مطب پزشک یک كودک با كودک سرماخورده در تماس است احتمال دوره كمون (از زمان تماس با عامل بیماری تا بروز علا ئم) معمولا  ۵-۲ روز است.

علا ئم سرماخوردگی

در كودكان و بالغین علائم اولیه سرماخوردگی عبارت است از تحریک و خارش بینی و گلو، در عرض چند ساعت ترشحات مخاطی روشن از بینی توام با عطسه شروع می شود. گلو درد باعث ترشحات خلف بینی و تنفس از دهان می شود. دردهای عضلا نی، سردرد، احساس خستگی و كوفتگی و كاهش اشتها از علائم دیگر همراه سرماخوردگی است. تب خفیف و گاهی تحریک چشم ها از علا ئم دیگر است. در روز دوم و سوم سرماخوردگی ترشحات مخاط بینی غلیظ تر و گاهی چركی می شود. به تدریج كودک احساس بهتر شدن می كند ولی علائم آبریزش و گرفتكی بینی، عطسه، گلودرد، سرفه های شبانه ادامه دارد.

به علت ترشحات زیاد بینی و گرفتن این ترشحات گاهی بینی دچار قرمزی، زخم، تورم و درد می شود. در مدت ۷-۵ روز علا ئم فروكش می كنند. ولی در هفته دوم هم ممكن است سرفه و گرفتگی و ترشح بینی ادامه داشته باشند. در شیرخواران، علائم با بالغین تا حدودی متفاوت است علا وه بر گرفتگی بینی، آب ریزش و عطسه و سرفه، شیرخواران دچار تحرک پذیری و بی قراری هستند به طوری كه خوابشان دچار مشكل می شود. گرفتگی بینی ممكن است مانع مكیدن شیر شود. سرفه باعث استفراغ می شود. بعضی از شیرخواران دچار اسهال ساده می شوند.

بنابراین علا ئم باعث نگرانی مادر می شود واین موضوع باعث ایجاد آثار منفی در نگهداری و مراقبت، تغذیه با شیر مادر، مراجعه مكرر به پزشک، مصرف نابجا و بی رویه دارو می گردد.غده لنفاوی گردن در بعضی از كودكان بزرگ و قابل لمس می شود. بعضی دچار عوارض سرماخوردگی مثل عفونت گوش میانی، سینوزیت و یا سینه پهلو (پنومونی) می شوند.

از روی رنگ ترشحات بینی نمی توان قضاوت نمود كه علت آن ویروس، میكروب یا آلرژی است. مگر آن كه بیشتر از ۱۰ روز طول بكشد كه ممكن است به نفع عفونت میكروبی باشد. در كودكانی كه دچار حساسیت هستند میزان سرماخوردگی و شدت آن بیشتر است. در جریان سرماخوردگی لوزه ها ممكن است حالت قرمز رنگ تا حالت زخمی شدن پیدا كنند كه بستگی به نوع ویروسی دارد كه باعث سرماخوردگی شده است. در این حالت نیازی به آنتی بیوتیک به ویژه پنی سیلین نیست.

درمان سرماخوردگی

زمانی كه كودک خیلی بیمار به نظر نمی رسد و دچار عوارض سرماخوردگی نشده است، نیاز به دارو ندارد. آنچه مهمتر از دارو است آموزش به والدین است. آموزش شامل اطمینان دادن به مادر: كه علا ئم سرماخوردگی یک عارضه ویروسی است. شرح علائم، دوره بیماری و سیر آن به مادر باید گفته شود. چه موقع و در صورت بروز چه علا یمی، مادر مجددا مراجعه كند. اگر این مطالب به صورت نوشته در اختیار والدین قرار گیرد بهتر است. موقعی كه تب كودک بالا ا ست، گرفتگی و آبریزش بینی زیاد است و از سرفه، كوفتگی، خستگی و درد عضلا نی شاكی است درمان باید متوجه این علا ئم باشد. درمان به دو دسته دارویی و غیر دارویی تقسیم می شود:

توصیه های مهم غیردارویی سرماخوردگی

مصرف مایعات بیشتر و تداوم شیر مادر در شیرخواران (ولی در بچه های بزرگتر، مصرف آب گرم، چای كمرنگ با آب لیمو و عسل و افزایش مصرف سوپ و آب میوه مفید است)، مصرف سرم نمک (نرمال سالین) به صورت قطره بینی به طور مكرر، خارج كردن ترشحات بینی، بوسیله پوار پلاستیكی در دوره شیرخواری، استفاده از بخور آب ساده در اطاقی كه از كودک نگهداری می شود، نكشیدن سیگار توسط اطرافیان در محل نگهداری كودک بیمار، ارائه مطالب آموزشی در مورد علت، علا ئم، دوره و سیر بیماری و زمان مراجعه مجدد.

تذكر مهم

در جریان سرماخوردگی هیچ وقت به عنوان تب بر و مسكن نباید از آسپرین استفاده كنیم چون خطر سندرم ری كه بسیار خطرناک است از یک طرف و خونریزی معده از طرف دیگر وجود دارد. مصرف قطره بینی با استفاده از سرم نمكی مفید است، ولی از مصرف قطره بینی بیشتر از ۳ روز باید پرهیز كرد. پنج داروی زیر در جریان سرماخوردگی علاوه بر استامینوفن توسط پزشكان تجویز می شود. ۱– آنتی هیستامین ها ۲– دكونژستانت ها ۳– اكسپكتوارنت ها ۴– ضد سرفه ها ۵– آنتی بیوتیک‌ها.

داروهای فوق به ویژه در شیرخواران توام با عارضه بیشتر است لذا از مصرف نابجای آنها باید پرهیز كرد.