دكتر زهرا نوع پرست؛ متخصص اطفال
در ادامه مطالب قبل، به پیشگیری و درمان سنگ كلیه در كودكان می‌پردازیم.
درمان‌های سنگ کلیه در کودکان
درمان طبی سنگهای ادراری کودکان، توسط متخصص كلیه کودکان انجام می‌پذیرد.
اهداف کلی درمان سنگ کلیه در کودکان
1- جلوگیری از آسیب بیشتر کلیه.
2- کنترل درد.
3- تسریع دفع سنگ یا درآوردن سنگ.
4- پیشگیری از تشکیل سنگ جدید.
درمان طبی سنگ کلیه در کودکان
به طیف علائم ارتباط دارد. در موارد سنگ بدون علامت، ابتدا آزمایش‌‌های کامل خون و ادرار از نظر بررسی علت زمینه‌ای درخواست میشود.
درمان‌های دارویی سنگ کلیه در کودکان
در تعدادی از موارد برای کودک دارو تجویز میشود تا سنگ دفع شود. اینگونه کودکان باید شرایط بخصوصی داشته باشند، تشخیص اینکه کدام کودک کاندید این نوع درمان است با پزشک می‌‌باشد.
سنگ شکنی در کودکان
بهترین وسیله برای درمان سنگهای کلیه در کودکان است. برای استفاده از این نوع درمان شرایطی لازم است، مثلا اندازه سنگ باید کمتر از یک و نیم سانتی‌متر باشد. حدود 90-85 درصد موارد سنگ کلیه در کودکان با سنگ شکن درمان میشود. هر قدر سنگ در حالب پائین‌تر بیاید موفقیت سنگ شکنی کمتر میشود.
در آوردن سنگ با یورتروسکوپ
امروزه وسایل مجهزی وجود دارند که با آن می‌‌توان سنگ را در داخل حالب سنگ شکنی و خارج کرد. گاهی کودک دارای سنگهای بزرگ و متعدد در داخل کلیه می‌‌باشد که در این موارد می‌‌توان زیر بیهوشی، کلیه کودک را از بیرون سوراخ و سنگهای کلیه را خارج کرد.
پیش‌آگهی سنگ کلیه در کودکان
اکثریت بدون هیچ عارضه جدی بهبود می‌‌یابند. در مواردی که اختلال سیستم پورینی (Lesch-Nyhan syndrome) یا اگزالوزیس (oxalosis) ژنتیکی وجود دارد نارسایی کلیه ممکن است رخ دهد. مراقبت از عفونت و جلوگیری از عفونت منتشر (سپتی سمی) اهمیت دارد. انسداد ناشی از سنگ باید جهت کاهش عوارض رفع گردد. معاینه چشم در کودکان با سنگ اگزالاتی و بررسی ریکتز در کودکان با سنگهای فسفاتی اهمیت دارد.
پیشگیری از تشکیل سنگ در کودکان
آموزش والدین و آشنایی با آناتومی دستگاه ادراری در کودکانی که دچار این مشکل شده‌اند در جلوگیری از عود مجدد لازم است.
باید حداکثر تلاش را کرد که علت سنگ‌سازی مشخص شود. وقتی علت مشخص شد، می‌‌توان آن را درمان نمود. مثلا اگر کودکی دارای تنگی حالب است باید آن را جراحی کرد و یا اگر کودک کلسیم و یا سیستین زیادی از راه ادرار دفع می‌‌کند باید با تجویز دارو دفع آنها را از طریق ادرار کم کرد.
اگر کودکی دارای سنگ اگزالات کلسیمی است باید نمک کمتر بخورد و غذاهای حاوی اگزالات (شکلات، نوشابه و آجیل) را باید کم مصرف نماید. گاهی در این کودکان استفاده از بعضی داروهای مدر مفید است و این کودکان محدودیت لبنیات ندارند.
اگر کودکی دارای سنگهای اسید اوریکی و سیستینی است، باید ادرار وی را قلیائی نمود. قلیائی کردن ادرار در این کودکان خیلی موثر است و ضمن پیشگیری از تشکیل سنگ جدید حتی می‌‌تواند سنگهای موجود را نیز حل نماید.
در هر حال رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات، مصرف رژیم‌های غذایی کم نمک به همراه آب کافی متناسب با سن و وزن کودک از جمله راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه در کودکان است. مواد غذایی عمل‌آوری شده، کنسروها و تنقلات شور از انواع مواد غذایی است که احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد.
یادمان باشد بهترین مایع برای پیشگیری از سنگ «آب» است. اگر ادرار کودک شما زرد رنگ است، میزان مایعات مصرفی کافی نبوده و باید افزایش یابد. در صورت ورزش یا تعریق به هر شکل، میزان مصرف مایعات می‌‌باید افزایش یابد.
باید از مصرف غذاهای حاوی نمک نظیر چیپس، چوب شور، سیب زمینی سرخ کرده، غذاهای کنسرو شده و غذاهای پرچرب پرهیز شود.
کلسیم رژیم غذایی نباید محدود گردد و محدودیت عمدتاً در کسانی توصیه میشود که جذب کلسیم در سیستم گوارشی آنها بالا است. در غیر این صورت محدودیت کلسیم موجب پوکی استخوان‌ها می‌گردد. کلسیم موجود در لبنیات به اگزالات قبل از رسیدن به کلیه متصل میشود، و موجب مهار سنگ‌سازی میشود.
در موارد سنگهای اگزالاتی محدودیت گوجه فرنگی، توت فرنگی، اسفناج، جعفری، شوید، چغندر، کلم، آب سیب، آب انگور، فلفل، هندوانه، بادمجان، و آب مرکبات داده میشود. اگزالات در شکلات و آجیل وجود دارد و باید در رژیم غذایی محدود شود.
در موارد سنگهای سیستینی،pH ادرار می‌‌باید هر 6 ساعت کنترل شود و با تجویز محلول سیترات پتاسیم بر روی عدد 8 ثابت شود. این عمل اقدام بسیار مهمی در پیشگیری از عود سنگهای سیستینی است.
جهت پیگیری بیماران توصیه جدی به والدین میشود.
