تب در كودكان
تعریف تب: به درجه حرارت زیربغلی بیش از 3/37، دهانی بیش از 8/37 و مقعدی بیش از 3/38 درجه سانتیگراد، تب اطلاق می‌شود.
نحوه اندازه‌گیری تب
تب به روش‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود.
اندازه‌گیری درجه حرارت با تب‌سنج جیوه‌ای
ابتدا تب‌سنج جیوه‌ای (ترمومتر) را خوب تكان دهید تا جیوه در زیر اعداد نوشته شده قرار گیرد.
چگونه تب‌سنج جیوه‌ای را بخوانیم؟
با انگشت شست و دو انگشت اول ابتدای تب‌سنج را گرفته و به صورت افقی جلوی چشم خود بگیرید، سپس آهسته آن را كمی بچرخانید تا ستون جیوه‌ای نقره‌ای رنگ به وضوح دیده شود و عدد مقابل انتهای ستون جیوه‌ای را بخوانید فاصله دو عدد با خطوط كوچك‌تری مشخص شده كه فاصله آنها 1/0 درجه سانتیگراد است.
اندازه‌گیری درجه حرارت به صورت زیربغلی
این روش برای كودكان كوچكتر (سن كمتر از 6 ماه) استفاده می‌شود. انتهای تب‌سنج را زیر بغل كودك قرار داده و با دست بازوی كودك را نگه دارید و بعد از سه دقیقه درجه حرارت را بخوانید.
اندازه‌گیری درجه حرارت به صورت دهانی
این روش برای كودكان 5 سال به بالا كه همكاری مناسب دارند استفاده می‌شود. از آنجا كه خوردن غذای سرد و گرم بر میزان درجه حرارت اثر دارد تب‌سنج باید 10 تا 20 دقیقه بعد از خوردن غذای سرد و گرم در دهان گذاشته شود. انتهای تب‌سنج را زیر زبان كودك بگذارید و از او بخواهید به آرامی دهان خود را ببندد و دو دقیقه بعد درجه حرارت را بخوانید.
اندازه‌گیری درجه حرارت به صورت مقعدی
این روش برای بچه‌های كوچكتر (شیرخوار و نوپا) استفاده می‌شود. كودك را دمر روی زانو خوابانیده و انتهاب تب‌سنج را كه به ژل نرم‌كننده آغشته شده حدود 2 – 5/2 سانتیمتر داخل مقعد كودك قرار دهید و دو دقیقه بعد درجه حرارت را بخوانید. (ترمومترهای مخصوص دهانی انتهای باریك و بلندتر و نوع مقعدی انتهای گرد و كوتاه‌تری دارند.)
اندازه‌گیری درجه حرارت با تب‌سنج تیمپانیك (از طریق گوش)
سر تب‌سنج را به آرامی داخل كانال گوش كودك خود قرار دهید و كلید آن را روشن كنید. بعد از یك ثانیه میزان دمای بدن روی صفحه نمایشگر ظاهر خواهد شد. تومومترهای نواری كه روی پیشانی قرار می‌گیرند چندان دقیق نیستند. از آنجائیكه بازی و فعالیت باعث افزایش درجه حرارت بدن می‌شود. نباید بلافاصله بعد از فعالیت درجه تب اندازه‌گیری شود.
اندازه‌گیری درجه حرارت با تب‌سنج دیجیتالی
این نوع تب‌سنج‌ها نسبتاً دقیق بوده، راحت‌تر و سریع‌تر درجه حرارت را نشان می‌دهند. ابتدا كلید آن را روشن كرده و انتهای آن را زیربغل یا زیر زبان كودك بگذارید تا زمانی كه بوق‌زده و بالاترین درجه حرارت را نشان دهد.
راهنمای درمان تب
تب عملكرد دفاعی بدن در مقابل عوامل تب‌زای خارجی به‌خصوص میكروب‌ها و ویروس‌ها بوده و باعث تقویت سیستم دفاعی بدن می‌شود. تب در مبارزه با عفونت مفید بوده و معمولاً خطرناك نیست، بنابراین همه تب‌ها احتیاج به درمان ندارند. تب خفیف با منشاء ویروسی و به مدت حداكثر 3 روز، شایع‌ترین علت تب كودكان است. تا زمانی كه تب به 5/38 درجه سانتیگراد نرسد معمولاً كودك احساس ناراحتی ندارد، می‌خورد، بازی می‌كند و نیازی به درمان تب نیست.
اما در صورت احساس ناراحتی در كودك یا تب بیش از 5/38 درجه سانتیگراد كه همراه علائم هشداردهنده یا علایم بیماری در قسمت‌های مختلف بدن نباشد، والدین می‌توانند اقدامات ابتدایی را انجام دهند و در صورتی كه تب طی 72 ساعت قطع نگردید و یا با علائم هشداردهنده یادشده توام شد، باید به پزشك مراجعه نمایند. ابتدا لباس‌های كودك را درآورده یا كم كنید، جریان هوای مناسب برقرار كنید و در صورت احساس سرما و یا لرز از یك روانداز سبك استفاده كنید. به كودك مایعات فراوان (آب، آبمیوه، سوپ و ...) دهید تا از كم آبی جلوگیری شود. در بین داروهای ضدتب استامینوفن و ایبوپروفن مؤثر و به دلیل عوارض جانبی كمتر به داروهای دیگر ترجیح دارند. استامینوفن هر 6-4 ساعت یكبار به مقدار 10-15 میلی‌گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن و ایبوپروفن هر 6-8 ساعت یكبار به مقدار 5-10 میلی‌گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن در عرض نیم تا یك ساعت تب را پایین می‌آورند. اگر درجه حرارت بدن كودك بیش از 40 درجه سانتیگراد باشد و یا به داروی ضدتب بعد از نیم تا یك ساعت پاسخ ندهد می‌توان بدن بیمار را با اسفنج مرطوب‌شده با آب ولرم (حدود 30 درجه سانتیگراد) به مدت 15-30 دقیقه سرد نمود. در صورتیكه كودك مبتلا به هذیان یا تشنج ناشی از تب باشد یا درجه حرارت بدن وی بیش از 41 درجه سانتیگراد باشد می‌توان از آب سردتر استفاده نمود. در صورتی كه در حین پاشویه كودك دچار لرز شد می‌تواند درجه حرارت آب را بالاتر برد (گرم‌تر كرد) تا درجه حرارت كودك به 5/38 درجه سانتیگراد برسد. به طور معمول لزومی ندارد كه درجه حرارت بدن از این حد پایین‌تر آورده شود.
علائم هشداردهنده
چه زمانی باید كودك تب‌دار خود را هر چه سریع‌تر نزد پزشك ببریم؟
درجه حرارت بیش از 5/39 درجه سانتیگراد
تبی كه بیش از 72 ساعت طول كشیده باشد
سن كمتر از 3 ماه
ظاهر كودك خیلی بیمار به نظر برسد و یا واكنش مناسبی به والدین خود نشان ندهد
دچار منگی و خواب آلودگی بوده، هذیان بگوید و یا به سختی از خواب بیدار شود
از آشامیدن خودداری كند یا آنقدر بیمار باشد كه نتواند بیاشامد و یا علائم كم آبی داشته باشد
گریه ضعیف یا ممتد و مداوم
تحریك‌پذیری، بی‌قراری و اضطراب
تنفس مشكل( به سختی نفس بكشد و یا تنفس‌های سریع یا عمیق داشته باشد)
تب همراه لرز تكان‌دهنده
سابقه تشنج همراه تب
زردی، علائم پوستی یا بثورات جلدی
كبودی در انگشتان، بینی، گوش‌ها یا لب‌ها
درد شكم یا پهلو
میزان ادرار كم شده یا بدون ادرار باشد و یا هنگام ادرار كردن سوزش و درد داشته باشد
به همراه تب استفراغ، حساسیت به نور و سردرد شدید داشته باشد
سفتی گردن
عامل مخاطره‌آمیز برای ابتلا به عفونت شدید داشته باشد (كم‌خونی داسی شكل، تالاسمی، مصرف داروهای سركوب‌كننده ایمنی، استروئید و ...)
توجه
اگر پاشویه بلافاصله قبل از تجویز داروی ضدتب یا با فاصله‌ای كمتر از 30 دقیقه بعد از تجویز آن انجام شود ممكن است احساس سرما و لرز باعث ناراحتی كودك شود. باید به یاد داشت كه پاشویه اصطلاح درستی نیست و منظور از آن شستشوی تمام بدن توسط اسفنج مرطوب است نه فقط پاها. نباید بعد از پاشویه با حوله بدن كودك را پوشاند زیرا مانع از تبخیر می‌شود و دمای بدن كاهش نمی‌یابد. نباید از الكل جهت پاشویه استفاده نمود زیرا باعث ایجاد مسمومیت در كودك می‌شود.
