دكتر منصور بهرامی
شاید برایتان پیش آمده باشد كه كودك دلبندتان دچار تب و تشنج شده و شما با استرس و هیجان به مطب دكتر مراجعه نموده‌اید. در حقیقت تب و تشنج كودكان، یكی از علل رایج مراجعه به مراكز پزشكی است كه دلایل متفاوتی دارد. با توجه به سوالات فراوان ارسالی از سوی شما خوانندگان گرامی، بر آن شدیم تا این قسمت از مجله را به این موضوع مهم اختصاص دهیم.
در این راستا سوالات شما را با دكتر منصور بهرامی، متخصص اطفال و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی مطرح كردیم. امیدواریم مطالعه آن بتواند پاسخگوی سوالات شما عزیزان باشد.هرگاه كودكی در جریان یك بیماری تب دارد دچار تشنج شود، به آن تب و تشنج می‌گویند.
نكات مهم در مورد تشنج‌های قبل از شش ماهگی
پزشك معالج برای تعیین علت تشنج، در صورتی كه صلاح بداند، اقدامات لازم را به عمل می‌آورد؛ از جمله آزمایش‌های خون برای اندازه‌گیری قند، كلسیم، الكترولیت خون (سدیم، پتاسیم و كلر) و سایر آزمایش‌های خونی برای تشخیص بیماری‌های عفونی، ویژه عفونت‌های دستگاه عصبی مركزی (مننژیت)، استفاده از انواع خدمات تصویربرداری برای اطمینان از سلامت مغز، مثل E.E.G یا نوار مغز یا الكترو انسفالوگرام.
نكات مهم در تشنج‌های بعد از شش سالگی
1- ممكن است بدون تب نیز رخ دهد 2- معمولا پزشكان استفاده از نوار مغز (E.E.G) و تصویربرداری از دستگاه عصبی را توصیه می‌كنند. 3- برای كنترل حملات تشنج، نیاز به مصرف داروست. 4- در صورت عدم تجویز داروی مناسب و یا سهل‌انگاری در مصرف دارو، احتمال تكرار وجود دارد.
در كودكانی كه به علت شرایط خاص نیاز به مصرف مداوم داروهای ضد تشنج دارند، توجه به نكات زیر مهم است: هرگز دارو را بدون صلاحدید پزشك معالج قطع نكنید. اگر به علت بیماری‌های دیگر نیاز به مصرف داروی جدید وجود دارد، در مصرف آنها احتیاط كرده و در مورد تداخل اثر داروها با پزشك مشورت كنید. مصرف داروهای ضد تشنج عموما باید دقیق و با مقدار تعیین شده باشد. جعبه آنها را از دسترس كودكان دور نگه دارید.
پرسش و پاسخ
تب و تشنج در چه سنی بیشتر اتفاق می‌افتد؟
تشنج در همه سنین ممكن است رخ دهد، اما ویژگی‌های تب و تشنج در آنها صادق نیست.
تب و تشنج شایع در كودكان چه خصوصیاتی دارد؟
1- سن بروز بین شش ماه تا شش سال است2- نسبتا كم خطر است 3- معمولا ابتدا تب رخ می‌دهد و در مواردی كه تب ناگهان افزایش یابد، احتمال وقوع آن بیشتر است4- معمولاً كوتاه‌مدت است (كمتر از ده دقیقه)5- زمینه ارثی دارد6- عموما نیاز به خدمات تشخیصی و درمانی مفصل وجود ندارد7- در تب و تشنج‌های ساده، عموماً از داروهای ضد تشنج برای طولانی مدت و مستمر استفاده نمی‌شود
آینده كودكی كه یك بار تب و تشنج داشته چگونه است؟
این كودكان از نظر ضریب هوشی و پیشرفت تحصیلی و شغلی با دیگران تفاوتی ندارند.
آیا حمله تب و تشنج در یك كودك به معنی ابتلا به صرع است؟
خیر. 2/3 درصد از كودكان دچار حمله بعدی نمی‌شوند و فقط در 1/3 آنها احتمال تكرار وجود دارد. در موارد زیر تشنج پر خطر محسوب می‌شود و نیاز به اقدامات خاص دارد. 1- طول كشیدن حمله تشنجی بیشتر از پانزده دقیقه 2- وجود حمله تشنجی فقط در قسمت خاصی از بدن 3- تكرار حملات تشنج در عرض بیست و چهار ساعت
4- كودكان با سابقه مشكلات عصبی یا روانی
هنگام بروز تب و تشنج، والدین چه باید بكنند؟
1- آرامش خود را حفظ كنید. 2- اگر چیزی در دهان كودك هست، آن را خارج كرده، با انتقال كودك به فضای باز و باز نگهداشتن دهان، به تنفس وی كمك كنید. 3- در صورت تب بالا، به كمك تن شویه با آب ولرم و گذاشتن شیاف استامینوفن، تب او را پایین بیاورید. 4- از شیاف دیازپام، در صورتی كه در دسترس باشد و در غیر این صورت از قرص یا شربت دیازپام متناسب با وزن كودك استفاده كنید. 5- پس از اتمام حمله، معمولاً كودك به خواب می‌رود و صلاح است در این شرایط، كودك به یك مركز درمانی برده شود تا اقدامات شخصی و درمانی لازم به عمل آید.
چگونه می‌توان از تكرر تشنج در بیماری‌های تب‌دار در آینده پیشگیری كرد؟
1- كوشش و دقت در پایین نگه داشتن تب 2- استفاده از دیازپام خوراكی و یا شیاف آن با نظر پزشك معالج در چهل و هشت ساعت اول بیماری.
