زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 تحریریه دنیای سلامت

آهن یكی از املاح ضروری و مورد نیاز بدن انسان است. تمام سلول‌های قرمز خونی بدن در هموگلوبین خود آهن دارند. كمبود آهن خون می‌تواند به كم‌خونی و كمبود آهن منجر شود. این عارضه در میان كودكان بسیار شایع است.

كم‌خونی و كمبود آهن

بدن ما نیاز به آهن دارد تا هموگلوبین بسازد؛ پس اگر به اندازه كافی آهن در اختیار نداشته باشد، تولید هموگلوبین در بدن محدود می‌شود و این مسأله روی تولید سلول‌های قرمز خونی اثر می‌گذارد. كاهش میزان هموگلوبین و در نتیجه كاهش تولید سلول‌های قرمز خونی را كم‌خونی می‌نامند.

از آنجا كه سلول‌های قرمز خونی باید اكسیژن را به تمام بدن برسانند، كم‌خونی باعث می‌گردد اكسیژن به اندازه كافی به تمام نقاط بدن نرسد و عملكرد آنها دچار اختلال شود. كمبود آهن، اغلب در اثر جذب ناكافی آهن رخ می‌دهد و مهم‌ترین علت كم‌خونی كودكان نیز همین است. این كم‌خونی طی چند سال گذشته در كشورهای بزرگ و پیشرفته تا حدودی برطرف شده است، اما هنوز در بسیاری از كشورها كودكان بسیاری به این وضعیت دچارند.

كمبود آهن به طور ناگهانی و اتفاقی پیش نمی‌آید. گاهی اوقات آهن بدن بسیار كم است، اما آهن سلول‌های قرمز خونی هنوز كاهش نیافته است. اگر كمبود آهن بدن جبران نشود، این عارضه گسترش یافته و به كمبود آهن سلول‌های قرمز خونی نیز منجر می‌گردد. در این حالت گفته می‌شود كه فرد كم‌خونی كمبود (فقر) آهن دارد.

علت كم‌خونی فقر آهن چیست؟

این عارضه می‌تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود؛ مثل:   كمبود آهن در برنامه غذایی  جذب نامناسب آهن توسط بدن   از دست دادن مداوم خون (این مورد در میان زنان در دوران قاعدگی شایع است).

 رشد سریع بدن.  كمبود آهن در برنامه غذایی در نوزادان، كودكان نوپا و كودكانی بالغ‌تر منجر به كم‌خونی كمبود آهن می‌شود. كودكانی كه به میزان كافی غذاهای سرشار از آهن نمی‌خورند، بیشتر در معرض این خطر هستند. در این مورد قدرت و استطاعت مالی نقش تعیین‌كننده‌ای دارد.

كمبود آهن باعث می‌شود تا بدن سرب بیشتری را جذب كند و افزایش سرب در بدن موجب نوعی مسمومیت در كودكان می‌شود (بخصوص كودكانی كه در خانه‌های قدیمی زندگی می‌كنند). كمبود آهن و مسمومیت با سرب ممكن است موجب بیماری شدید كودك شود و برخی مشكلات رفتاری و یادگیری را در او ایجاد كند.

در طول دوران طفولیت و بزرگسالی، بدن همواره به آهن كافی نیاز دارد؛ اما كودكانی كه به یكباره رشد می‌كنند و قد می‌كشند، بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر كمبود آهن و كم‌خونی هستند؛ زیرا رشد بیشتر نیاز به مواد مغذی بیشتری دارد. نوزادانی كه قبل از 12 ماهگی به جای شیر مادر از شیر گاوی تغذیه می‌كنند نیز در معرض كم‌خونی هستند؛ زیرا شیر گاو آهن كمی دارد و برای رشد نوزاد كافی نیست.

شیر جذب آهن را كاهش می‌دهد و می‌تواند در روده‌ها ایجاد حساسیت نماید و حتی در برخی موارد منجر به خونریزی خفیف شود. كاهش تدریجی خون به دلیل خونریزی خفیف روده‌ها كه از مدفوع خارج می‌شود و همچنین جذب پایین آهن موجب كمبود آهن و كم‌خونی كودك می‌گردد.

خطرات بیشتر

 وزن بسیار كم به هنگام تولد و تولد زودهنگام نیز ممكن است در اثر كمبود آهن و كم‌خونی باشد. كودكان 3-1 ساله نیز در معرض كم‌خونی و كمبود آهن هستند. آنها از غذاهای پرآهن تغذیه نمی‌كنند و احتمالا شیرگاوی زیادی می‌خورند و به همین ترتیب آهن بیشتری از دست می‌دهند.

در نخستین مرحله از بلوغ، وقتی كه بدن بیشترین رشد خود را دارد، پسرها بیشتر در معرض كمبود آهن قرار می‌گیرند؛ ولی پس از بلوغ، دختران بیشتر دچار كم‌خونی و فقر آهن می‌شوند؛ زیرا همان مقدار آهن جزئی ذخیره شده در بدنشان را به دلیل قاعدگی‌های ماهانه از دست می‌دهند. بیشتر دخترها علی‌رغم این مسأله باز هم در برنامه غذایی‌شان آهن كمی را می‌گنجانند.

علائم

 اغلب كودكانی كه دچار كمبود آهن می‌شود، هیچ علامتی ندارند؛ زیرا ذخیره آهن بدن آهسته آهسته تمام می‌شود. وقتی كه كم خونی بیشتر شد، برخی علائم زیر در كودك بروز می‌كند:  خستگی زیاد و ضعف شدید، رنگ پریدگی، افزایش ضربان قلب و یا صدای اضافی قلب، حساسیت و زودرنجی، كاهش اشتها، سرگیجه...

برای خواندن بخش دوم- وقتی آهن  طلا می‌شود- اینجا کلیک کنید.