به قلم : د‌کتر آزاده نجارزاده ، استاد گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی یزد
Dr.azadeh.najarzadeh@
تحریریه زندگی آنلاین : پوست یک ارگان حیاتی است. در واقع پوست سد یا مانع اولیه برای حفاظت قسمت‌های داخلی بدن از تهدیدات خارجی نظیر باکتری‌ها، اکسید‌کننده‌ها و اشعه UV می‌باشد. عملکرد حفاظتی پوست برای جلوگیری از، از دست دادن آب بدن و ورود ترکیبات عفونت‌زا و آلرژن و همین‌طور حفظ دمای بدن بسیار مهم است.
رژیم غذایی تنها عامل برای سلامت پوست نیست و عوامل دیگری مثل بیماری‌های زمینه‌ای، شرایط محیطی، بی‌آبی یا کم‌آبی مزمن، مواد شیمیایی، اگزما، پسوریازیس و عوامل دیگر نیز می‌توانند بر سلامت پوست مؤثر باشند، اما در کنار تمام مراقبت‌های پوستی و درمان بیماری‌های زمینه‌ای، رژیم غذایی نیز نقش مهمی در خشکی پوست و درمان آن می‌تواند داشته باشد.
خشکی پوست می‌تواند با کمبود برخی از مواد مغذی نظیر ویتامین‌های A، C، D و E، و روی و سلنیوم مرتبط باشد. اطمینان از اینکه رژیم غذایی مورد استفاده تأمین‌کننده نیاز ما به مواد مغذی فوق باشد، می‌تواند در درمان خشکی پوست مؤثر باشد.
بیشتربخوانید:
جلوگیری از ترک خوردن لب با روغن زیتون
ویتامین A
ویتامین A یک ماده مغذی ضروری برای مبارزه با خشکی پوست به شمار می‌رود. این ویتامین به دو صورت در مواد غذایی وجود دارد. ویتامین A ساخته شده و آماده که در کبد حیوانات بیشترین میزان را دارد و نیز ویتامین A به صورت پیش‌سازهای آن که در سبزیجات و میوه‌هایی که رنگ زرد، نارنجی و قرمز دارند، یافت می‌شوند.
ویتامین A می‌تواند در درمان پوست آسیب‌دیده از اشعه UV و نیز کاهش علائم پسوریازیس مؤثر باشد. میزان ویتامین A در جگر بسیار بالا است و مصرف یک وعده آن می‌تواند تا حدود 7 برابر نیاز یک فرد بزرگسال را تأمین نماید و از آنجا که در بدن ذخیره نیز می‌شود، خوشبختانه مصرف هر روز آن لازم نیست. ویتامین A البته از آنجا که یک ویتامین محلول در چربی است، می‌تواند در دوزهای بالا سمی باشد، اما نکته جالب این است که اگر به فرم پیش‌ساز آن (ویتامین موجود در مواد غذایی گیاهی) مصرف شود، ایجاد مسمومیت نمی‌نماید.
پس برای تأمین ویتامین A مورد نیاز، اگر به جگر دسترسی نداشتید، می‌توانید از منابع گیاهی ویتامین A نظیر هویج، کدو حلوایی، طالبی و زردآلو استفاده نمایید.
ویتامین C
ویتامین C نیز یک آنتی‌اکسیدان محلول در آب است. این ویتامین برای ساختن کلاژن که برای حفظ استحکام پوست ضروری است، در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در حقیقت، پوست حاوی ویتامین C بالایی است و برخی مطالعات نشان می‌دهند که در هر 100 گرم از لایه رویی پوست 64 میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد. مصرف ویتامین C، چه از راه غذا چه از راه مکمل می‌تواند بر کاهش خشکی پوست مؤثر باشد.
همچنین مطالعات آزمایشگاهی نیز نشان‌دهنده این موضوع هستند که ویتامین C عملکرد محافظتی پوست و کاهش از دست‌دهی آب را بیشتر می‌نماید و بنابراین راه موثری در کاهش خشکی پوست می‌تواند باشد، البته نکته مهم این است که در اکثر مطالعات ویتامین C در کنار دیگر مواد مغذی قرار گرفته است، بنابراین می‌توان گفت یکی از عوامل، و نه تنها عامل، جهت پیشگیری از خشکی پوست مصرف ویتامین C است.
بیشتربخوانید:
7 ماده غذایی برای مقابله با خشکی پوست
ویتامین D
ویتامین D یا ویتامین آفتاب از تابش اشعه ماوراء‌بنفش خورشید بر پوست در بدن ساخته می‌شود و در قسمت‌های مختلف بدن نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کند.
مصرف این ویتامین، هم به صورت خوراکی و هم به صورت پوستی (کرم) باعث کاهش خشکی پوست می‌گردد و بین غلظت ویتامین D و میزان آبرسانی پوست ارتباط مستقیم وجود دارد، البته این ویتامین نیز مانند ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است و میزان زیاد آن می‌تواند فرد را با خطرات مهمی، حتی مرگ، مواجه نماید، بنابراین قبل از مصرف باید با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت نمایید.
ویتامین E
ویتامین E نیز یک آنتی‌اکسیدان محلول در چربی است. این ویتامین می‌تواند هم به صورت خوراکی و هم به صورت پوستی به کار رود. مطالعات نشان می‌دهند که محصولات آرایشی پوستی حاوی ویتامین E می‌توانند در افزایش رطوبت پوست هم مؤثر باشند، اما مصرف خوراکی آن ارتباطی با آبرسانی پوست ندارد.
روی (زینک)
روی یا زینک نیز یکی از املاح است که در عملکرد سیستم ایمنی، بهبود زخم و کاهش خشکی پوست به خصوص در اگزما و پسوریازیس اثرات مثبتی از خود نشان می‌دهد. زمانی که زینک به صورت پماد (زینک اکسید) به کار می‌رود، می‌تواند از التهاب پوست جلوگیری کند و بنابراین یک عامل محافظتی برای اشعه UV خورشید به شمار می‌رود. با توجه به اینکه منبع اصلی زینک، گوشت و مرغ می‌باشد، افراد گیاهخوار و افرادی که از پروتئین‌های حیوانی استفاده نمی‌کنند و همچنین افرادی که الکل مصرف می‌کنند که در جذب روی (زینک) تداخل ایجاد می‌کند، می‌توانند در معرض کمبود روی باشند.
بیشتربخوانید:
10 نکته برای مراقبت از پوست در زمستان
سلنیوم
سلنیوم یک عنصر کم مقدار در بدن است که در تولید مثل، عملکرد غده تیروئید، تولید DNA، پیشگیری از آسیب‌های رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از عفونت دخالت دارد. این عنصر معدنی در مغزیجات، ماهی تن، ساردین، میگو، بوقلمون، برنج قهوه‌ای، تخم‌مرغ و لوبیا وجود دارد.
مصرف موضعی سلنیوم در درماتیت سبورتیک که در آن پوست خشک، پوسته‌پوسته و دچار خارش می‌شود، می‌تواند کمک‌کننده باشد. کاهش میزان دریافت سلنیوم در موارد زیادی با خشکی پوست گزارش شده است و مکمل‌یاری مناسب علائم خشکی پوست را کاهش داده است. باید به این نکته هم توجه کرد که مصرف دخانیات و نوشیدن الکل می‌تواند خشکی پوست را ایجاد و آن را بدتر نماید، بنابراین در کنار رعایت رژیم مناسب باید از این عوامل نیز دوری نمود.
