زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مه جبین محمدی

پایگاه اجتماعی اصطلاحی است که در جامعه‌شناسی به تفاوت‌های میان گروه‌های اجتماعی از نظر احترام یا اعتبار اجتماعی اطلاق می‌گردد.

تمایز پایگاهی اغلب از تقسیمات طبقه‌ای مستقل است و احترام اجتماعی می‌تواند مثبت یا منفی می‌باشد.

درجامعه امروزی ایران برخی برای بدست آوردن پایگاه اجتماعی و یا شان و شخصیت اجتماعی از پول وثروت خود استفاده می‌کنند و با قدرت ثروت برای خود کسبشان و منزلت اجتماعی بدست می‌آورند.

برخی از افراد و جوانان نیز برای متفاوت بودن و تغییر جایگاه اجتماعی خود قصد انجام کارهایی را دارند که شاید با عرف و جامعه ما همخوانی نداشته باشد و این جوانان به نوعی می‌خواهند تابوشکنی کنند و تفاوت‌های موجود در اجتماع که بین پسران و دختران وجود دارد را از بین ببرند.

سیگار کشیدن دختران نیز یکی از همین تابوشکنی‌هاست که این روزها در جامعه مشاهده می‌کنیم و کم کم به امر طبیعی تبدیل می‌شود.

اثبات هویت زنانه نسبت به مردان، در بین برخی دختران باعث شده آنها سیگاری شوند و هر چه قدر که این حس تحسین و تشویق از سمت اطرافیان بیشتر باشد، انگیزه سیگار کشیدن برای آنان هم بیشتر خواهد بود.

شخصیت اصلی این داستان را هم رسانه‌ها و سینما برای تابو شکنی به تصویر کشیده است.

وقتی که در یک سریال، فیلم و تاتر سیگار کشیدن دختر را به راحتی نشان می‌دهند انگیزه سیگار کشیدن بین دختران جامعه افزایش پیدا می‌کند و برخی از دختران جوان که هنرپیشه‌ها را الگوی خود قرار داده‌اند این کار را توجیه مناسبی برای خود می‌دانند.

درخصوص رواج سیگار کشیدن دختران در جامعه، مصاحبه‌ای با دکترقرایی مقدم؛ جامعه شناس انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

"زنگ‌ها برای ما به صدا در می‌آید"

دکتر قرایی مقدم گفت: یکی از دلایل عمده این امر را می‌توان کمرنگ شدن ارزش‌ها و باورهای اعتقادی و سنتی دانست که در جامعه دچار از هم پاشیدگی شده است.

یا به عبارت دیگر می‌توان گفت ناهنجاری فرهنگی در جامعه به وجود آمده است که پریشان حالی و سردرگمی در ارزش‌های جامعه را به دنبال دارد.

فروریختگی ارزش‌ها و هنجارها، کمرنگ شدن باورها و اعتقادات سنتی، کمرنگ شدن اعتبار و ارزش والدین نزد فرزندان، کاهش قدرت مشروع والدین و نظام آموزش و پرورش.

این مدرس دانشگاه افزود: زمانی که اقتدار مشروع و سرپرستی والدین دچار مشکل می‌شود و قدرت خود را از دست می‌دهند دیگر فرزند گوش شنوایی برای پذیرفتن صحبت‌های والدین خود ندارد و از طرفی نظام آموزش و پرورش ما یک نظام بیمار است.

کنترل و نظارت در مدارس در خصوص استعمال دخانیات و سیگار کشیدن وجود ندارد.

نهادینه کردن ارزش‌ها در خانواده‌ها و آموزش و پرورش صورت نمی‌گیرد بنابراین قدرت و اقتدار معلم، مدیر و ناظم از بین می‌رود و یا بهتر است بگوییم اقتدار مدیران و معلمان از بین رفته است و دانش آموزان هراسی از مدیر و معاون ندارند.

همه این موارد در هم تنیده شده است و باعث شده تا دختران ما سیگار به دست شوند در حالیکه در گذشته سیگار کشیدن دختران لکه ننگی محسوب می‌شد.

دکتر قرایی مقدم در ادامه خاطر نشان ساخت: سیگار و قلیان کشیدن دختر در جامعه مسئله قابل قبولی نبوده و همه این موارد نشان از فروریختگی فرهنگی است و بیماری فرهنگی یک جامعه را نشان می‌دهد.

فرهنگ ما بیمار شده است باید این فرهنگ درمان شود، اما با کارهایی که مسئولان انجام می‌دهند نمی‌توان فرهنگ بیمار و مریض جامعه را درمان کرد.

این جامعه شناس گفت: نظام آموزش و پرورش باید "وظیفه مداری" و "مسئولیت پذیری" را در مدارس آموزش و رواج دهد که اگر این دو وظیفه رواج پیدا کند قطعاً قدرت و اقتدار مدیران و معاونان افزایش پیدا خواهد کرد.

در زمان گذشته اقتدار مدیران و معاونان مدارس خیلی بیشتر بود به طوری که از کوچک‌ترین تغییر در چهره دانش آموزش (منظور آرایش کردن دختران دانش آموز) اولیا دانش آموز را به مدرسه احضار می‌کردند و یا دانش آموز را اخراج می‌کردند، اما در جامعه کنونی اگر یکی از والدین به مدرسه احضار شوند آن‌ها هم در قبال کارهای فرزندشان اظهار عجز می‌کنند.

دکتر قرایی با اشاره به رواج انواع موسیقی در جامعه افزود: زمانی که موسیقی جوانان ما تتلویی، رپ و هیپی می‌شود یعنی رواج انواع بی بندوباری در جامعه.

"هیپی" یعنی بی بندوباری. یعنی تعدد داشتن دوست و با هر کسی در هر زمانی آمد و شد داشتن. همه این موارد باید از درون خانواده اصلاح شود.

سپس در مدرسه و دانشگاه آموزش‌های لازم به جوانان داده شود.

وی گفت: حدود 30 سال قبل اینجانب هشدار دادم و مقالات متعددی در این زمینه به چاپ رسیده بود.

مقاله‌هایی تحت عنوان؛ "زنگ‌ها برای ما به صدا در می‌آید"، "آتشی در نیستان"، "بیگانگی با فرهنگ ملی از کودکستان آغاز می‌شود"، "در افکار خود خانه تکانی کنید"، که به تمامی این معضلات اشاره کرده‌ام.

دکتر قرایی در پایان خاطر نشان ساخت: حال رسانه‌ها چه وظیفه دارند و چه کاری می‌خواهند انجام دهند؟

زمانی که برنامه‌های تلویزیون هیچ جذابیتی ندارد و جوانان جذب برنامه‌های ماهواره می‌شوند، ماهواره برنامه‌هایی دارد که فحشا و روابط نامشروع را نشان می‌دهد.

همه این موارد نشان دهنده این است که جامعه ما از لحاظ فرهنگی بیمار شده است و این بیماری با حرف و سخن درمان نمی‌شود.

درخواست تأسیس سازمان جوانان داده شد که این یک پیشنهاد خوب است اما مسئله جوانان درد کشور است که باید اساسی برای آن کار شود.

نگاه و برداشت ذهنی برخی از افراد در جامعه به مرد سیگاری و قلیان به دست، نسبت به زن سیگاری متفاوت است.

در ایران تا چند سال گذشته سیگار کشیدن دختران امری غیرعادی بود، اما امروزه این دید تغییر پیدا کرده و آن نگاه‌های سنگین و غیرعادی کمرنگ شده است.

علت آن شاید پافشاری و تابوشکنی برخی دختران است که با سیگار کشیدن در مکان‌های عمومی نگاه‌ها را به این معضل اجتماعی عادت دهند.

رواج سیگار کشیدن در سنین پایین

متاسفانه سیگار کشیدن در سنین پایین بین دختران رواج زیای یافته است و دختران جوان سیگار کشیدن را نوعی پرستیژ و کلاس اجتماعی تلقی می‌کنند.

برخی از خانواده‌ها نیز تا حدودی باعث شکسته شدن قبح سیگار کشیدن شده‌اند.

در برخی از خانواده‌ها مصرف قلیان کشیدن افزایش یافته است به طوری که قلیان یکی از وسایل جدا نشدنی خانواده‌ها در مهمانی‌های دورهمی، سفرها و پیک نیک رفتن شده است.

این افراد با وجود اینکه از مضرات کشیدن سیگار و قلیان مطلع هستند اما هم چنان به مصرف آن ادامه می‌دهند.

سیگار و قلیان کشیدن بین افراد مرفه و تحصیلکرده نیز رواج چمشگیری پیدا کرده است.

برخی از خانم‌های جوان در مهمانی‌های دوره‌ای خود سیگارهای جدید را به یکدیگر معرفی می‌کنند و این به حالت رقابتی بین آنها تبدیل شده است که در مهمانی بعدی فرد دیگری سیگار جدید را معرفی کند.

قلیان هم که جزو وسایلی است که برخی از خانم‌ها باید همیشه و در هر مهمانی همراه خود داشته باشند و بدون همراه داشتن قلیان از مهمانی لذتی نمی‌برند.

قطعاً همه ما آشنا این جمله معروف را شنیده‌ایم:"همه چیز از کشیدن یک نخ سیگار شروع شد".

همین امر باعث شده تا کم کم جوانان از سیگار و قلیان به مصرف مواد مخدر برسند و روز به روز آمار استفاده از  مواد مخدر افزایش یابد.

دختر جوانی می‌گوید: از زمانی که نامزد کرده‌ام برای اینکه در سیگار کشیدن با نامزدم همراهی کنم سیگاری شدم.

دختر دیگری می‌گوید: از زمانی که با پسری آشنا شدم و متوجه شدم که سیگار می‌کشد برای اینکه احساس کمبود نزد وی نداشته باشم و ثابت کنم من هم می‌توانم سیگار بکشم و این کار عجبین نیست سیگاری شدم.

در واقع می‌توان متوجه شد برخی از جوانان برای اینکه همرنگ جماعتی شوند که با آنها در ارتباط هستند و معاشرت می‌کنند به سیگار کشیدن روی آورده‌اند.

در ادامه صحبت‌های چند خانم و دختر جوان را که به سیگار کشیدن عادت کرده‌اند را می‌خوانید:

فاطمه نیز که دارای مدرک کارشناسی‌ارشد ارتباطات است و گاهی که به کافه می‌رود، سیگار می‌کشد.

او می‌گوید:"مصرف قلیان من خیلی کم است شاید سالی یک یا دوبار، اما سیگار هر دو یا سه هفته یک‌بار، مثلاً ماهی چهار نخ سیگار می‌کشم.

چون سیگار را راحت‌تر می‌توان کشید، آن را انتخاب کرده‌ام. قلیان باید طی مراحلی آماده شود و خانواده ما نمی‌پذیرند که کسی قلیان بکشد؛ برای همین در خانواده خیلی کم پیش می‌آید که آن هم اگر باشد، سالی یک تا دو بار در مهمانی، ولی سیگار را می‌توانی در کافه، پارک یا هر جای دیگری بکشی و کسی هم بهت کاری ندارد... اولین‌بار در کافه دوستانم سیگار می‌کشیدند، منم کشیدم و خوشم آمد.

سیگارکشیدن را در 19 سالگی در کافه شروع کردم و چون زیاد به کافه می‌رفتم، زیاد هم سیگار می‌کشیدم. در پارک روبه‌روی دانشگاه‌مان هم می‌کشیدیم... خانواده اصلاً در جریان نیستند و اگر متوجه شوند خیلی چکشی برخورد خواهند کرد؛ زیرا این موضوع اصلاً در خانواده ما جا نیفتاده و حتی برای سیگارکشیدن پسر هم حساس هستند.

احتمالاً اگر متوجه شوند، تا مدت‌ها طردم کنند. بیشتر در فضای دوستانه سیگار می‌کشم... در خانواده‌مان فقط شوهرعمه‌ام سیگاری است... واقعاً نمی‌ترسم که برای سلامتی‌ام مشکلی ایجاد شود."

نفس 21 ساله می‌گوید: من سیگار به دلیل این می‌کشم که لاغرم می‌کند و میلم را به غذا  کاهش می‌دهد اگر یک روز سیگار نکشم غذا زیاد می‌خورم و چاق می‌شوم.

چشم و هم چشمی عامل سیگاری شدن

عوامل سیگار کشیدن علاوه بر رفع خستگی‌های روحی و جسمی می‌تواند چشم و هم چشمی باشد و نوعی احساس هویت به برخی دختران دهد، چون با حضور در محفل‌هایی افرادی را می‌بینند که در برخی مسائل از آنها بالاتر هستند (به عنوان مثال تحصیلی یا مالی) و با نوعی احساس حقارت و عدم اعتماد به نفس در خود روبرو می‌شوند که این رؤیایی و دیدن تضادها باعث می‌شود با سیگار کشیدن خود را تخلیه روانی کنند.

برخی از دختران هم با توجه به این امر که سیگار نماد دختر فراری یا زن روسپی است می‌خواهند نسبت به این قضیه هنجار شکنی کنند که فرقی بین دختر و پسر نباشد.

اما این رفتار طوری نیست که کل جامعه قدرت درک آن را داشته باشند زیرا همچنان مردم دید و نگاه بدی نسبت به دختر و زن سیگاری دارند.

برخی از آشنایی‌ها و روابط بین دختر و پسر باعث می‌شود که دختران به سیگار روی آورند و به اصطلاح خودشان می‌خواهند "کنار پسر کم نیاره" و اینگونه خود را در مجالس و محافل پسرانه مطرح می‌کنند.

بی خبری دختران از آثار مخرب سیگار

متاسفانه برخی دختران برای احساس بزرگ شدن، حفظ پرستیژ و کلاس کاذب اجتماعی، تقلید، سهل انگاری خانواده، رقابت‌های غیراخلاقی با دوستان به سیگار کشیدن روی می‌آورند و از آثار مخرب آن غافل شده‌اند که چه آسیب‌هایی به سلامت روح و جسمشان وارد می‌کند به طوری که سیگار و قلیان کشیدن یک تفریح ثابت و مفرح در جمع دوستان مطرح است.

این تفریح که به عادت تبدیل شده است اگر از بین برود دوستی‌ها هم در امتداد آن از بین می‌رود. یعنی وجود سیگار و قلیان تنها عامل در کنار هم بودن جوانان شده است.

استفاده و مصرف دخانیات برای همه افراد مضر و خطرناک است. بیماری‌های روحی و جسمی زیادی از قیبل بیماری‌های ریوی، قلبی و عروق، پوسیدگی دندان، ریزش مو؛ تغییر رنگ لثه و دندان، چین و چروک پوست و در زنان سقط جنین به وجود می‌آورد.

 طبق گفته روانشناسان بیشتر افرادی که به دخانیات و مخدر روی می‌آورند زمینه رفتارهای بیمارگونه داشته و یا حامل بیماری‌های روان شناختی هستند و این در شرایطی است که خود از آن بی خبرند.

دلایل زیادی از قبیل: درگیری در روابط عاطفی و تأثیرپذیری زنان از مرد مورد علاقه، نداشتن ترس از مضرات مصرف مواد مخدر و دخانیات، فرار از فشارهای عصبی و پناه بردن به کشیدن سیگار و قلیان می‌تواند افراد را به سمت سیگاری شدن و مصرف مواد مخدر پیش ببرد که در ابتدای امر این کار نوعی تفریح و تفنّن برای آنها به حساب می‌آید اما به مرور زمان به عادت تبدیل می‌شود.

نکته آخر

به نظر می‌آید جامعه باید تفریحات بیشتر و ارزان‌تری در اختیار شهروندان قرار دهد تا آنها بتوانند تفریحات سالم را جایگزین مصرف دخانیات کنند.

از طرف دیگر راهنمایی های بهتر و رفتار مناسب با دختران در خانواده‌ها باید به گونه‌ای باشد تا دختران برای فرار از مشکلات خانوادگی به سیکار کشیدن پناه نبرند و مشکلات روحی خود را با سیگار کشیدن خلاصه نکنند و برای تخلیه روحی و روانی سیگار کشیدن اولین انتخاب دختران و پسران جوان نباشد.

علاوه بر خانواده‌ها از رسانه‌های ارتبط جمعی، نهادهای اجتماعی و آموزش و پرورش نیز انتظار می‌رود تا با توسعه و گسترش فرهنگ اجتماعی سالم به نحوه زندگی کردن درست و سالم در جامعه کمک کنند تا جامعه و شهروندان از آسیب‌های موجود در اجتماع در امان باشند و انحرافات اخلاقی که در کالبد جامعه ریشه دوانده است کمتر شود.