دكتر سید مهدی ميرغضنفری
چه كنیم تا در فصل پاییز سالم بمانیم؟
توصیه می‌شود خودتان را در معرض بادهای پاییزی قرار ندهید، زیرا همانطور كه باعث ریزش برگ‌های درختان می‌شوند، باعث ریزش سلامتی از انسان نیز می‌شوند (حدیث معصومین علیهم السلام). از آنجا كه هوای پاییز رو به خنكی می‌رود و افراد از فصل تابستان عادت به پوشیدن لباسهای كم دارند، به دنبال قرارگرفتن در معرض بادهای پاییزی، دچار سرماخوردگی‌ها، سینوزیت‌ها، عفونت‌های سیستم تنفسی و... می‌شوند. در فصل پاییز، میانه روز، هوا گرم و اول و آخر روز، هوا خنك است، بنابراین به طرز لباس پوشیدن خود توجه نمایید و لباسهای گرم همراه خود داشته باشید.
با توجه به اینكه فصل پاییز سرد و خشك است، بنابراین باید از مصرف غذاهایی كه سردی و خشكی زیاد دارند (غذاهایی كه خلط سودا را زیاد می‌كنند) پرهیز كرد. این غذاها عبارتند از: غذاهای فریز شده، كنسروی، مانده، فست‌فودها، ترشی‌جات، غذاهای حاوی سركه، عدس، بادمجان، كلم، قارچ، گوجه‌فرنگی، میوه‌های ترش، آب سرد، آب یخ و لبنیات، همچنین برعكس فصل تابستان، باید تا حدی از غذاهایی استفاده نمود كه رو به گرمی هستند و اصطلاحاً خونسازی می‌كنند تا سردی هوا را جبران نمایند.
این غذاها عبارتند از: گوشت قرمز، غذاهای حاوی نمك و ادویه كمی بیشتر، آبگوشت، گوشت‌های گوسفندی، گوشت شتر، گوشت‌های پرندگان مانند بلدرچین، تخم‌مرغ، حبوبات و نان و غذاهایی كه غذائیت زیادی دارند، موادی كه طعم شیرین دارند، مخصوصاً شیره خرما و انگور، فرنی‌ها مانند فرنی بادام، شیربرنج، مرباها، میوه‌های شیرین یا میوه‌های خشك شده شیرین مانند كشمش، توت خشك، مویز و انجیر. از قدیم هم رسم بود كه در زمان مدارس، از این قبیل خوردنی ها (مانند نخودچی، كشمش و توت خشك كه مزاج‌های رو به گرم دارند) در جیب دانش‌‌آموزان می‌ریختند تا بچه‌ها انرژی بگیرند و یادگیری آنها افزایش یابد (برعكس تنقلات امروزی مانند پاستیل، چیپس، پفك و... كه یا سرد هستند و یا گرمی زائدی دارند).
بنابراین آنچه در مورد افزایش خلط سودا در بدن و احتیاط در مورد آن و یا برای افراد با مزاج سرد و خشك و موارد مفید و مضر برای ایشان در شماره های قبلی گفته شد، برای فصل پاییز قابل اجرا است، چون مزاج فصل پاییز هم سرد و خشك است. باید افراد توجه داشته باشند كه در مكان‌های سرد توقف نداشته باشند و زیرانداز و رواندازشان كافی باشد.
در این فصل، بروز یبوست (به معنی خشكی بدن و كلا خشكی مزاج شامل خشکی پوست و مغز) بیشتر می‌شود كه از مصادیق شایع آن یبوست گوارشی است و در این صورت باید ملین‌ها بیشتر مصرف شوند. ملین‌های توصیه شده در این فصل، ملین‌های رو به گرم می‌باشند كه بهترین آنها انجیر و روغن زیتون است.
شخص اگر مبتلا به دیابت نباشد، می‌تواند انجیر را به صورت خشك (روزی 3 تا 5 عدد) استفاده كند. در صورت خشكی بیش از حد مزاج، می‌توان انجیر را شب در گلاب خیس نمود و صبح ناشتا استفاده كرد كه هم غذا و هم ملین است و برای فصل پاییز بسیار مناسب می‌باشد.از روغن زیتون هم می‌توان به میزان 1 قاشق غذاخوری یا مرباخوری صبح ناشتا استفاده نمود یا می‌توان آن را در یك فنجان آب داغ ریخت و همراه با كمی نبات یا عسل، شیرین و میل نمود كه این به ویژه برای كسانی كه استعداد یبوست گوارشی را دارند، بسیار مفید است.
مصرف شكر سرخ یا شكر قهوه‌ای نیز كه در عطاری‌ها موجود می‌باشد بسیار مفید است، زیرا هم ملین است و هم ایجاد حرارت می‌كند و خاصیت غذایی هم دارد. می‌توان 1 قاشق غذاخوری یا مرباخوری از شكر قهوه‌ای یا شكر سرخ را در یك لیوان شیر گرم جوشیده شده كه از جوشش افتاده ریخت و برای صبحانه میل نمود. می‌توان در این لیوان شیر، یك عدد انجیر نیز انداخت.
روغن مالی روی شكم با روغن زیتون یا روغن بادام شیرین در جهت عقربه‌های ساعت نیز می‌تواند به رفع یبوست و خشكی كمك كند. از روغن بادام شیرین خوراكی نیز می‌توان در روز با فاصله هر 8 ساعت به میزان 1 قاشق مرباخوری میل نمود. همچنین توصیه می‌شود افراد از روغن بادام شیرین در بینی خود بچكانند، زیرا در این فصل رطوبت مغز مقداری كم می‌شود و چكاندن روغن در بینی و یا ماساژ روغن بر روی صورت و پیشانی، به تعدیل مزاج مغز و سر در فصل پاییز و کاهش مشکلات عصبی همچون افسردگی، بی خوابی، عصبی شدن و ...كمك می‌كند.
در این فصل، استحمام با آب گرم همراه با روغن مالی در حمام با روغن‌هایی مانند روغن بادام شیرین یا بابونه یا کنجد هم به پیشگیری از بروز خشكی‌های پوست و لطیف و حالت‌پذیر ماندن پوست در پاییز كمك می‌كند، زیرا در این فصل بسیاری از افراد به خشكی پوست، خارش، اگزما، خونریزی و ترك پوست دچار می‌شوند. استفاده از بوهای خوش مانند بوی عنبر، گلاب و گل‌هایی مانند نرگس و ایجاد حالت فرح و شادی در این فصل توصیه می‌شود تا از بروز مشكلات روحی و روانی در این فصول پیشگیری شود.
