دكتر هادی شجاعی؛ متخصص طب فیزیكی و توان‌بخشی
از دیرباز، همواره درمان‌های فیزیكی و دستی مورد توجه بشر بوده است. به گونه‌ای كه در كتب پزشكی قدیمی، تاریخی و ادبی نیز می‌توان به این موارد دست یافت. بنابراین روش‌های بسیار زیادی برای این نوع درمان به مرور زمان كشف و به كار گرفته شده است. ورود روش‌های درمانی فیزیكی به عرصه پزشكی، و خصوصا طب فیزیكی، از چند دهه قبل به صورت آكادمیك و دانشگاهی آغاز شده است. با توجه به اینكه طب فیزیكی از جنبه‌های فیزیكی (حركتی)؛ به انسان به عنوان یك سیستم بیومكانیك نگاه می‌كند، لذا بسیاری از اختلالات و بیماری‌های سیستم عضلانی، مفصلی – اسكلتی را از این دیدگاه مورد ارزیابی و درمان قرار می‌دهد.
ارزیابی بیماران با اختلالات ستون فقرات
ستون فقرات در سیستم عضلانی – مفصلی – اسكلتی جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. مهره‌های این ستون به كمك دیسك‌های بین مهره‌ای و عناصر مفصلی – تاندونی و عضلات اطراف وظایف سنگین و دقیق خود را انجام می‌دهند.اختلال در هر یك از قسمت‌های فوق منجر به تغییر عملكرد قطعات این ستون خواهد شد. از آنجایی كه هر دو مهره ستون فقرات به همراه عناصر وابسته‌شان به عنوان یك واحد حركتی در نظر گرفته می‌شوند، لذا هرگونه به‌هم‌خوردگی در نظم این واحد منجر به اختلال حركتی و بروز علائمی چون درد خواهد شد.
بهترین راه درمان اختلال حركتی چیست؟
طبیعی است كه برگرداندن نظم به واحدهای حركتی ستون فقرات به وسیله دارو میسر نمی‌باشد.مداخلات جراحی نیز در بیماران مبتلا به اختلال حركتی نتیجه چندانی ندارد؛ بنابراین بهترین راه، درمان فیزیكی یا حركتی یعنی «درمان‌های دستی» است كه با تكنیك‌های دقیق و ثابت‌شده‌ای توسط متخصص طب فیزیكی انجام می‌شود. معمولا اكثر بیماران بلافاصله پس از اجرای این تكنیك‌ها احساس آرامش بیشتر و تغییر در وضعیت بیماری خویش می‌كنند. به كرات دیده می‌شود كه درد بیمار بلافاصله كاهش می‌یابد یا محدودیت حركتی (مثلا در گردن) برطرف می‌شود.
در تصاویر رادیولوژیك چه علائمی مرتبط با اختلال عملكرد مهره مشاهده می‌شود كه منجر به درمان‌های فیزیكی می‌گردد؟
بسیاری از اوقات در مشكلات ستون فقرات هیچ علامت خاصی در تصاویر رادیولوژی دیده نمی‌شود. اساسا سندرومی كه به دنبال تشخیص آن درمان‌های دستی (فیزیكی) اندیكاسیون پیدا می‌كند، سندروم آزاد بین مهره‌ای كوچك (Minor Intervertebral Dearrangement) یا سندرم Magine نامیده می‌شود.
پس از انجام درمان‌های فیزیكی چه توصیه‌ای برای بیماران دارید؟
پس از درمان‌های فیزیكی، در صورت عدم رعایت فرضیه‌های گفته شده، وضعیت آرامش بیمار ثبات خود را از دست می‌دهد؛ از این رو یك برنامه تمرینی و ورزشی – درمانی مناسب توسط متخصص طب فیزیكی و توان‌بخشی به بیمار آموزش داده می‌شود. همچنین مراقبت‌های لازم درخصوص پیشگیری از عود مجدد بیماری نیز به وی گوشزد می‌گردد.
