دکتر محمدرضا صفری نژاد؛ جراح و متخصص ارولوژی، استاد دانشگاه، رئیس انجمن علمی سلامت خانواده ایران
احتمالاً شما از موقعی که پس بچه بودید در مورد اهمیت مسواک زدن و فلوراید کردن دندان‌ها، و کشیدن نخ دندان بسیار شنیده‌اید.
سلامتی دندان‌ها و لثه‌ها نه‌تنها اثر مثبت بر سلامتی عمومی شما دارد، بلکه سبب می‌شود که لبخندهای شما زیبا باشد و تنفس شما نیز بد بو نشود.
داشتن دندان‌های سالم به‌خودی‌خود اتفاق نمی‌افتد، بلکه ما باید به‌طور فعال روزانه در حفظ بهداشت دهان و دندان‌های خود بکوشیم.
شما با همکاری دندان‌پزشک خود و رعایت نکاتی که در زیر می‌آید می‌توانید دندان‌های سالم داشته باشید.
چه چیزی در دهان ما اتفاق می‌افتد؟
در دهان ما میلیون‌ها باکتری زنده وجود دارند که ما آن‌ها را نمی‌بینیم. بعضی از آن‌ها بی‌خطر هستند و کمک به شکسته شدن مواد غذائی و جذب آن‌ها از دستگاه گوارش می‌کنند.
بعضی دیگر از این باکتری‌ها فوق‌العاده مضر هستند. آن‌ها با یکدیگر جمع شده و سبب تشکیل پلاک بر روی دندان‌ها می‌شوند.
وجود پلاک در دندان‌ها کاملاً طبیعی است ولی مهم آن است که با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان آن‌ها را از روی دندان‌ها پاک‌کنیم.
اگر این پلاک‌ها برداشته نشوند شروع به خوردن دندان‌ها می‌کنند که در اصطلاح به آن کرم‌خوردگی می‌گویند.
با مرور زمان حتی بافت‌ها و استخوان هائی که دندان‌های ما را محافظت می‌کنند، تخریب می‌شوند و به‌این‌ترتیب دندان لق شده و می‌افتد.
بیماری لثه
در حقیقت اگر بهداشت دندان‌های شما خوب باشد از خطر زخم‌ها، عفونت ریه، مشکلات قلبی، دیابت و مشکلات گوارشی در شما کاسته می‌شود.
در حدود 75 درصد بالغین بالای 35 سال دارای بیماری لثه در یک مرحله از زندگی خود بوده‌اند. موارد زیر خطر ابتلا به بیماری لثه را زیاد می‌کنند:
* جنس مرد. مردان بسیار بیشتر از زنان به بیماری لثه مبتلا می‌شوند.
* سیاه‌پوستان بیشتر از سفیدپوستان دچار بیماری لثه می‌شوند
* فقر. افرادیکه ازنظر اجتماعی – اقتصادی در دهک‌های پائین قرار دارند بیشتر به بیماری لثه مبتلا می‌شوند. علت اصلی عدم دسترسی آن‌ها به خدمات بهداشتی است.
* سن. با افزایش سن لثه پس رفت کرده و ریشه دندان‌ها در معرض پلاک قرار می‌گیرند. در افراد مسن همچنین بزاق کمتری ترشح می‌شود که در شسته شدن پلاک از روی دندان‌ها اهمیت زیادی دارد.
* توارث. اگر والدین شما به علت بیماری لثه دندان‌های خود را ازدست‌داده‌اند، شما در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
* عدم مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به‌طور مداوم
* به هم فشردن و به هم سابیدن دندان‌ها
* سیگار کشیدن
علائم بیماری لثه
در مراحل اولیه بیماری لثه فاقد درد است و اگر شما بیماری لثه داشته باشید ممکن است متوجه آن نشوید. ولی اگر شما هریک از علائم زیر را داشته باشید باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید:
* لثه‌های حساس، متورم و قرمز
* خونریزی از لثه به هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان
* لثه‌های عقب‌نشینی کرده
* تنفس بد بو و یا احساس طعم بد دردهان
* تجمع چرک در اطراف دندان و لثه‌ها
* شل شدن دندان‌ها
* درد هنگام جویدن و یا مشکل در جویدن بعضی از مواد غذائی
پیشگیری و درمان
خوشبختانه بسیاری از کرم‌خوردگی‌های دندان قابل‌پیشگیری و بیماری‌های لثه در مراحل ابتدائی قابل‌درمان هستند. شما برای مراقبت بهتر از دندان‌های خود باید به موارد زیر توجه کنید:
* حداقل دو بار در سال دندان‌های خود را چک کرده و پلاک‌های آن‌راتمیز کنید. اگر نیاز به مراقبت بیشتری باشد، دندان‌پزشک به شما خواهد گفت.
* حداقل دو بار در روز با خمیردندان‌های حاوی فلوراید مسواک بزنید. اگر امکان‌پذیر باشد بعد از هر وعده‌غذا مسواک بزنید.
مطمئن شوید که سطح داخلی دندان‌ها (سطح مجاور زبان) نیز به‌خوبی تمیز شده باشد. مسواک خود را هر سه ماه یک‌بار و یا هر موقع که تارهای مسواک ساییده شده باشند، عوض کنید.
* هر روز دندان‌های خود را نخ بکشید. مابین دو دندان با مسواک زدن تمیز نمی‌شود. استفاده از نخ دندان آن‌قدر اهمیت دارد که در اصطلاح می‌گویند که اگر مسواک نمی‌زنید حتماً دندان‌های خود را نخ بکشید.
* زبان خود را نیز برس بزنید تا باکتریهائیکه در پشت زبان تجمع پیداکرده‌اند تمیز شوند.
* در مابین وعده‌های غذائی از خوردن مواد غذائی شیرین و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید. این مواد غذائی به‌سرعت تبدیل به پلاک می‌شوند. اگر شما عادت به مصرف مواد شیرین دارید، بجای آن از میوه استفاده بکنید.
* مقدار زیادی آب بنوشید. بزاق با شستن پلاک‌ها کمک به سالم ماندن دندان‌ها می‌کند. افزایش سن و استفاده از بعضی از داروها به علت ایجاد خشکی دهان، سبب تجمع پلاک و بیماری لثه می‌شوند.
استفاده از آدامس‌های بدون قند کمک به تحریک ترشح بزاق می‌کند.
* سیگار نکشید و تنباکو نجوید. آن‌ها علاوه از اینکه سبب رنگی شدن دندان‌ها می‌شوند، سبب بوی بدن دهان شده و خطر سرطان حفره دهان را نیز زیاد می‌کنند.
* از جویدن شکلات سفت و هر آنچه به دندان‌ها آسیب می‌زند خودداری کنید.
* از دندان‌های خود حفاظت کنید. در بسیاری از ورزش‌ها خطر شکسته شدن دندان‌ها وجود دارد.
* اگر شما دارای دندان مصنوعی هستید، بسیاری از مواردیکه در بالا ذکر شدند، شامل حال دندان مصنوعی نیز می‌شوند.
