اعظم صالحی؛ کارشناس علوم تربیتی
والدین همانگونه که برای خوراک و پوشاک کودک خود وقت می‌گذارند باید برای رشد صحیح ذهنی کودک نیز از خود همت نشان دهند.
وقتی کودک انسان پا به دنیا می‌گذارد با حواس خود با جهان پیرامونش ارتباط برقرار می‌کند و با اولین چیزهایی که لمس می‌کند کنجکاویش تحریک می‌شود و به دنبال پرسش‌هایی برای علامت سوال‌های ایجاد شده در ذهن خود می‌گردد و اگر پاسخ درست برای پرسش‌هایش دریافت نکند منجر به رشد فکری ضعیف، کاهش خلاقیت، بی‌انگیزگی و بی‌علاقگی به تحصیل و مطالعه می‌شود.
اگر به کودکان خوراک مناسب فکری داده شود یاد می‌گیرند چگونه زندگی و افکار و شخصیت خود را شکل دهند.
این مساله زمانی در کودک درست شکل می‌گیرد که کودک به والدینش اعتماد کامل داشته باشد و احساس کند که والدین هم برای پرسش‌های او جواب درستی دارند، پس والدین برای پاسخ صحیح به کودک نباید هیچگاه برای او داستان‌سرایی و دروغ‌پردازی داشته باشند زیرا اعتمادش را به والدین به سختی از دست خواهد داد، که به دست آوردن دوباره سخت هست.
یکی از منابعی که والدین یا حتی خود کودکان برای پاسخ دادن به پرسش‌های کودک از آن بهره می‌برند اینترنت و فضاهای مجازی هست، اگر زمانی دغدغه والدین برای تربیت فرزندشان کوچه و خیابان و بچه‌های بی‌ادب بود که مبادا تربیت شان را خراب کند، اما امروزه دیگر کودکان وقت خود را در کوچه و خیابان نمی‌گذارند بلکه دوستان جدیدتری پیدا کرده‌اند که ممکن است بی‌ادب‌تر ازبچه‌های کوچه و خیابان باشند.
کودکان وقت بسیار زیادی را صرف بازی‌های آنلاین، و اینترنت و رایانه می‌کنند که این مساله ممکن است تاثیر سوء از لحاظ جسمی و رشد نامناسب بر روی کودکان داشته باشد.
پس بهترین دوستان کودک برای رشد ذهنی و جسمی کودک و یافتن پاسخ‌های پرسش‌های او کتاب‌ها هستند.
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چه کتاب‌هایی برای کودکان مناسب هستند؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت این مساله مستقیم به سن کودک بستگی دارد. اما نکاتی می‌تواند برای انتخاب کتاب‌های مناسب برای کودکان مطرح گردد.
ویژگی‌های کتاب‌های مناسب کودکان
کتاب‌های خردسالان باید پر از تصاویر با رنگ‌های شاد و براق باشد و نوشته‌های کمی داشته باشد. زیرا یک تصویر بهتر از هزار کلمه می‌تواند مفهوم را برساند، برای آموزش و خلاقیت هم تصویر حرف اول را می‌زند.
کتاب باید محتوای خلاقانه داشته باشد و خواندن آن برای کودکان هیجان‌انگیز و جالب باشد.
علاوه برآن باید اتفاقات در داستان سریع باشد. شخصیت‌های داستان به خوبی معرفی شده باشند و برای کودک باور‌پذیر باشد.
مسائل و شخصیت‌های داستان باید مشابه مشکلات و مسائلی باشد که کودکان در آن سن با آن مواجه هستند.
کتاب‌هایی را انتخاب کنید که در لابه لای آن صحبت‌های خنده‌دار و لطیفه‌های بامزه بین گفتگوها و شخصیت‌های داستان وجود داشته باشد.
کتاب‌هایی را برای کودکان انتخاب کنید که تقسیم بندی باشد، مثلا اگر کتاب علمی هست، بخش میوه‌ها یا بخش حیوانات یا وسایل و ... جدا باشد.
تقسیم‌بندی کتاب به گونه‌ای باشد که خواندن کتاب را برای کودکان آسان سازد، قلم و خط نوشته کتاب هم باید به گونه‌ای باشد که برای کودکان آشنا باشد. این نکته به فهم و شناخت بیشتر واژه‌ها توسط کودک کمک می‌کند.
بهتر است کتاب با اطلاعات کمی برای کودک شروع شود. مثلا فقط اطلاعات ضروری مانند شخصیت‌های اصلی داستان، اسامی و محل زندگی آنها باید در ابتدای کتاب برای کودک وجود داشته باشد، اطلاعات اضافی سبب می‌شود کودک خسته شود و دیگر میلی به کتاب خواندن نداشته باشد.
قسمت پایانی کتاب هم بسیار مهم است. در انتها، همه مشکلات و مسائل باید حل شده باشد و کتاب پایان خوشی داشته باشد. به ویژه اگر مخاطبان آن کودکان خردسال باشند.
تعداد صفحه‌هایی کتاب هم از اهمیت خاصی برخوردار هست. کتاب‌های که نوشته و عکس با هم دارند باید بین 25 تا 35 صفحه باشند. کتاب‌های مصور هم نباید بیشتر از 16 صفحه داشته باشند.
داستان باید دارای محتوای آموزشی هم باشد. یک داستان خوب باید به کودک نکات اخلاقی، فرهنگی و ارزش‌های مذهبی را به طور غیرمستقیم آموزش دهد.
کتاب خوب برای کودکان باید شخصیت‌هایی داشته باشد که بتوانند در شرایط سخت قادر به تصمیم گیری درست باشند و شجاعانه برای زنده ماندن و زندگی خود تلاش کرده و در تمام مراحل از اصول اخلاقی صحیح پیروی کنند.
