تغذيه با شير مادر در چندقلويی ها
عموما حاملگی‌های چندقلو همراه با زایمان زودرس و یا با وزن كم هنگام تولد در نوزاد همراه است؛ به طوری كه سن حاملگی ها برای دوقلو 36-35 هفته، برای سهقلوها 33 هفته و برای چهارقلوها 29 هفته و وزن هنگام تولد معمولا برای دوقلو 2500 گرم، برای سهقلوها 1800 گرم و برای چهارقلوها 1400 گرم می‌باشد. خطر مرگ و میر شیرخواران نیز در حاملگی‌های چندقلو نسبت به یك قلو بیشتر است؛
به طوری كه در جوامعی با داشتن مرگ و میر زیر یك سال حدود 6 در یك هزار تولد زنده در یك قلو بوده و در دوقلوها به29، سهقلوها به 65 و چهارقلوها به 107 در یك هزار تولد زنده افزایش می‌یابد. در یك بررسی، مادرانی كه از ابتدا به فرزندان دوقلوی خود شیر نداده بودند، متاسفانه در 9 درصد موارد پزشك آنها را از این كار منع كرده بود و در 11 درصد موارد مادران فكر نمی‌كردند این كار عملی است و در 11 درصد موارد دیگر مادران فكر نمی‌كردند كه می‌توانند هر دو بچه را سیر كنند. اگرچه در سایر كشورها از سال 2000 میلادی به بعد تغذیه با شیر مادر در چند قلویی رو به افزایش گذاشته است، به طوری كه در دوقلوها از 64 درصد به 89 درصد و بالاتر از آن از 55 درصد به 86 درصد گزارش شده است اما متاسفانه در حال حاضر به دلیل عدم آگاهی والدین، اطرافیان و حتی كادر بهداشتی و درمانی در كشورمان مشاهده می‌شود كه شیرخواران رسیده و نارس حاصل چندقلویی به طور مشخصی نسبت به شیرخواران یك قلویی مدت كمتری از شیر مادر بهره‌مند می‌شوند؛
این در حالی است كه تغذیه با شیر مادر برای این شیرخواران كه اكثرا نارس و یا كم‌وزن هستند، به دلیل ارزش غذایی مناسب و داشتن مواد حفاظتی منحصر به فرد، ایده‌آل است. برای بهبودی این وضعیت، آگاهی والدین در مورد خواص تغذیه با شیر مادر و آموزش مادران در مورد چگونگی نحوه شیردهی چندقلویی‌ها ضروری است تا بتوانند به طور موفق تغذیه انحصاری با شیر مادر را تا شش ماهگی و سپس ادامه آن تا دو سال یا بیشتر انجام دهند. مادر می‌تواند برای دوقلوها و حتی سهقلوها به اندازه كافی شیر تولید كند و آنها را به طور انحصاری از شیر خود تغذیه نماید.
عامل مهم، كمبود تولید شیر مادر نیست، بلكه آگاهی، صرف زمان و حمایت و تشویق خانواده و مراقبین بهداشت و دوستان اهمیت زیادی دارد. باید یادآور شد كه تغذیه با شیر مادر در چنین مواردی نیاز به تامین كالری مناسب برای مادر داشته و از طرفی مادر برای هر شیرخوار نیاز به صرف وقت جداگانه‌ای دارد. مادر در طی شیردهی به چندقلوها با رشد نسوج آلوئول‌های تولید شیر قادر است شیر زیادی تولید كند و در حقیقت برحسب نیاز چندقلوها، پستان انسان قادر است ظرفیت تولید شیر را تنظیم نماید. كلید موفقیت اهمیت دادن در شروع تغذیه با شیر مادر در اولین ساعت یا دوشیدن شیر مادر طی شش ساعت اول پس از تولد می‌باشد.
مطالعات جدید نشان می‌دهد كه حجم شیر مادر اصولا بستگی به مقدار شیر برداشتی از پستان نسبت به توانایی در تولید آن دارد و به همین دلیل دوشیدن شیر مادر (به وسیله پمپ) در تحریك تولید شیر مادر و تغذیه مكمل در شیرخواران بسیار مهم است. برای اطمینان از تحریك مساوی هر دو پستان در تولید شیر، پیشگیری از رشد نامتناسب پستان‌ها، هماهنگی و تحریك بیشتر چشم شیرخوار، پیشگیری از امتناع در گرفتن پستان طرف دیگر و دریافت متناسب از شیر پیشین (Fore milk) و شیر پسین (Hind milk) در شیرخواران چندقلویی می‌توان پستان ها را (خصوصا در نوزاد خواب‌آلود)، در هر چند نوبت تغذیه یا به طور روزانه تعویض نمود كه باعث می‌شود پستانی كه شیرخوار خواب‌الود با مكیدن ضعیف از آن تغذیه می‌كند، توسط شیرخوار دیگر كه مكیدن قوی درد تخلیه شود و به تولید شیر بیشتر و كافی و كاهش مشكلات پستانی در مادر كمك كند. ضمنا، در حین مكیدن شیرخواری كه مكیدن قوی دارد با تحریك رفلكس جهش شیر (اكسی‌توسین)، شیر بیشتری نصیب شیرخوار خواب‌آلودی كه از پستان دیگر تغذیه می‌كند، خواهد نمود. شیر دادن غیرهمزمان دوقلوها در مواقعی است كه شیرخوار نیاز به مراقبت خاصی در هنگام تغذیه دارد یا مادر تجربه شیردهی قبلی نداشته و یا نیاز به یادگیری وضعیت صحیح شیردهی برای خود و گرفتن صحیح پستان توسط شیرخوار دارد.
شیر دادن همزمان دوقلوها برای تغذیه چندقلویی و به‌خصوص دوقلوها، از پستان مادر توصیه می‌شود. اگر شیرخواران مهارت گرفتن صحیح پستان را بیاموزند و مادر نیز تمایل به استفاده از این روش را داشته باشد، استفاده از این روش برای تغذیه شیرخواران دوقلو بسیار موثر و عملی است. شیر دادن با این روش سبب صرفه‌جویی در وقت نیز می‌شود. استفاده از چند بالش و یا بالش‌های مخصوص U شكل بسیار موثر است؛ چراكه استفاده از آنها ضمن بالا آوردن شیرخوار در سطح پستان‌ها و نگه داشتن وزن آنها، سبب آزاد شدن دست‌های مادر برای نگه داشتن پستان و كمك به گرفتن صحیح آن توسط شیرخوار و حتی خوردن غذا و مكالمه با تلفن نیز می‌شود.
در موارد سه‌قلویی كه هدف تغذیه انحصاری با شیر مادر باشد، توصیه می‌شود ابتدا دو شیرخوار به طور همزمان از هر پستان و سپس شیرخوار سوم از هر دو پستان تغذیه شوند؛ اما باید به خاطر داشت كه با توجه به متفاوت بودن تركیب شیر پیشین و پسین شیرخوارانی كه در ابتدا تغذیه می‌شوند، شیر با حجم بیشتر و چربی و كالری كمتر و شیرخواری كه در آخر تغذیه می‌شود شیر با حجم كمتر ولی كالری بیشتری دریافت می‌كند. مادر باید مطمئن شود كه هر شیرخوار با تركیبی از شیر ابتدایی و انتهایی تغذیه شود و به مقدار كافی چربی و كالری برای رشد خوب دریافت نماید. به این منظور، شیرخوار سوم در هر نوبت تغذیه با دو شیرخوار دیگر جابه‌جا می‌شود. در شیر دادن به چهارقلوها توصیه شده است كه مادر باید به دو شیرخوار در یك زمان شیر بدهد و در صورتی كه هدف تغذیه انحصاری با شیر مادر باشد، جهت دریافت تركیبی از شیر ابتدایی و انتهایی، لازم است به طور متناوب بین شیرخوارانی كه در ابتدا و یا در انتهای هر نوبت شیر می‌خورند جابه‌جایی صورت گیرد.
