اتاق مشاوره
دكتر اكبر كوشانفر
متخصص كودكان
خانمی هستم كه فرزند دوقلو دارم وقتی به دنیا آمدند، وزن پسرم 1900 گرم و دخترم 2100 گرم بوده الان 18 ماهه هستند. وزن پسرم 10 كیلو و دخترم 5/9 كیلوگرم می‌باشد. فرزندانم خیلی زود به زود مریض می‌شوند و دو ماه یكبار باید آنها را نزد پزشك ببرم. می‌خواستم بدانم آیا وزنشان نسبت به سن‌شان نرمال است و از چه مكملی برای رشد آنها استفاده كنم؟
وزن طبیعی نوزادان در بدو تولد برای دختر و پسر بین 3 تا 3400 گرم می‌باشد. چنانچه نوزادان قبل از زمان زایمان متولد شوند، برحسب ماه تولد ممكن است وزنشان بین1800 تا 2500 گرم باشد. تمام خانواده‌هایی كه دارای نوزاد نارس هستند باید بدانند كه تمام قسمت‌های بدن به صورت نارس است. وزن كم، قد كوتاه و حتی دستگاه مغز و خون غیر نارس هستند. بنابراین برای رشد طبیعی باید تحت نظر باشند. حتی اگر وزن آنها كمتر از 5/1 كیلوگرم باشد باید آنها را در دستگاه. انكوباتور قرار دهیم كه اكسیژن كافی به آنها برسد و رشد كنند. نوزادان نارس به خصوص آنهایی كه وزنشان كمتر از 2 كیلوگرم است این خصوصیات را دارند كه باید به آن توجه كرد. معمولا این نوزادان خواب بیشتری دارند و در روز 18 ساعت می‌خوابند بنابراین كودكان را باید در ساعت‌های معین (هر 5/1 ساعت) از خواب بیدار كنند و به آنها شیر بدهند. قدرت مكیدن آنها ضعیف است و بهترین شیر برای آنها شیر مادر است. گاهی اوقات نوك سینه مادر برجسته می‌باشد و برای نوزادان مكیدن شیر را مشكل می‌كند و یا صاف است و مادران باید توجه كنند كه نوك سینه مادر متناسب باشد و با فشار به چانه نوزاد به مكیدن او كمك كنند. مشاهده شده است چنانچه نوزادی شیر مادر بخورد و مشكلی نداشته باشد و مادر هم تغذیه مناسبی داشته باشد رشد طبیعی خواهد داشت. در مورد این مادر كه دوقلوی نارس دارند با وزن‌های گفته شده، قطره ویتامین A+D در بدو تولد 25 قطره، از 18 ماهگی قطره مولتی ویتامین و از 5 ماهگی قطره آهن 25 قطره بدهند. در نوزادان نارس ذخیره آهن كم است بنابراین باید قطره آهن را شروع كنند. غذاهای كمكی از 6 ماهگی شروع می‌شود حریره بادام، سوپ و فرنی، طبق دستور پزشك به وزن‌گیری نوزاد كمك می‌كند. باید از الان كه 18 ماهه هستند به تغذیه آنها توجه داشت و به میزان مناسب از لبنیات، پروتئین، گوشت ماهی، مرغ، گوشت ماهیچه، حتی میوه‌ها و سبزیجات و حتی تونیك شربت آهن و یا شربت روغن ماهی استفاده شود تا كمبود وزن جبران گردد.
رکسانا خوشابی
کارشناس ارشد مشاوره
پسر چهارساله‌ای دارم که وقتی عصبانی می‌شود، من و پدرش را می‌زند. من هم بعضی وقت‌ها می‌زنم پشت دستش و می‌گویم زدم که ببینی چقدر درد دارد؛ ولی این کار هیچ تأثیری ندارد. بعضی وقت‌ها گاز هم می‌گیرد. چند بار داخل اتاقش نگهش داشتم تا چند ساعتی بماند. آخرین بار او این کار را با من کرد و مرا به اتاق برد و در را بست. وقتی عصبانی است، نمی‌دانم باید چه کار کنم. در حیاط بچه‌ها را می‌زند و وقتی می‌پرسم چرا، می‌گوید کار بد کرده بود، من هم زدمش؛ همان کاری که من می‌کنم و تو مرا می‌زنی؟!
كتك زدن یا گاز گرفتن یا نظایر اینها، رفتارهایی است كه به عنوان واكنش به ناراحتی یا هیجان، از كودك سر می‌زند. معمولاً لازم است از همان ابتدا جلوی این رفتارها گرفته شود، وگرنه ادامه می‌یابند و كودك از نظر اجتماعی نامقبول جلوه می‌كند. به گام‌های زیر توجه كنید:
درباره این رفتار با كودك‌تان حرف بزنید و به آن برچسب بزنید. یعنی مثلاً بگویید: «گاز نگیر» تا او بتواند این كار را بشناسد. باید با لحن قاطع صحبت كنید تا بداند كه كار بدی انجام داده است؛ اما عصبانی نشوید. چون كودك شما چهار سال دارد، می‌توانید به او بگویید كه این گونه رفتارش پذیرفتنی نیست و در این زمینه با او گفت‌وگو كنید. عواقب كار را برای كودك‌تان روشن كنید (محرومیت، گرفتن امتیازی خاص و...). رفتارهای جایگزین را به كودك‌تان بیاموزید؛ یعنی به جای كتك زدن یا گاز گرفتن باید چه رفتاری را انجام بدهد. مثلاً به او یاد بدهید كه احساس ناراحتی‌اش را كلامی كند و حرف دلش را بزند یا مثلاً اگر كودك دیگر اسباب‌بازی‌اش را برمی‌دارد و كودك شما ناراحت می‌شود و او را گاز می‌گیرد، به او یاد بدهید كه به جای زدن یا گاز گرفتن بگوید: الان نوبت تو، ولی بعدش نوبت من است؛ باشه؟ وقتی رفتار جدید را یاد گرفت و انجام داد، او را تشویق كنید. اما به این نكته بسیار مهم دقت فرمایید كه خود شما و كلاً والدین برای هر كودكی الگو هستند. اگر شما كودك‌تان را می‌زنید، او هم زدن را یاد می‌گیرد. رفتارهای خشونت‌آمیز، زدن یا... را حذف كنید، چون وقتی شما این كارها را می‌كنید، كودك‌تان به این كارها به عنوان كارهای مجاز و عادی نگاه خواهد كرد. احتمالاً كودك شما باهوش هم هست و بلافاصله این رفتارها را یاد می‌گیرد و انجام می‌دهد. پس قاطعیت بیشتر نشان دهید، ولی خشونت نكنید. نكته دیگر اینكه به نظر می‌رسد شما با كودك‌تان وارد رابطه‌ای همتراز شده‌اید؛ به طوری كه هر كاری شما می‌كنید، می‌خواهد با شما رقابت كند و انجام دهد. شما باید نقش مادرانه و پدر او نقش پدرانه داشته باشید، نه اینكه مانند یك خواهر و برادر بزرگ‌تر عمل كنید. در حال حاضر كودك‌تان به شما مانند یك كودك دیگر نگاه می‌كند. باید محبت و رابطه مادرانه شما را ببیند و بفهمد، نه اینكه در هر موردی مانند دو كودك با هم رفتار كنید یا وارد بازی‌های لجبازانه با او بشوید. اگر این تغییرات كمكی به رفتارهای كودك‌تان نكرد، حتماً از یك روانشناس كودك كمك بگیرید.
ریحانه سیگارچی
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی
دختر 11 ماهه‌ای دارم که از شش‌ماهگی علاقه بسیار زیادی به تماشای تلویزیون دارد. خواستم بدانم آیا تماشای تلویزیون برای او ضرر دارد یا نه و علت این همه علاقه چیست؟
دوست عزیز، علاقه کودک شما به تلویزیون مانند دیگر کودکان است. در حقیقت گاهی این علاقه به حدی است که آنها خیره شدن به صفحه خالی تلویزیون را به دیدن چهره‌های خندان افراد ترجیح می‌دهند! پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بهتر است کودکان زیر دو سال تلویزیون نگاه نکنند، زیرا ممکن است اثرات مضری برای آنها داشته باشد. تماشای تلویزیون در سنین پایین می‌تواند باعث تأخیر در تكلم كودكان و چاقی آنها شود و بر توانایی تمركز كودكان تأثیر بگذارد. كودكان دو تا پنج‌ساله نباید بیش از یك ساعت در روز تلویزیون تماشا كنند و همچنین بهتر است كودكان زیر دو سال تلویزیون و هیچگونه رسانه الكترونیك از جمله رایانه و بازی‌های الكترونیك را تماشا نكنند .مدت نمایش این برنامه‌ها ممكن است زمانی را كه كودكان باید به بازی، ارتباط اجتماعی بادیگران و بهبود زبان خود اختصاص دهند، همچنین رشد حركات كامل چشم و مدت زمان تمركز آنها را كاهش دهد. پژوهش‌ها حاكی از آن است که اغلب كودكان در این سن روزانه یک تا دو ساعت تلویزیون تماشا می‌كنند كه هرچه این زمان در مورد یك كودك بیشتر باشد، رشد او در مهارت‌های رفتاری، حركتی و گفتاری كمتر است. تلویزیون حس انزواطلبی را در کودکان تقویت کرده و مانع از برقراری ارتباط اجتماعی بین آنها و همسالان‌شان می‌شود.گفتنی است که نقش مادر در این روند نیز بسیار مهم است. در صورتی كه كودك روزانه مدت زمان بیشتری را با مادر و برقراری ارتباط رفتاری و گفتاری با او بگذراند، كمتر تحت تأثیر تلویزیون قرار می‌گیرد و توانایی‌هایش بیشتر رشد می‌یابد.
