دكتر محمدرضا بلورساز
آسم یك بیماری شایع ریوی و مشخصه آن التهاب راه‌های هوایی، واكنش بیش از حد راه‌های هوایی و انسداد قابل برگشت جریان هواست. بروز آسم در كودكان بیشتر است 2 - 8 درصد كودكان جهان به آسم مبتلا هستند؛ ولی این بیماری در تمام سنین و در نقاط مختلف بیشتر در كشورهای صنعتی توسعه‌یافته شیوع دارد.
شیوع آسم به طور قابل توجهی در طول چند دهه اخیر افزایش یافته است. علت آن مشخص نیست؛ ولی احتمالاً یك بیماری چند ژنی است كه تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد. هر چند آسم در پسرها شایع‌تر از دختران است، ولی شیوع آن پس از بلوغ تغییر كرده و در زنان بالغ بیشتر از مردان بروز می‌كند كه این امر، اثرات احتمالی هورمونی را روی آسیب‌زایی آسم مطرح می‌سازد.
آسم آلرژیك
یكی از مهمترین و شایع‌ترین اشكال آسم، آسم آلرژیك است كه آلرژن‌ها عامل اصلی ایجاد آن هستند. كودكانی كه زمینه ژنتیكی بروز حساسیت دارند، به محض برخورد با مواد حساسیت‌زا، علائم آلرژیك در آنها ظاهر می‌شود. عوامل تشدید آسم آلرژیك به دو گروه عوامل داخل منزل (Indoor) و عوامل خارجی (out door) تقسیم می‌شوند.
عوامل
عوامل مربوط به محیط داخل منزل: 1) نگهداری از حیوانات خانگی مثل گربه، سگ، پرنده‌ها (به‌ویژه مرغ عشق) 2) استفاده از مواد شوینده، به خصوص وایتكس كه بسیار خطرناك است. 3) مایت‌ها (موجودات ریز ذره‌بینی موجود در لباس‌های كهنه، فرش، لحاف و تشك) 4) دودها و بوهای مختلف، مانند دود اسفند، بوی عود، بوی عنبر، بوی عطر و ادكلن، بوی ناشی از طبخ غذاها و دود سیگار. 5) مواد غذایی مانند خربزه، بادمجان، توت‌فرنگی، ادویه‌جات مختلف و كاكائوها كه حاوی مقادیر بالایی هیستامین هستند.
عوامل مربوط به محیط خارج از منزل:1) هوای آلوده كه مهمترین عامل حساسیت‌زای محیط خارجی محسوب می‌شود و موادی چون دی‌اكسیدكربن و ازت كه می‌توانند دستگاه تنفس را تحریك كنند. 2) گردوغبار تظاهرات بیماری آسم شامل خس‌خس سینه، تنگی نفس، سرفه و گاهی كبودی در اثر شدت سرفه‌ها در موارد حاد ابتلاست. آسم مراحل مختلف خفیف، متوسط و شدید دارد و كودكانی كه زمینه آسم دارند حتماً باید به پزشك مراجعه كنند.
پیشگیری
اجتناب از عوامل تحریك‌كننده، نظیر بیرون بردن كودك مبتلا به آسم در روزهایی كه هوا آلوده است، پرهیز از نگهداری حیوانات خانگی در منزل و عدم استعمال دخانیات در محیط‌های بسته، مهمترین راه‌های جلوگیری از بروز حملات آسمی می‌باشند. در ضمن پدر و مادر باید بدانند چه عواملی باعث بروز حملات آسمی می‌شود تا كودك خود را از آن دور نگه دارند.
آنها باید با معلمان و مسئولان مدارس در این باره صحبت كرده و به آنها سفارش كنند مراقب فرزندشان باشند تا به محض اینكه دچار حمله حاد تنفسی گردید، از اسپری‌ها و داروهای مخصوص كه معمولاً باید همراه بچه‌ها باشد، استفاده كنند. همچنین تزریق واكسن، به‌ویژه آنفلوانزا برای كودكان مبتلا به آسم ضروری است و به مدت یكسال كودك را از ابتلا به این بیماری محافظت می‌كند.
توصیه های به والدین
1) والدین باید شناخت كامل و كافی در مورد بیماری داشته باشند و با همفكری پزشك معالج كودك، مطالعه مقالات و كتب در زمینه بیماری و شركت فعال در جلسات آموزش آسم، با این بیماری آشنا شوند. توصیه مهم اینكه به محض بروز سرفه، تنگی نفس یا هر علامتی كه نشان‌دهنده شروع یا تشدید بیماری است، جداً از مصرف داروهای گیاهی و یا سایر درمان‌های خودسرانه خودداری كرده و فوراً به پزشك معالج و یا نزدیك‌ترین كلینیك مراجعه نمایند.
2) از مصرف مواد تحریك‌كننده و تشدیدكننده آسم در منزل و چه در محیط خارج از منزل بپرهیزند.
3) كودكان همواره داروهای ضروری مربوط به آسم (از جمله اسپری‌های سالبوتامول، فلوتیكلرون و ...) را همراه داشته باشند تا در صورت بروز حمله ناگهانی از آنها استفاده نمایند.
4) آموزش نحوه صحیح مصرف اسپری‌ها به كودك، باید از سنین پنج سال به بالا شروع شود.
