زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر سید محمدرضا حکیمیان - بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان

تحریریه زندگی آنلاین : رشد و نمو پستان بخش مهمی از تولید مثل هر فرد است و در مراحل خاصی در طول زندگی اتفاق می‌افتد. به طوری که ابتدا قبل از تولد، دوباره در دوران بلوغ و بعد در طول سال‌های باروری خانم‌ها. همچنین تغییراتی در سینه‌ها در طول سیکل قاعدگی و زمانی که زن به یائسگی می‌رسد اتفاق می‌افتد.  تغییرات اندازه پستان معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث بروز مشکلات فیزیکی و ظاهری شود. در ادامه مقاله به مشکلات و بیماری‌های رایـــــــج رشد پســـتان در زنــــــان و مردان می‌پردازیم.

عوامل مؤثر در رشد پستان

نوسانات هورمونی (مانند دوران بلوغ یا بارداری)

مصرف داروهایی مانند پنی‌سیلامین یا بوسیلامین

موقعیت‌های خود ایمنی مانند لوپوس یا آرتریت

چاقی شدید و بیش از حد

شرایط ژنتیک

مشکلات رایج رشد پستان

مشکلات رایج رشد پستان ممکن است در مراحل شکل‌گیری پستان‌ها در طول زندگی یک فرد اتفاق بیافتد که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

دوران بلوغ: هنگامی که دختر به سنین نوجوانی می‌رسد، با اولین علائم ناشی از رشد سینه رو به رو می‌شود. به صورتی که تخمدان‌ها شروع به تولید و ترشح استروژن می‌کنند، چربی در بافت همبند جمع می‌شود و باعث بزرگ شدن سینه‌ها و سیستم کانال می‌شود که این اتفاق ممکن است سینه‌های شما را حساس‌تر یا دردناک‌تر کند. اغلب این تغییرات پستان هم‌زمان با ظاهر شدن موهای ناحیه تناسلی و موهای زیر بغل اتفاق می‌افتد.

پس از شروع تخمک‌گذاری و قاعدگی، بلوغ سینه‌ها با تشکیل غدد ترشحی در انتهای مجاری شیر آغاز می‌شود. سینه‌ها و سیستم مجرای با رشد بسیاری از غدد و لوبول ها به رشد و بلوغ ادامه می‌دهند. سرعت رشد سینه‌ها برای هر زن جوان متفاوت است.

سیکل قاعدگی: هر ماه، زنان با تغییراتی در هورمون‌هایی که چرخه طبیعی قاعدگی را تشکیل می‌دهند، مواجه می‌شوند. هورمون استروژن در نیمه اول چرخه قاعدگی توسط تخمدان‌ها تولید شده که باعث تحریک رشد مجاری شیر در سینه‌ها می‌شود.

افزایش سطح هورمون استروژن در نیمه اول چرخه منجر به تخمک‌گذاری و در نیمه دوم هورمون پروژسترون باعث کنترل چرخه و تحریک غدد شیر می‌شود. اعتقاد بر این است که این هورمون‌ها مسئول تغییرات چرخه‌ای هستند که بسیاری از زنان، درست قبل از قاعدگی در سینه‌های خود احساس درد و تورم می‌کنند.

دوران بارداری: بسیاری معتقدند تا زمانی که یک زن زایمان نکند و شیر تولید نکند، سینه‌ها به طور کامل بالغ نمی‌شوند.

تغییرات سینه یکی از اولین علائم بارداری است. این نتیجه هورمون پروژسترون است. علاوه بر این، نواحی تیره پوست اطراف نوک سینه‌ها (آرئول ها) شروع به متورم شدن می‌کنند. بیشتر زنان باردار در کناره‌های سینه‌ها احساس درد و سوزن سوزن شدن دارند. این به دلیل رشد سیستم مجرای شیر و تشکیل تعداد زیادی لوبول است.

دوران یائسگی: زمانی که یک زن به اواخر 40 سالگی و اوایل 50 سالگی خود می‌رسد، یائسگی شروع شده یا به خوبی در حال انجام است. در این زمان، سطح استروژن و پروژسترون شروع به تغییر می‌کند. سطح استروژن به طور چشمگیری کاهش می‌یابد که منجر به علائمی مانند:

کم آب شدن بافت همبند سینه

از دست دادن حالت ارتجاعی

کاهش سایز سینه

افتادگی سینه‌ها

رشد پستان از چه زمانی شروع می‌شود؟

واقعیت این است که رشد فیزیکی پستان در زمان‌های مختلف شروع می‌شود و در افراد مختلف با سرعت‌های متفاوتی پیشرفت می‌کند. بنابراین، شروع رشدی که با بلوغ همراه است از فردی به فرد دیگر متفاوت است و این کاملاً طبیعی است.

پستان از بافت چربی، رگ‌های خونی و مجاری شیر تشکیل شده است. دلیل بیولوژیک بزرگ‌تر شدن آن‌ها این است که زن بتواند در صورت بچه‌دار شدن در دوره‌های بعدی زندگی به بچه شیر بدهد. اولین تغییر فیزیکی بلوغ برای دختران معمولاً رشد سینه است که اغلب در حدود 10 یا 11 سالگی شروع می‌شود. اما این کاملاً طبیعی است که رشد سینه در هر زمانی بین سنین 7 تا 13 سالگی شروع شود. اولین قاعدگی یک دختر معمولاً 2 تا 2 و نیم سال پس از شروع رشد سینه اتفاق می‌افتد.

پسران به طور متوسط رشد خود را در حدود 10 یا 11 سالگی شروع می‌کنند، اما شروع آن در هر زمانی بین 9 تا 15 سالگی نیز طبیعی است.

دختران و پسرانی که زودتر یا دیرتر از این محدوده‌ها شروع به رشد می‌کنند، هنوز هم می‌توانند طبیعی باشند، اما باید توسط دکترشان جهت اطمینان معاینه شوند.

علت رشد ناگهانی پستان چیست؟

چاقی: افزایش سایز سینه چیزی است که بسیاری از زنان تجربه می‌کنند. اولین و مهم‌ترین دلیل افزایش سایز سینه، افزایش وزن است؛ زیرا سینه‌ها از سلول‌های چربی تشکیل شده‌اند. بافت سینه حاوی گلبول‌ها و مجاری چربی هستند در نتیجه بیشتر مستعد تغییر ساختاری در افزایش وزن هستند. زمانی که محتوای چربی افزایش می‌یابد، اندازه سینه‌ها به طور هم‌زمان افزایش می‌یابد. از این رو چاقی یا افزایش وزن می‌تواند منجر به بزرگ شدن سینه‌ها شود.

آمیزش جنسی: رابطه جنسی و پیش نوازی نوعی لذت فیزیکی است که در آن هیجان انگیزترین نقاط در مردان و زنان تحریک می‌شوند و باعث افزایش گردش خون در بافت‌های سینه نیز می‌شود؛ فعالیت‌های جنسی باعث برآمدن آرئول ها می‌شود و از این رو ممکن است اندازه سایز سینه زنان تغییر کند.

قرص‌های ضد بارداری: برخی از ترکیبات موجود در قرص‌های ضد بارداری می‌تواند به افزایش سایز سینه کمک کند.

توده‌های سینه: سینه‌ها اغلب به دلیل وجود توده‌های سینه بزرگ‌تر به نظر می‌رسند و برای مقابله و درمان آن‌ها به مراقبت‌های پزشکی نیاز است. زنانی که تجربه افزایش سایز پستان را به مدت بیش از 15 تا 30 روز دارند و سینه آن‌ها ورم کرده، باید با پزشک مشورت کنند. سرطان پستان و توده در زنان بسیار رایج است.

عدم ورزش: عدم ورزش و مصرف مداوم غذاهای چاق کننده می‌تواند منجر به افزایش سایز سینه شود.

برخی از بیماری‌های رشد و نمو پستان

هیپوپلازی پستان

هیپوپلازی پستان عارضه‌ای است که به دلیل عدم تکثیر مناسب بافت پستان در دوران بلوغ ایجاد می‌شود. به این بیماری سینه‌های غده‌ای نیز گفته می‌شود. سینه‌های غده‌ای در حالی که بسیار رایج نیستند، نمی‌توانند نادر در نظر گرفته شوند زیرا بسیاری از زنان به دنبال درمان نیستند. در حالی که سینه‌های لوله‌ای هیچ تهدید مستقیمی برای سلامتی شما ایجاد نمی‌کنند، برخی از زنان ممکن است به دنبال اصلاح آن باشند. سینه‌های غده‌ای همچنین می‌تواند برای زنانی که مایل به شیر دادن هستند مشکلاتی ایجاد کند.

برخی از مادرانی که سینه‌های رشد نیافته یا هیپوپلازی دارند، می‌توانند شیر کافی برای تغذیۀ نوزاد را تولید کنند، اما برخی دیگر قادر به تولید هیچ شیری نخواهند بود. تا زمانی که شروع به شیردهی نکنید، مشخص نمی‌شود که سینه‌هایتان چه مقدار شیر تولید خواهند کرد. سینه‌های رشد نافته بسیار باریک هستند و پُری معمول بافت سینه را ندارند و احتمالاً فاصلۀ زیادی از هم دارند. وجه مشترک سینه‌های غده‌ای این است که در هر دو جهت عمودی و افقی فاقد بافت سینه هستند.

ناحیه‌ای که نوک سینه را احاطه کرده است ممکن است به نظر منقبض شده یا فرو ریخته باشد. ممکن است ناحیه تاریک آرئول بزرگ شده به نظر برسد. یک جفت سینه غده‌ای یا رشد نیافته اغلب فاقد تقارن است و یکی از آن‌ها به طور قابل توجهی بزرگ‌تر از دیگری به نظر می‌رسد. به جای ظاهر گرد، سینه‌های غده‌ای ممکن است بیضی، نوک تیز یا مربعی شکل به نظر برسند.

ژنیکوماستی پستان

ژنیکوماستی وضعیتی است که در آن بافت سینه در مردان یا پسران بیش از حد رشد یا بزرگ شده است و آن‌ها ممکن است به طور ناهموار رشد کنند. ژنیکوماستی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که یک پسر نوجوان دچار تغییرات هورمونی در دوران بلوغ می‌شود؛ اما ممکن است با افزایش سن برای نوزادان و مردان نیز اتفاق بیافتد. ژنیکوماستی معمولاً یک بیماری خوش خیم (غیر سرطانی) است و ممکن است با علل مختلف تغییرات هورمونی مرتبط باشد. در بسیاری از موارد، علت آن مشخص نیست. ژنیکوماستی اغلب به دلیل تغییر در سطح هورمون زنانه (استروژن) و هورمون مردانه (تستوسترون) ایجاد می‌شود اما می‌تواند ناشی از علائم دیگری نیز باشد. ژنیکوماستی می‌تواند از عوارض جانبی برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، آنتی بیوتیک ها، شیمی درمانی، داروهای سرطان پروستات، زخم یا داروهای قلبی عروقی باشد. داروهای غیرقانونی مانند استروئیدهای آنابولیک، هروئین یا ماری جوانا نیز می‌توانند باعث ژنیکوماستی شوند. برخی بیماری‌ها و شرایط پزشکی نیز ممکن است باعث ژنیکوماستی شوند که شامل موارد زیر است:

برخی از شرایطی که نوزاد با آن متولد می‌شود (اختلالات مادرزادی) 2. تومورهای غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز 3. بیماری‌های کبدی  4. اختلالات تیروئید  5. جراحت یا تروما  6. بیماری کلیوی  7. سرطان بیضه  8. سرطان ریه 9. چاقی 10. نوزادان تازه متولد شده ممکن است یک نوع کوتاه مدت ژنیکوماستی داشته باشند. این اغلب به این دلیل است که استروژن مادر برای مدتی پس از تولد در خون نوزاد باقی می‌ماند.

ژنیکوماستی با سرطان سینه ارتباطی ندارد و به ندرت پیش می‌آید که مردان به سرطان سینه مبتلا شوند اما پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای رد سرطان سینه انجام دهد.