دکتر تهمینه شاوردی : عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان
تحریریه زندگی آنلاین : یک نظرسنجی جهانی در سال ۲۰۲۰ در خصوص آزار و اذیت و خشونت‌های آنلاین و سایبری انجام شد، این نظرسنجی جهانی نشان داد که ۵۲ درصد از زنان و دختران جوان حداقل یک‌بار سوءاستفاده آنلاین یا خشونت در فضای مجازی را تجربه کرده‌اند که پیام‌های تهدیدآمیز، آزار و اذیت جنسی و به اشتراک‌گذاری تصاویر خصوصی بدون رضایت آنها از جمله موارد این آزارهای سایبری بوده است.
با توجه به اینکه خشونت در فضای مجازی یا خشونت سایبری از جمله مشکلاتی است که طی سال‌های اخیر در ادبیات آسیب‌شناسی اجتماعی وارد شده است، این خشونت تنها بر علیه زنان و دختران اعمال نمی‌شود اما در جهانی که مشخصه آن نابرابری مداوم جنسیتی است، زنان و دختران در برابر این نابرابری‌ها آسیب‌پذیرتر هستند.
بیشتربخوانید:
علت اصلی خشونت فیزیکی مردان علیه زنان چیست؟
نتایج نظرسنجی 2020
نظرسنجی جهانی انجام شده درباره آزار و اذیت و خشونت‌های آنلاین و سایبری در سال ۲۰۲۰ حاکی از آن است که ۶۴ درصد پاسخگویان این نظرسنجی اظهار داشته‌اند توسط فردی مورد اذیت و آزار خشونت قرار گرفته‌اند که او را می‌شناخته‌اند.
مطابق با یافته‌های نظرسنجی جهانی یاد شده مهم‌ترین نگرانی جوانان در خشونت‌های سایبری به اشتراک‌گذاری تصاویر خصوصی، ویدیوها یا پیام‌ها بدون رضایت آنها است و ۳۰ درصد از پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی به این موارد به‌عنوان نگرانی خود اشاره کرده‌اند.
نظرسنجی 2018
نتایج مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۸ درباره تداوم زن‌ستیزی که نمونه‌های متعدد آزار و اذیت آنلاین علیه زنان در آن ذکر شده است، مطابق با این مطالعه ۷۶ درصد از زنان زیر ۳۰ سال استرالیا گزارش داده‌اند که به‌صورت آنلاین مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. در ایالات متحده زنان جوان به‌طور نامتناسبی هدف آزار و اذیت جنسی شدید و تعقیب آنلاین هستند و یا اینکه در پاکستان آزار و اذیت آنلاین زنان به‌طورکلی به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره زنان پاکستانی پذیرفته شده است.
بیشتربخوانید:
خشونت زنان علیه مردان واقعیتی خاموش
افزایش ۶۴ درصدی موارد گزارش شده به پلیس در خصوص «خشونت علیه زنان»
همچنین میزان خشونت علیه زنان در دوران پاندمی کووید ۱۹ افزایش یافته است. از خشونت خانگی گرفته تا بهره‌کشی جنسی، قاچاق، ازدواج کودکان، ختنه زنان، آزار اینترنتی، زن ستیزی خشن و...در سایه همه‌گیری کووید رشد کرده است. سازمان ملل در ماه‌های نخستین همه‌گیری کووید ۱۹، پیش‌بینی کرد قرنطینه و منع رفت‌وآمد به ۱۵ میلیون خشونت مبتنی بر جنسیتِ بیشتر، در هر سه ماه می‌انجامد. متأسفانه، این پیش‌بینی به حقیقت نزدیک شد چراکه در ۱۲ کشور مورد بررسی سازمان ملل متحد، تعداد موارد گزارش شده خشونت علیه زنان و دختران به نهادهای گوناگون، ۸۳ درصد از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ افزایش داشته و موارد گزارش شده به پلیس، ۶۴ درصد رشد کرده است. بنابراین مسئله خشونت در دوران کرونا یک معضل همگانی بوده و همه جوامع را در بر می‌گرفته است.
شرایط ایران در خشونت علیه زنان در دوران پاندمی کووید ۱۹ و قرنطینه
نتایج مطالعه‌ای که اخیراً توسط یکی از مراکز علمی در ایران انجام شده، بیانگر این است که ۷۷.۲ درصد زنان حداقل یکی از انواع خشونت را در دوران قرنطینه تجربه کرده بودند که از این میان، ۹۱.۲ درصد خشونت روانی، ۶۵.۸ درصد خشونت جسمی، ۴۲.۶ درصد خشونت جنسی و ۳۸.۲ درصد خشونت منجر به صدمه را تجربه کرده‌اند. بنابراین این مشکلات در مجموع در خانواده افزایش یافته است.
برخی از شاخص‌های اجتماعی بر میزان و نوع خشونت علیه زنان تأثیرگذار است، سن، میزان تحصیلات و پایگاه اقتصادی اجتماعی به‌خصوص میزان درآمد مرد و حتی میزان اعتیاد مردان به مشروبات الکلی، دخانیات یا مواد مخدر از جمله عوامل مداخله‌گر برای اعمال انجام خشونت است. مثلاً در خانواده‌هایی که از نظر وضعیت اقتصادی و اجتماعی در سطح پایین می‌باشند زنان و دختران بیشتر قربانی خشونت خانگی می‌شوند.
به عبارتی پایین بودن سطح وضعیت اقتصادی و اجتماعی می‌تواند این خشونت علیه زنان را در این خانواده‌ها چهار برابر افزایش دهد.
بیشتربخوانید:
انواع خشونت علیه زنان
زنان جوان‌تر در معرض خشونت بیشتر
اکثر مطالعات بیانگر این است که زنان جوان‌تر و دارای تحصیلات پایین بیشتر در معرض خشونت از سوی همسر قرار می‌گیرند و از سوی دیگر خشونت علیه زنان با "سن" مرد در رابطه است به‌طوری‌که هر چه میزان سن مرد افزایش یابد خشونت مرد نسبت به همسرش کاهش پیدا می‌کند. هر چه سن زن به هنگام ازدواج کمتر باشد، میزان خشونت علیه او توسط همسرش افزایش می‌یابد.
ارتباط میزان درآمد مردان با خشونت آنها به زنان
خشونت فیزیکی، مالی و کلامی سه خشونت عمده علیه زنان است از سوی دیگر میزان درآمد مردان نیز با میزان خشونت آنها علیه زنان مرتبط است. هر چقدر میزان درآمد مردان پایین‌تر باشد خشونت بیشتری نسبت به همسر خود نشان می‌دهند. در واقع مردان برای حفظ تسلط خود بر خانه و موقعیت برتر خود دست به خشونت می‌زنند.
با استناد به مطالعات سازمان بهداشت جهانی، کودکانی که در خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند که در آن خشونت وجود دارد، ممکن است دچار طیفی از اختلالات رفتاری و عاطفی شوند. این‌ها همچنین می‌توانند با ارتکاب یا تجربه خشونت در آینده مرتبط باشند.
پیامدهای خشونت جنسی بسیار زیاد است و تأثیرات موجی در سراسر جامعه دارد. زنان ممکن است از انزوا، ناتوانی در کار، از دست دادن دستمزد، عدم مشارکت در فعالیت‌های منظم و توانایی محدود در مراقبت از خود و فرزندان خود رنج ببرند.
هند و پاکستان که در جنوب آسیا قرار دارند بیشترین آمار قتل ناموسی را به خود اختصاص داده‌اند و گزارشاتی وجود دارد که در این کشورها سالانه بیش از هزار زن، به این شکل کشته می‌شوند و این یعنی ۲۰ درصد تمام قتل‌های ناموسی به این دو کشور اختصاص دارد.
خشونت علیه زنان تا مرحله قتل
گرچه «قتل زنان» کمترین میزان خشونت را در کل به خود اختصاص داده است اما در واقع آخرین مرحله خشونت علیه زنان محسوب می‌شود. تنها یک قتل از هر پنج قتل در سطح جهان توسط همسر مقتول یا سایر اعضای خانواده‌اش انجام می‌شود، با این حال زنان و دختران اکثریت قریب به اتفاق این مرگ‌ها را شامل می‌شوند. در دنیا کماکان خشونت علیه زنان تا مرحله قتل اتفاق می‌افتد. علیرغم برنامه‌های بسیاری که برای ریشه‌کن کردن آنها انجام شده است، در سال‌های اخیر پیشرفت ملموسی در حفاظت و نجات جان زنان قربانی قتل، شریک جنسی یا خانوادگی حاصل نشده است. بسیاری از زنان نه تنها در مواجهه با خشونت در خانه خود، بلکه با ناامید شدن از سیستم‌های عدالت کیفری که قادر به پاسخگویی کافی نیستند یا ظرفیت و دانش لازم برای انجام این کار را ندارند؛ هنوز خود را تنها می‌بینند.
سخن پایانی
قتل یک زن توسط شریک زندگی او اغلب نقطه اوج خشونت طولانی‌مدت است و می‌توان از آن جلوگیری کرد. نهادهای محلی، ملی و بین‌المللی باید تلاش‌های خود را برای کمک و حمایت از زنانی که قربانی چنین خشونت‌هایی می‌شوند، افزایش دهند. توسعه و اجرای مؤثر راهبردهای ملی برای مبارزه با خشونت مبتنی بر جنسیت و قانون‌گذاری برای رسیدگی به خشونت خانگی، آزار جنسی و تجاوز زناشویی می‌تواند به ایجاد یک سیستم حفاظتی مناسب کمک کند و تضمین کند که برای چنین جنایاتی معافیت از مجازات وجود ندارد.
