دکتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ دكترای تخصصی فارماكوگنوزی، استاد دانشكده داروسازی دانشگاه تهران
بومادران
گیاهی است با نام علمی ACHILLEA MILLEFOLIUM که از سرشاخه‌های گلدار آن به عنوان ضد اسپاسم، مقوی معده، ضد نفخ، ضد ورم و التهاب، صفرا‌آور و برطرف کننده مشکلات روده‌ای معدی از جمله اسهال و دل‌درد مصرف می‌شود.
گرچه این گیاه در مواردی برای کاهش خونریزی ماهیانه و منظم شدن قائدگی مصرف می‌شود، توصیه شده است خانم‌ها در زمان شیردهی و حاملگی از آن مصرف نکنند.
زیره سبز
با نام علمی CUMINUM CYMLNUM از اجزاء اصلی پودرهای کاری و چیلی است. دانه‌های این نوع زیره به عنوان طعم‌دهنده در محصولات غذایی کاربرد فراوانی دارد.
خواص مهم آن شامل اثرات آنتی‌اکسیدان، ضد چسبندگی پلاکت‌ها، ادرار‌آور، شیرافزا، تقویت‌کننده معده، ضد درد و نفخ و اسپاسم می‌باشد.
گرچه زیره سبز از ادویه‌های خوراکی می‌باشد، ولی مصرف زیاد آن قائده‌آور و سقط‌کننده است.
مصرف در هر نوبت حدود 1 گرم توصیه شده است. اضافه می‌نماید زیره سیاه دارای ترکیبات کاملا متفاوت با زیره سبز است و می‌توان مقادیر بیشتر و تا ده برابر زیره سبز از آن استفاده نمود و دارای خاصیت سقط‌کننده نمی‌باشد.
اکلیل کوهی
این گیاه به روزماری معروف است. گیاهی است با نام علمی ROSMARINUS OFFICINALIS که از گیاهان معطر می‌باشد.
گرچه بیشترین استفاده از رایحه آن در صنایع آرایشی و بهداشتی است، در عین حال به خاطر بوی مطبوع آن در بعضی از غذاها استفاده می‌شود.
این گیاه دارای خواصی از جمله آنتی‌اکسیدان، مقوی معده، محرک هضم، آرام‌بخش و تسکین‌دهنده سردرد است.
با وجودی که مصرف عادی آن دارای هیچ عارضه جانبی نمی‌باشد، ولی مصارف زیاد آن سقط‌کننده و قائده‌آور است و باید در میزان مصرف آن احتیاط کرد.
کرفس
گیاهی است با نام علمی APIUM GRAVEOLENS که از مصرف بالایی در جهان برخوردار است.
کرفس به صورت خام و پخته در انواع غذاها مورد استفاده است.
کرفس دارای خواص متعددی از جمله ادرار‌آور، کاهش‌دهنده چربی خون، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، مقوی معده، ضد درد و نفخ و اسپاسم، افزایش‌دهنده قوای جنسی و چندین اثر دیگر است. یکی از اثرات مهم آن کاهش التهاب مفاصل بوده و در کاهش اسیداوریک و درمان نقرس بسیار مفید است.
کرفس ممکن است در بعضی از افراد حساسیت پوستی ایجاد نماید. با وجودی که این گیاه از نظر غذایی و دارویی بسیار با ارزش است، ولی افرادی که دارای تورم کلیه باشند، باید در مصرف آن احتیاط کنند.
مصرف زیاد از حد آن قائده‌آور است و ممکن است سقط‌کننده باشد.
ترخون
ترخون یا تلخون با نام علمی ARTEMISIA DRACUMCULUS یکی از سبزیجات پر مصرف دنیا است. این گیاه دارای خواص
ضد التهاب و اسپاسم، ادرار‌آور، خواب‌آور، اشتها‌آور، ضد نفخ، ضد کرم، ضد تصلب شرائین و جلوگیری کننده از لخته شدن خون است.
گرچه این گیاه به عنوان سبزی خوراکی بوده و در حد مصرف عادی عارضه‌ای در پی ندارد، ولی بعضی منابع مصرف زیاد آن را در زنان حامله منع نموده‌اند.
زعفران
محصول گیاهی بسیار معروف و آشنا با نام علمی CROCUS SATIVUS است که به عنوان معطر‌کننده، طعم‌دهنده و رنگین‌کننده مواد غذایی مصرف می‌شود.
همچنین زعفران به عنوان یک گیاه دارویی مهم می‌باشد که دارای خواصی از جمله آرام‌بخش، مسکن، مقوی معده، ضد درد و نفخ و اسپاسم، هضم‌کننده، آنتی‌اکسیدان، ضد سرطان، کاهش‌دهنده پر فشاری خون، کاهش‌دهنده کلسترول و قائده‌آور است.
مصرف مقدار زیاد زعفران می‌تواند باعث استفراغ، خونریزی رحمی، اسهال خونی، خون در ادرار، خون دماغ و سقط جنین شود.
آناناس
میوه گیاهی بـــا نام علمی ANANAS COMOSUS می‌باشد که ادعاهای زیادی در مورد اثرات آن از جمله درمان جراحات ورزشی و اسکلتی، ماهیچه‌ای، عفونت‌های میکروبی، التهاب و ورم، جلوگیری از چسبندگی پلاکت‌ها، ضد ادم، آنتی‌اکسیدان، ادرار آور، مقوی و محرک رحم وجود دارد.
افرادی که داروهایی از جمله آسپرین و ضد انعقادهایی مانند وارفارین و هپارین مصرف می‌کنند باید در خوردن آناناس احتیاط کنند.
همچنین مصرف مقادیر زیاد آن دارای خاصیت قائده‌آور و سقط‌کننده است.
اضافه می‌نماید که کمپوت آناناس دارای محدودیت بسیار کمتری نسبت به میوه تازه آن است، چون ماده مهم بروملین (BROMELIN) آن در اثر حرارت و گذشت زمان در کمپوت آن به حداقل می‌رسد.
پونه
نوعی نعنا با نام علمی MENTHA PULEGIUM می‌باشد. پونه یکی از سبزی‌هایی است که به شکل تازه و یا خشک در انواع غذاها و ادویه‌جات به مقدار زیاد در جهان مورد مصرف است.
بعضی از خواص آن شباهت به نعنا دارد، ولی به علت ترکیبات متفاوت دارای خواص دیگری می‌باشد.
خواص مهم پونه شامل اثرات ضد باکتری، ضد درد و نفخ و اسپاسم، ادرار‌آور، مسکن، مقوی معده و ضد چسبندگی پلاکت‌ها و آنتی‌اکسیدان می‌باشد.
گرچه مصرف در حد عادی پونه دارای عارضه جانبی نمی‌باشد، ولی مصرف مقدار زیاد آن قائده‌آور بوده و ممکن است سقط‌کننده باشد.
به همین دلیل باید در مصرف بیش از اندازه آن دقت نمود.
گلرنگ
گل‌های گیاهی با نام علمی CARTHAMUS TINCTORIUS می‌باشد که به نام زعفران آمریکایی نیز گفته می‌شود.
گرچه مصرف عمده این محصول به عنوان رنگ کردن مواد غذایی مشابه زعفران است، ولی دارای خواص دارویی از جمله اثرات ضد چسبندگی پلاکت‌ها، ضد درد، ادرار‌آور، خلط‌آور، کاهش‌دهنده کلسترول خون، ضد التهاب و آرام‌بخش می‌باشد.
مصرف زیاده از حد گلرنگ دارای خاصیت قائده‌آور و سقط‌کننده می‌باشد، لذا خانم‌ها باید در مصرف آن اعتدال را رعایت نمایند.
رازک
گیاهی است با نام علمی HUMULUS LUPULUS که دارای خاصیت آرام‌بخش می‌باشد و در بدخوابی عصبی و استرس‌ها استفاده می‌شود.
رازک به صورت دم‌کرده که دارای مزه تلخ می‌باشد، به عنوان مقوی معده، محرک اشتها و افزایش ترشحات معده مصرف می‌شود.
با وجودی که رازک دارای اثر شیرافزا می‌باشد، به دلیل اثر قائده‌آور آن خانم‌ها باید در مصرف آن احتیاط کنند. این گیاه می‌تواند در بعضی افراد ایجاد حساسیت نماید.
بیشتر بخوانید:
