قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست
خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسانی است، و به تجربه ثابت گردیده که کودک در محیط و فضای خانوادگی سالم بهتر رشد نموده و تکامل و تعالی می‌آبد.
بدیهی است فرزندانی که در محیط خالی از عشق و دلبستگی خانوادگی تربیت و بزرگ شوند در معرض بحران‌های عاطفی و روحی بسیاری قرار خواهند گرفت.
لذا با وصف آنکه سازمان بهزیستی قانونا موظف به نگهداری کودکان بی‌سرپرست می‌باشد مقنن با تصویب مقررات قانونی خاص سرپرستی کودکان بی‌سرپرست را تحت شرایطی به زوجین فاقد فرزند واگذار تا آنان در دامان پرمهر و عطوفت پدر و مادر مجازی خود پرورش افته و انشاء الله بتوانند در آینده پذیرای مسئولیتی خطیر در جامعه اسلامی گردند.
مفهوم فرزندخواندگی
هر زن و شوهر مقیم ایران در صورت توافق با یکدیگر می‌توانند سرپرستی طفلی صغیر را به عهده بگیرند مشروط بر آنکه منافع مادی و معنوی طفل را تأمین نمایند.
شرایط زوجین برای فرزندخواندگی
١. پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آن‌ها گذشته و آن‌ها در این مدت صاحب فرزندی نشده باشند.
۲. سن یکی از آن‌ها حداقل ۳۰ سال تمام باشد.
٣. زوجین سابقه محکومیت کیفری مؤثر نداشته باشند.
۴. هیچ ک از زوجین محجور نباشند.
۵. زوجین صلاحیت اخلاقی داشته باشند.
۶. زوجین یا یکی از آن‌ها امکان مالی برای نگهداری کودک بی‌سرپرست را داشته باشد.
۷. هیچ ک از آنان مبتلابه بیماری واگیر صعب‌العلاج نباشند.
۸. معتاد به الکل، مواد مخدر و یا سایر اعتیادات مضر نباشند.
شرایط طفلی که به سرپرستی واگذار می‌شود:
١. سن طفل کمتر از ۱۲ سال باشد.
٢. هیچ ک از والدین و یا جد پدری کودک شناخته‌نشده یا در قید حیات نباشد و یا آنکه از کودکانی باشند که به سازمان بهزیستی سپرده‌شده و سه سال تمام پدر و مادر یا جد پدری او مراجعه نکرده باشند.
دادگاه صالح و نحوه اعطای سرپرستی از سوی دادگاه به زوجین متقاضی کودک
دادگاه صالح برای رسیدگی، دادگاه عمومی محل اقامت متقاضی است و دادگاه در دو مرحله به تقاضای فرزندخواندگی رسیدگی و مبادرت به صدور رأی می‌کند.
1- صدور قرار برای دوره آزمایشی
دادگاه پس از بررسی جهات اخلاقی و مادی زوجین چنانچه آن‌ها را صالح تشخیص دهد قراری تحت عنوان سرپرستی آزمایشی زوجین صادر و کودک را موقتاً به آنان تحویل می‌دهد و در مدت آزمایش چنانچه دادگاه در اثر تحقیقات زوجین را صالح برای سرپرستی کودک تشخیص ندهد می‌تواند قرار صادره را فسخ نماید و البته زوجین نیز در مدت آزمایشی می‌توانند انصراف خود را از سرپرستی کودک اعلام نمایند.
2- صدور حکم سرپرستی دائم
چنانچه دادگاه زوجین را از جهات اخلاقی و مادی واجد شرایط تشخیص دهد و زوجین نیز به ترتیب اطمینان بخشی هزینه تربیت و نگهداری و تحصیل طفل را تا سن بلوغ وی فراهم نمایند دادگاه مبادرت به صدور حکم سرپرستی دائمی نموده و مراتب به اداره ثبت‌احوال ابلاغ تا شناسنامه‌ای با مشخصات زوجین و طفل تحت سرپرستی صادر و به آنان تحویل گردد.
توضیح آنکه خروج از کشور طفلی که به سرپرستی آزمایشی واگذارشده است منوط به موافقت دادستان محل خواهد بود.
موارد فسخ حکم سرپرستی
١. تقاضای دادستان از دادگاه در صورت سوء رفتار و عدم صلاحیت زوجین.
۲- تقاضای سرپرست به علت سوء رفتار کودک یا از دست دادن استطاعت مالی
٣- توافق کودک با سرپرست پس از رسیدن به سن قانونی یا موافقت سرپرست با والدین واقعی کودک
نکات ضروری از این قانون
١. باردارشدن زوجه یا تولد کودک در خانواده سرپرست موجب فسخ حکم سرپرستی نخواهد بود.
۲. چنانچه زوجین به دلایل پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند از بند ۱ و ۲ شرایط زوجین برای فرزندخواندگی معاف خواهد بود.
٣. وجوه و اموالی که زوجین به طفل تحت سرپرستی خود صلح نمودند در صورت فوت طفل به زوجین تملیک خواهد شد.
۴. متقاضیان فرزندخواندگی با رعایت این قانون و در صورت واجد شرایط بودن می‌توانند فرزندان متعددی را سرپرستی نمایند.
۵. در فرزندخواندگی کودک از حیث احوال شخصیه و ارث و وصیت تابع عادات و قواعد مذهبی پدر و مادر خواهد بود.
۶. دعوی مطروحه دعوى غیرمالی است.
معاونت آموزش قوه قضائیه
بیشتر بخوانید:
طرح موضوع فرزندخواندگی
