زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

.:: احترام والدين ::.

شوخي كردن با پدر و مادر چه حكمي دارد؟
شوخي كردن با پدر و مادر اشكال ندارد و اگر باعث شود كه آنها خوشحال شوند خوب است.
البته نبايد شوخي با آنان موجب سبك كردن پدر و مادر شود و يا حرف‌هاي ركيك رد و بدل گردد، يا موجب رنجش و ناراحتي آنان شود.
نيكي به پدر و مادر و خشنود كردن آنها بسيار پسنديده است و موجب رضايت خداوند مي‌شود. مردي خدمت پيامبر(ص) عرض كرد: جهاد را دوست دارم اما پدر و مادر پيري دارم كه فكر مي‌كنند نزد آنها باشم بهتر است. دوست ندارند از منزل خارج شوم. حضرت فرمود: پيش والدينت بمان. قسم به خدايي كه جانم در دست او است! مأنوس بودن پدر و مادرت با تو در يك شبانه‌روز براي تو بهتر و سودمندتر از يك سال جهاد است.
البته نبايد شوخي با آنان موجب سبك كردن پدر و مادر شود و يا حرف‌هاي ركيك رد و بدل گردد، يا موجب رنجش و ناراحتي آنان شود.

نيكي به پدر و مادر تا چه ميزاني واجب است؟ آيا در اسلام معياري براي اين كار بيان شده است؟
احترام و نيكي به پدر و مادر غير از اطاعت و پيروي از آنان است. بايد ديدگاه اسلام را در هر مورد جداگانه بيان كرد.
توصيه در مورد والدين و تشكر از آنان در كنار توصيه به توحيد و تشكر از خدا
در قرآن پس از توصيه به توحيد و نفي شرك، آمده است: «ووصينا الانسان بوالديه» قرار گرفتن توصيه به توحيد و والدين در كنار هم بيانگر اوج عظمت و اهميتي است كه حق تعالي براي پدر و مادر قرار داده است.
در ذيل آيه، پس از بيان قسمتي از زحمات جانفرساي مادر،‌ تشكر از پدر و مادر در كنار تشكر از خدا قرار مي‌گيرد و مي‌فرمايد: اَنِ اشكر لي ولوالديك؛ به آنان امر كردم كه هم شكر مرا به جاي آور و هم شكر پدر و مادرت را».
«شكر مرا به جا آور كه خالق و منعم اصلي توام و شكر پدر و مادرت را كه واسطه فيض و عهد‌ه‌دار انتقال نعمت‌هاي من به تو مي‌باشند.»
آنگاه تهديدآميز مي‌فرمايد: «اِليّ المصير» يعني اگر در اداي حقوق والدين و رعايت احترام آنان و تشكر از زحمات‌شان، كوتاهي و تقصيري شود، در قيامت مؤاخذه خواهد شد.
حدود اطاعت از پدر و مادر:
فرمان خداوند، مقدّم بر فرمان هر موجودي ديگري است و هر گز نبايد رابطه انسان و والدينش،‌ مقدّم بر رابطه او با خدا باشد.
توصيه به نيكي در مورد پدر و مادر و قرار گرفتن آن در رديف توصيه به توحيد،‌ ممكن بود اين توهم را براي بعضي ايجاد كند كه اطاعت از پدر و مادر در همه كارها حتي گناه و عصيان و كفر هم لازم است.
قرآن كريم در آيه 16 سوره لقمان حد و مرزي را براي وجوب اطاعت از والدين مشخص كرده و مي‌فرمايد: «هرگاه آن دو،‌ تلاش و كوشش كنند كه چيزي را شريك من (خدا) قرار دهي كه از آن آگاهي نداري، از آنها اطاعت نكن». يكي از مصاديق شريك عملي براي خدا قرار دادن، گناه عمدي است، چه به پيروي از «هواي نفس» انجام گيرد يا براي برآورده كردن خواسته‌هاي پدر، مادر، برادر، خواهر و يا هر كسي غير از خدا. رسول خدا(ص) فرمود: «طاعت از پدر و مادر نسبت به امور خير و معروف است». نيز فرموده‌اند: از هيچ مخلوقي در مورد معصيت خدا اطاعت روا نيست».
حد نيكي و احترام به والدين:
احترام و نيكي به پدر و مادر حتي اگر كافر و مشرك باشند، لازم است. بي‌احترامي و قهر كردن با والدين يا برادر و خواهر غير مسلمان جايز نيست. قرآن كريم براي دفع اين توهم كه ممكن است برخي از فرمان قرآن در مورد عدم اطاعت از دستور پدران و مادراني كه مي‌خواهند فرزندان‌شان را به سوي گناه و معصيت بكشانند جواز شدت عمل و بي‌حرمتي نسبت به والدين را برداشت كنند مي‌فرمايد: «وَصاحِبهما في الدنيا معروفاً»؛ با آنها در دنيا به طرز شايسته و آميخته با احترام و انسانيت و محبت رفتار كنيد.
عدم اطاعت از آنها در گناه و كفر و معصيت، دليل بر قطع رابطه با آنها نيست. فردي از امام خميني(ره) مي‌پرسد: «آيا صله رحم با خويشاوندي كه كافر يا مرتد محسوب مي‌شود، نيز واجب است»؟ امام مي‌فرمايد: «صله رحم مطلقاً واجب است». و در پاسخ ديگري كه سؤال مي‌كند: «آيا انسان مي‌تواند با خويشاونداني كه بي‌تقوا و بي‌نماز و ضد انقلاب‌اند از قبيل پدر و مادر، خواهر و برادر قطع رحم نمايد» جواب مي‌دهد «قطع رحم جايز نيست».
بنابر اين نيكي و احترام به والدين و ناراحت نكردن و نرنجاندن آنان در همه شرايط لازم است.

من پدرم را دوست دارم اما نمي‏دانم چگونه با او مهربان‏تر باشم؟
علاقه باطني نسبت به اطرافيان و حتي دوستان كافي نيست، بلكه بايد دوستي خود را اظهار كنيد. البته فرزندان معمولاً از گفتن اينكه پدر دوستت دارم شرم و حيا مي‏كنند. ما اصراري بر بيان اين جمله نداريم، ولي بايد به‌گونه‏اي علاقه خود را نشان دهيد، مثلاً خواسته او را عملي سازيد؛ حجب و حيا را كنار بگذاريد و صريح و با صداي بلند سلام كنيد؛ مؤدبانه او را صدا بزنيد و در مناسبت‏هايي مثل روز پدر، هديه‏اي هر چند ناچيز تهيه نماييد؛ اگر مسافرتي پيش آمد، از طريق نامه يا تلفن از ايشان دلجويي كنيد؛ در تصميم‏گيري‏ها نظر پدرتان را بپرسيد و به نظر او احترام بگذاريد.
مهربان شدن، هزينه زيادي نمي‏خواهد، فقط، از خودگذشتگي، تواضع و صداقت طلب مي‏كند. چه بسا خودخواهي يا كمرويي مانع اظهار محبت مي‏شود. بايد با اين دو صفت ناپسند مبارزه كرد و با خوشرويي و افتادگي، زيباترين واژه‏هاي محبت و مهرباني را نثار پدر نمود كه اصل و ريشه انسان، پدر است.

گناه بي‌حرمتي به پدر و مادر در زمره كدام گناه قرار دارد. در صورتي كه والدين خود باعث آن شده باشند، آيا فرزندان مجاز به تذكر هستند؟
گناه بي‌حرمتي به پدر و مادر از گناهان كبيره است و احترام به پدر و مادر از واجبات ديني است.
آيات و روايات فراواني است كه بر ضرورت نيكي به پدر و مادر تأكيد دارد، مانند:
«خداي تو حكم كرد كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكي نماييد.
حضرت زهرا عليه‏السلام در مورد فلسفه احسان به والدين مي‏فرمايد: «خدا نيكي به پدر و مادر را لازم كرد، براي اينكه شما را از غضب خود مصون بدارد».
بنابراين بي‌توجهي به اين امر مهم و بي‌احترامي به پدر و مادر و نافرماني ازوالدين، از گناهان كبيره محسوب مي‏شود و روايات زيادي بر اين مطلب دلالت دارد. تاجايي كه پيامبر اكرم(ص) فرموده‏اند: «خشنودي خداوند در گرو خشنودي والدين و خشم او در گرو خشم والدين است».
قرآن مجيد احسان به پدر و مادر را وظيفه مردم مي‌داند و مي‌فرمايد: «پروردگارت فرمان داده كه تنها او را بپرستيد و نسبت به پدر و مادر نيكي كنيد. هرگاه يكي از اين دو يا هر دو نزد تو به سن پيري برسند، بر آنها فرياد مزن و گفتار لطيف و سنجيده و بزرگوارانه به آنها بگو و بال‌هاي تواضع خود را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر».
امام صادق(ع) مي‌فرمايد: «اگر چيزي كمتر از «اُف» بود، خداوند از آن منع مي‌فرمود و اين كلمه از پست‌ترين عقوق و نافرماني است، حتي نگاه تند به پدر و مادر كردن از اقسام عاق شدن است».
در روايت ديگر يكي از مصاديق عاق والدين، اندوهگين كردن آنها ذكر شده است؛ امام صادق(ع) مي‌فرمايد: «كسي كه پدر و مادرش را محزون كند، نافرماني آنها را كرده است».
علامه مجلسي مي‌گويد: «عقوق والدين به اين است كه فرزند حرمت آنها را رعايت نكند و بي‌ادبي نمايد و آنها را به سبب گفتار يا رفتاري برنجاند و آزار و اذيت كند و در چيزهايي كه عقلاً و شرعاً مانعي ندارد، از آنها نافرماني نمايد و اين عقوق گناه كبيره است».
شخصي از رسول اكرم(ص) سؤال كرد: حق پدر بر فرزندش چيست؟ حضرت فرمود: «او را به اسم صدا نكند و جلو او راه نرود و قبل از او ننشيند و كاري نكند كه مردم پدرش را دشنام دهند».
البته اگر والدين اشتباه كردند ، فرزند مي‌تواند با رعايت ادب و احترام به آنان تذكر دهد.


.:: خوش‌خوئي وخوش‌رفتاري ::.

آيا بي‌اعتنايي كسي كه مقيد به مسائل اسلامي است، نسبت به كسي كه مقيد نيست، درست است؟
از نظر اسلام، همه افراد موظف‌اند با يكديگر خوش‌رفتاري كنند. مذهب و سبك زندگي افراد در اين جهت تأثيري ندارد. بي‌اعتنايي و بي‌احترامي به ديگران به هر شكل از نظر اسلام مردود و كاري نادرست است.
 آدمي به حكم انسان بودن كرامت و ارزش دارد و حفظ كرامت او لازم است. در روايت است كه اميرالمؤمنين(ع) با فردي از اهل كتاب (مسيحي يا يهودي يا زرتشتي) همسفر شد. به جايي رسيدند كه مسيرشان از هم جدا مي‌شد، اما حضرت با او چند قدمي حركت كرد. آن شخص گفت: آيا نمي‌خواستي به كوفه بروي؟ حضرت فرمود: آري، پرسيد: پس چرا به راه خود نرفتي؟ حضرت فرمود: از آداب معاشرت با ديگران آن است كه اگر خواستند از همديگر جدا شوند، رفيقش را بدرقه نمايد. پيامبر ما را به اين كار فراخوانده است. آن مرد كه مسلمان نبود،‌از اين گفته و عمل حضرت تعجب كرد و گفت: تو را شاهد مي‌گيرم كه بر دين تو هستم و مسلمان شدم سپس او با اميرالمؤمنين برگشت و اسلام آورد.
بنابر اين روايت فوق حضرت، به شخص كه مسلمان نبود و يهودي يا مسيحي بود، چنين احترام گذاشت و همين عمل محترمانه باعث جذب او به اسلام شد. ما نيز پيرو همان امام بزرگوار هستيم.  بايد با عمل خود ديگران با به اسلام دعوت كنيم و از بي‌ادبي و بي‌اعتنايي (كه موجب گريز ديگران از دين مي‌شود) پرهيز كنيم.

چگونه مي‌توانيم خوش‌اخلاق باشيم؟
براي خوش‌اخلاق شدن راه‌هايي وجود دارد كه به بعضي اشاره مي‌شود.
1- بدانيم كه اخلاق نيك از صفات پاكان و صالحان و اولياءالله است كه خداوند پيامبر خاتمش را به خاطر داشتن اخلاق خوب تمجيد و تحسين كرده است؛ انك لعلي خلق عظيم، همانا تو داراي اخلاق نيك و بسيار والا و بلندي هستيد.
2- بدانيم كه اخلاق خوب سبب جلب توجه ديگران به انسان مي‌گردد. مردم به او علاقه‌مند مي‌شوند، برايش ارزش و عظمت قايل مي‌گردند وحرف‌هايش را بدون چون و چرا مي‌پذيرند و در كارها به او كمك مي‌كنند، خداوند متعال به پيامبر مي‌فرمايد: علت اينكه توانستيد در مدت كمي در قلوب مردم نفوذ كنيد و همه را تابع خود گردانيد و حتي افراد خودخواه- بي‌منطق و بي‌فرهنگ را متوجه خود سازيد... چون داراي اخلاق نيك و پسنديده بوديد و دل رئوف و مهربان داشتيد. اگر چنين نبوديد همه از اطرافتان پراكنده مي‌شدند. لو كُنتَ فظاً غليظ القلب لا نفصّوا من حولك.
3-‌ بدانيم كه اخلاق بد موجب مي‌شود كه انسان به بيماري‌هاي جسمي وروحي مبتلا گردد.

چگونه با ديگران رفتار خوب داشته باشيم ؟
براي اين امر راه كارهاي زيادي وجود دارد، توجه شما را به پاره اي از آن جلب مي‌كنيم:
1- هر طور ميل داريد ديگران با شما رفتار كنند, شما هم با آنها همان‌گونه رفتار كنيد؛ حتماً از آرزوهاي قلبي شما اين است كه پدر و مادر، برادران و خواهران بزرگ‌ترها و كوچك‌تر و دوستان با شما مهربان باشند، شما را احترام كنند، با القاب زشت و ناپسند شما را ياد نكنند، آبرو و حيثيت شما را پيش ديگران حفظ كنند، اگر خطايي مرتكب شويد و عذرخواهي كنيد عذرتان را بپذيرند، اصلاً تمايل نداريد به شما توهين كنند، بي‌حرمتي نمايند، اسرارتان را فاش كنند و ... شما هم با ديگران چنين رفتار كنيد؛
2- ادب را بايد از بي‌ادبان ياد گرفت؛ دو نفر را در نظر بگيريد يكي به پدر و مادر و بزرگ‌ترها، احترام مي‌كند و با كوچك‌ترها خوش‌رفتاري و مهرباني مي‌كند. ديگري بي‌ادب است و هيچ گونه حرمتي براي ديگران قايل نيست. سپس جايگاه و پايگاه اين دو نفر را در ميان مردم مورد ارزيابي قرار بدهيد، يقيناً متوجه خواهيد شد كه اولي در همه جا، همه وقت و پيش همه‌كس عزيز و محترم است، اما دومي پايگاهي در ميان مردم ندارد همه باچشم حقارت و بي‌حرمتي به او نگاه مي‌كنند شما از اين مقايسه پند بگيريد و با مردم رفتار خوش و مؤدبانه داشته باشيد.
3- طبقه خواسته اسلام عمل كنيد؛ انشاءالله مسلمان هستيد و مي‌خواهيد مطابق دستور اسلام رفتار كنيد؛ بنابراين بايد متوجه باشيد اسلام عزيز در مورد رفتار با ديگران چه دستوراتي صادر كرده آن را مدنظر قرار داده پياده كنيد. براي مثال قرآن مي‌فرمايد: «به مؤمنين بگوييد: چشم‌هاى خود را نسبت به نامحرمان ببندند و چشم‌چرانى نكنند». و نيز فرموده: «به اموال و امانت‌هايى كه پيش شما مى‌گذارند خيانت نكنيد».
رسول خدا(ص) فرموده: «بزرگان خود را احترام كنيد و نسبت به كوچك‌تر رفتار مهربانانه داشته باشيد؛ وقرّواكباركم وارحمو ضعاركم». و امام على(ع) فرمود: «اگر مى‌خواهيد در زندگى سعادتمند باشيد و در تنگنا قرار نگيريد راست‌گويى را پيشه خود سازيد؛ عاقبه الصدق النجاه».
همچنين در روايت آمده است؛ «المسلم من سلم المسلمون من يده و لسانه، مسلمان كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش در امان باشند».
و يا امام علي(ع) مي‌فرمايد: «سه چيز است كه جلب دوستى مى‌كند خوى نيك، برخورد ملايم با ديگران و تواضع و فروتنى».
و نيز فرمود: «ما عزَّ من ذلَّ جيرانه؛ عزيز نگردد كسى كه خوار كند همسايگان خود را».
وقتي يك مسلمان به اين دستورات قرآن و بزرگان دين اطلاع پيدا كند. براي اينكه مسلمان باشد چاره‌اي ندارد جز اينكه رفتار خوب داشته باشد.