زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

1- آشپزخانه كانون خطر:
 به طور معمول بيشتر حريق‌هاي خانگي از آشپزخانه شروع مي‌گردد. بنابراين، بايستي نسبت به اين محل بسيار مراقب بود.
• اجاق موجود در آشپزخانه از هر نوع گازي، برقي و يا حتي نفتي باشد، بايد توسط كارخانه‌هاي معتبر ساخته شده و علامت استاندارد داشته باشد.
• سطح و جوانب اجاق نبايد به روغن، باقي‌مانده مواد غذايي و ... آغشته باشد. بنابراين، بايستي آن را در فواصل زود به زود و به ترتيبي كه كارخانه سازنده توصيه كرده است، نظافت نمود.
• هرگز نبايد در بالا و يا اطراف اجاق گاز پرده آويزان شود. همچنين دستمال‌ها، دستكش‌ آشپزي و ساير فرآورده‌هاي آتشگير به قدر كافي از آن دور باشد.
• هنگام آشپزي نبايد از لباس‌هاي نازك و گشاد استفاده نمود.
• در مورد اجاق گاز بايستي بسيار محتاط بود. زيرا، علاوه بر خطر آتش سوزي، در صورت كمترين اهمال، عدم رعايت نكات ايمني و يا نقص فني احتمال نشت گاز و خطر انفجار نيز وجود دارد.
2- برق و وسايل برقي:
• عبور دادن سيم‌هاي برق از زير فرش، قاليچه و مبلمان بسيار خطرناك است.
• هرگز نبايد از يك پريز بار الكتريكي بيش از حد گرفت، زيرا ممكن است گرم شده و باعث آتش‌سوزي شود. بنابراين از نصب دو راهي و چند راهي به يك پريز جدا خودداري گردد.
• عايق روي تمام كليد و پريزهاي نصب شده در خانه بايستي به طور كامل سالم و بي‌عيب و نقص باشد. موارد معيوب را بايستي فوري با انواع مناسب تعويض نمود. (توسط تعميركاران مجاز و مجرب).
• هميشه بايد از فيوزهاي مناسب استفاده نمود.
• وسايل برقي موجود در خانه را بايستي طبق دستور سازنده آن به كار برد. بنابراين، با خريد هر نوع وسيله برقي، قبل از به كار انداختن آن دفترچه يا بروشور آن به دقت مطالعه شود، سپس در محل مشخصي نگهداري شود. (در اين قبيل دفترچه‌ها علاوه بر توصيه‌هاي ايمني مربوطه، روش صحيح كار آنها و ... اطلاعات مفيدي راجع به نمايندگي‌ها و تعميركاران مجاز ذكر شده است).
• بيشتر وسايل برقي، در هنگام كار و روشن بودن، مقداري گرم مي‌شوند. از اين نظر بايستي از روشن نگهداشتن آنها براي مدت زمان به نسبت طولاني خودداري شود.
• هنگامي كه يك وسيله برقي خاموش بوده و از آن استفاده نمي‌شود، دو شاخه آن از پريز برق خارج شود.
• هرگونه سيم برق كه عايق آن فرسوده شده است، بايد فوراً تعويض شود. تعمير و چسب زدن اين گونه سيم‌ها بسيار خطرناك مي‌باشد (هم از نظر خطر آتش‌سوزي و هم از نظر مخاطرات منجر به برق‌گرفتگي).
• همه تعميرات وسايل برقي و تعويض كليد، پريز، سيم‌هاي برق و ... بايد توسط تعميركاران با تجربه و مجاز انجام گيرد. انجام اين امور توسط افراد متفرقه هم خطر آتش‌سوزي و هم خطر برق‌گرفتگي به دنبال دارد.

3- وسايل گرمايش خانه:
• قبل از شروع فصل سرما وسايل گرمايش خانه از نظر هر نوع عيب و نقص مورد بازديد، سرويس و در صورت نياز، مورد تعمير قرار گيرد (توسط تعميركاران باتجربه و مجاز).
• اطمينان حاصل شود كه نصب بخاري و آبگرمكن، به ويژه بخاري و آبگرمكن گازي و لوله‌ها و دودكش‌هاي مربوط به آنها توسط افراد باتجربه و مجاز صورت مي‌گيرد.
•  محل نصب بخاري بايستي از هر نوع مواد و وسايل قابل اشتعال به قدر كافي فاصله داشته باشد.
• از قرار دادن هر نوع لباس، پارچه و ... براي خشك شدن در نزديكي بخاري جداً خودداري شود.
• هنگام خواب و هنگام ترك منزل، حتي براي يك مدت به ظاهر كوتاه، بايستي تمام بخاري‌ها را خاموش كرد.
• چنانچه از بخاري ديواري هيزمي (شومينه هيزمي) استفاده مي‌شود، بايد يك توري ايمني مناسب در جلوي آن قرار گيرد.
• هرگز نبايد كودكان را در كنار بخاري با شعله باز تنها گذاشت.

4- كودكان و خطر آتش‌سوزي:
تعداد زيادي از آتش‌سوزي‌هاي خانگي توسط كودكان صورت مي‌گيرد. متأسفانه در بيشتر موارد، خود اين كودكان اولين قربانيان اين آتش‌سوزي‌ها را تشكيل مي‌دهند. موضوع ديگر، سوختگي اطفال در اثر آتش‌بازي، نزديك شدن بيش از حد به وسايل گرمايشي يا شعله‌هاي باز، ريزش آبجوش يا غذا و ... است. در كشور استراليا از هر چهار حادثه‌اي كه براي كودكان اتفاق مي‌افتد، يكي سوختگي است.

 براي پيشگيري از اين حوادث دلخراش:
• همه كبريت‌ها، فندك‌ها و شمع‌ها از دسترس اطفال دور باشد. به كودكان بزرگتر نيز مخاطرات كبريت بازي و به طور كلي خطرات آتش آموزش داده شود. به كودكان آموزش داده شود، چنانچه به هر دليل كبريت يا فندك به دستشان رسيد، آن را فوري و بدون دستكاري به افراد بزرگتر تحويل دهند.
• به ويژه در فصول سرد سال كه وسايل گرمايشي در حال كار است، والدين بايد بيشتر مراقب كودكان خود باشند. به عنوان مثال، خطرات نزديك شدن به وسايل گرمايشي را به آنها يادآور شوند. اطفال كوچكتر را هرگز، حتي براي يك فاصله زماني بسيار كوتاه، در كنار بخاري يا شعله آتش تنها نگذارند. هرگز نبايد بستر كودكان را در فاصله نزديك به منابع حرارتي قرار دهند، زيرا، با يك غلطيدن ناگهاني كودك در حال خواب، وي با خطر جدي روبرو خواهد شد. بايد موارد ايمني وسايل گرمايشي را، برحسب نوع آنها، به كودكان آموزش داد. به ويژه به آنها يادآور شد هرگونه روشن يا خاموش كردن، يا كم و زياد كردن درجه بخاري و ساير وسايل حرارتي فقط بايد توسط افراد بزرگسال انجام گيرد.
• بايستي به كودكان يادآور شد، چنانچه گرسنه هستند، هرگز به ماهيتابه يا ظرف محتوي غذا كه روي اجاق قرار دارد، دست نزنند، بلكه به افراد بزرگسال مراجعه كنند.
• لباس اطفال و كودكان از انواع پارچه‌هايي كه به سادگي آتش مي‌گيرد، تهيه نشود.

5- ساير موارد ايمني:
• سيگار كشدن و استفاده از ساير دخانيات علاوه بر مخاطرات بهداشتي، از نظر آتش‌سوزي نيز خطرناك است. بنابراين، بهترين كار ترك آن است. اما، تا ترك كامل استعمال سيگار و ساير دخانيات؛
• هرگز هنگام خستگي، خواب آلودگي و چرت زدن نبايد سيگار كشيد. زيرا ممكن است با خواب رفتن شخص، سيگار به روي مبلمان و ... خانه سقوط كرده و آنها را به آتش بكشد. بر اين اساس لازم به ذكر نيست كه هرگز نبايد در موقع خوابيدن، سيگار كشيد.
• هميشه از زيرسيگاري‌هاي ايمن و نسوز استفاده شود. بهتر است در اين زيرسيگاري‌ها مقداري آب ريخت.
• زيرسيگاري بايستي زود به زود تخليه شود، اما، قبل از خالي كردن آن در سطل زباله، بايستي مطمئن شد كه هيچ ته سيگار در آن روشن نمانده باشد.
• اطمينان حاصل شود كه ته سيگار قبل از دور انداختن خاموش شده باشد.
• هنگام استفاده از شمع، حتما از جاشمعي مناسب استفاده شود و هميشه آنها را روي سطوح نسوز قرار دهيد. شمع روشن بايد از پرده‌ها و ساير مواد قابل اشتعال به قدر كافي دور باشد.
• شمع روشن را شب موقع خواب و يا هنگام ترك منزل، بايد به طور كامل خاموش نمود. اين باور غلط كه شمع به خودي خود خاموش خواهد شد، تاكنون خانه‌هاي بسياري را به آتش كشيده است. 
• بنزين از جمله مواد به شدت آتشگيري است كه در خانه جايي ندارد. بنابراين، هرگز نبايد حتي در مقدار به ظاهر جزئي و كم در خانه مورد استفاده قرار گرفته و يا ذخيره شود.
• در صورت استفاده از رنگ‌ها و چسب‌هايي كه با حلال‌هاي صنعتي رقيق شده‌اند، از نگهداري باقيمانده آنها جدا خودداري شود. در طي مدت انجام كارهايي مثل نقاشي ساختمان، چسباندن موكت، نكات ايمني مربوطه، از جمله برقراري تهويه كافي و مناسب، اجتناب از روشن كردن هرگونه منابع حرارتي و استعمال دخانيات و ... به دقت رعايت شود.
• انواع اسپري (افشانه) حشره‌كش، خوشبو كننده هوا، رنگ و... به شدت قابل اشتعال است. بنابراين، از به كار بردن آنها در نزديكي حرارتي مثل اجاق گاز، آبگرمكن و ... خودداري شود. همچنين بايد به خاطر داشت اين نوع فرآورده‌ها در محل امني قرار داده شوند كه دور از هرگونه منابع حرارتي و تابش مستقيم آفتاب باشد.

6- استفاده از وسايل ايمني- حفاظتي:
 براي كسب حفاظت مطلوب در مقابل آتش‌سوزي، علاوه بر رعايت دائمي نكات ايمني، بايستي خانه را به بعضي وسايل مجهز نمود. مهم‌ترين اين تجهيزات عبارتند از: وسايل هشدار دهنده، كپسول آتش‌نشاني و پتوي ضد حريق.

1-6- وسايل هشدار دهنده آتش‌سوزي:
 اين وسايل دامنه وسيعي از انواع تجهيزات گرانقيمت ردياب آتش كه به وسيله سيم‌كشي مخصوص به يكديگر و به جعبه كنترل مركزي، آژير خطر و ... متصل مي‌گردد تا وسايل ساده و ارزان هشدار دهنده دود را شامل مي‌‌گردد. در اين‌جا منظور، نوع دوم اين وسايل است.
چنانچه هنگامي كه اعضاء خانواده در خواب هستند، خداي ناخواسته، خانه دچار حريق شود، آيا كسي از آنها متوجه بوي دود خواهد شد و يا شعله آتش را خواهد ديد؟ در بيشتر موارد، متأسفانه پاسخ اين سوال منفي است. در نتيجه، اعضاء خانواده با خطر واقعي روبرو خواهند بود. اما، چنانچه همين خانه به دستگاه هشدار دهنده دود مجهز باشد، در كمترين زمان پس از شروع آتش‌سوزي، دستگاه آن را تشخيص داده و با به صدا در آوردن زنگ يا بوق قوي خود، اعضاء خانواده را باخبر مي‌كند. در نتيجه اين افراد فرصت لازم براي نجات جان خود را در اختيار خواهند داشت.
خانواده‌هاي بسياري در سراسر جهان به كمك اين وسيله توانسته‌اند جان خود و ساير اعضاء خانواده را نجات دهند. اين وسيله به نسبت ارزان و نصب آن آسان است. دو نوع از هشدار دهنده‌هاي دود كاربرد بيشتري دارد. هشدار دهنده‌هاي يونيزاسيوني (ionisation aldrms) كه وجود مقدار كمي دود را تشخيص داده و فعال مي‌شود. و ديگري نوع جديدتر كه هشدار دهنده با چشم الكترونيكي
(photo- electric aldrms) نام دارد. اين هشدار دهنده دود قابل رويت را تشخيص مي‌دهد. اين وسايل با باتري كار مي‌كنند. باتري مربوط به آن‌ها را بايستي حداقل سالي يك بار عوض كرد. نصب صحيح اين وسايل امر مهمي است كه به ويژه به چگونگي ساختمان خانه، مثل يك يا دو طبقه بودن، تعداد اتاق‌هاي خواب و ... بستگي دارد. نكته بعدي چگونگي امتحان دستگاه و ترتيب صحيح نگهداري آن است. تمام اين اطلاعات و ساير مطالب مورد نياز در بروشور دستگاه ذكر شده است. تا بدين ترتيب، بتوان از حاضر به كار بودن آن مطمئن شد، بديهي است، هشدار دهنده دود وقتي كه به درستي كار نكند و يا غيرفعال باشد، وسيله بي‌فايده‌اي خواهد بود كه تنها احساس اطمينان دروغين مي‌دهد.

2-6- كپسول آتش‌نشاني:
 از آن جايي كه بيشتر آتش‌سوزي‌ها در لحظات اوليه وقوع، چندان شديد و گسترده نمي‌باشند، در اختيار داشتن وسيله‌اي كه بتوان به كمك آن در بدو شروع، آتش را در نطفه خفه كرد، داراي اهميت است. بر اين اساس و پس از سال‌ها تحقيق، امروزه سلاح قدرتمندي براي مبارزه با انواع آتش‌سوزي‌ها در لحظات اوليه وقوع آنها در دسترس همگان است. اين سلاح قدرتمند «كپسول آتش‌نشاني قابل حمل و نقل به وسيله نفر» يا «خاموش كننده دستي» نام دارد. انواع كپسول‌هاي آتش‌نشاني در وزن‌هاي مختلف ساخته شده است. كپسول‌هاي آتش‌نشاني را با توجه به نوع ماده خاموش كننده داخل آن به انواع زير تقسيم نموده‌اند:
كپسول آتش نشاني گاز كربنيك
كپسول آتش نشاني پودر
كپسول آتش نشاني هالون (جانشين هالون، مواد پاك)
كپسول آتش‌نشاني كف
كپسول آتش‌نشاني آب
به طور معمول براي نصب در خانه، كپسول آتش‌نشاني پودر چند حالته (ABC) و يا كپسول آتش‌نشاني هالون (جانشين هالون، مواد پاك) مناسب‌تر است. البته، با توجه به اينكه نوع كپسول آتش‌نشاني مورد نياز، رابطه مستقيمي با نوع آتش‌سوزي احتمالي دارد، از اين نظر بهتر است براي انتخاب كپسول مناسب به سازمان ‌آتش‌نشاني محل زندگي خود مراجعه نمود. نكته بعدي انتخاب كپسول با وزن مناسب است. به طور معمول در خانه نبايد، كپسول‌هاي بزرگ و سنگين نصب گردد. به طور معمول در منازل، كپسول آتش‌نشاني را در گوشه مناسبي از آشپزخانه نصب مي‌نمايند. نكته حائز اهميت آنكه، تمام اعضاء خانواده بايستي طرز صحيح كار با كپسول آتش‌نشاني را به طور عملي فرا گيرند. در اين مورد نيز سازمان آتش‌نشاني محل زندگي مرجع خوبي است.

3-6- پتوي ضد حريق:
 پتوي ضد حريق يا پتوي آتش‌نشاني (fire blanket) از منسوجات مقاوم در برابر آتش‌سوزي تهيه شده است. اين وسيله براي خفه كردن حريق‌هاي كوچك و به ويژه براي نجات شخصي كه لباسش آتش گرفته، به كار مي‌رود. به طور معمول اين وسيله را در كنار كپسول آتش‌نشاني نصب مي‌كنند.

7- طرح مقابله با آتش سوزي در خانه:
آيا مي‌دانيد اگر خداي نخواسته خانه شما دچار آتش‌سوزي شد، چه كارهايي را بايد و چه كارهايي را نبايد انجام دهيد؟ اين سوالي است كه بسياري از خانواده‌ها براي آن پاسخ مناسبي ندارند. همين امر باعث شده است كه بيشتر آتش‌سوزي‌هاي منجر به مرگ، در «خانه» اتفاق بيفتد. بنابراين، همه خانواده‌ها بايد طرح مقابله با آتش‌سوزي در خانه، از جمله طرح فرار از خانه را تهيه و تمرين كنند. در اين جا رئوس كلي يك چنين طرحي پيشنهاد مي‌شود. با اين توضيح كه هر خانواده با توجه به نوع خانه خود (يك يا چند طبقه بودن، سكونت در برج)، خصوصيات اعضاء خانواده (وجود اطفال خردسال، اشخاص سالمند، افراد معلول و ناتوان) و ... بايستي طرح ويژه خود را تهيه كرده و تمرين نمايند. نكته قابل توجه آنكه در تمام مراحل تهيه و تمرين اين طرح بايستي از همفكري و همكاري تمام اعضاء خانواده استفاده نمود.
رئوس كلي طرح مقابله با آتش‌سوزي در خانه:
1- كشف حريق، با خبر كردن ديگران:
همان طور كه قبلا توضيح داده شد، در اين مورد وسيله هشدار دهنده دود ساخته شده است. چنانچه، اين وسيله در خانه نصب شده است، صداي بوق يا زنگ آن نشانه وقوع حريق است. فوري مطمئن شويد تمام افراد خانواده از وقوع آتش‌سوزي باخبر شده‌اند. مشاهده دود، استشمام بوي دود، مشاهده شعله آتش نيز از جمله نشانه‌هاي وقوع آتش‌سوزي احتمالي است. در اين مورد به ويژه كودكان را بايستي به طور كامل توجيه نمود. تا چنانچه در خانه دودي مشاهده كردند، مبادا به محل نشت آن وارد شوند، بلكه، هر چه سريع‌تر از راه خروج اضطراري از خانه خارج شوند و در «محل استقرار» تجمع يابند (در اين مورد در ادامه توضيح داده خواهد شد).

2- نجات جان:
آتش‌سوزي به ظاهر كوچك، ممكن است به سرعت گسترش يافته و بسيار خطرناك شود (به ويژه چنانچه از قبل در مورد ايمني خانه اقدام لازم صورت نگرفته باشد) بنابراين نبايد وقت را تلف كرد، بلكه بايستي فوري از طريق راه‌هاي خروج اضطراري خانه را ترك كرد. اگر دود فضاي خانه را گرفته بود، بايستي سر را پايين گرفته و به صورت چهار دست و پا به سرعت محل را ترك نمود. بايد توجه داشت در هنگام آتش‌سوزي، مناسب‌ترين محل براي تنفس نزديك كف است، در اين قسمت هوا خنك‌تر و تميزتر است. بنابراين در محيط مملو از دود بايستي بلافاصله به صورت چهار دست و پا و يا سينه‌خيز محل را ترك نمود. آتش‌سوزي در خانه ممكن است افراد را در معرض گرمايي بيش از 600 درجه سانتيگراد قرار دهد، ولي بيشتر مردم قبل از آنكه حتي شعله به آنها برسد، در اثر تنفس دود و گازهاي سمي جان خود را از دست مي‌دهند. بايد قبل از اينكه دري را باز كرد، ابتدا مطمئن شد كه داغ است يا خير. براي اين كار از پشت دست استفاده مي‌شود. چنانچه در داغ بود، نبايد آن را باز كرد. بلكه بايستي از راه ديگري فرار كرد. براي خروج از هر اتاق بايستي حتي‌المكان دو راه امن وجود داشته باشد (از قبل مشخص شده باشد). پس از عبور از هر در، بايد آن را پشت سر خود بست (در صورت امكان) اما قفل نكرد. افراد ساكن در آپارتمان‌ها، براي ترك طبقه خود و رسيدن به طبقه همكف، هرگز نبايد از آسانسور استفاده كنند. بلكه، بايستي راه فرار اضطراري (پله اضطراري) مورد استفاده قرار گيرد. پس از خروج از خانه همه اعضاء خانواده بايد در محلي كه به عنوان «محل استقرار» مشخص شده است، تجمع كنند تا اطمينان حاصل شود كه همه افراد خانواده سلامت هستند. اين محل خاص، نقطه امني در خارج از خانه است كه تمام اعضاء خانواده از آن اطلاع دارند (كنار فلان درخت، صندوق پست و ...). هرگز نبايد، به هيچ دليلي دوباره به خانه‌اي كه دچار آتش‌سوزي شده است برگشت. مگر آنكه اين عمل توسط ماموران آتش‌نشاني، بي‌خطر اعلام شود.
3- استمداد از آتش‌نشاني:
تمام اعضاء خانواده بايد شماره تلفن آتش‌نشاني و چگونگي تماس صحيح با آنها را بدانند. شماره تلفن سازمان آتش نشاني در بسياري از شهرهاي كشور 125 است. به هر ترتيب، بايد از شماره تلفن سازمان آتش‌نشاني محل سكونت خود آگاه بود و آن را در كنار تلفن يادداشت كرد.
بايد هر چه زودتر به كودكان، شماره تلفن سازمان آتش‌نشاني و طرز صحيح تماس با آنها را آموزش داد.
در صورت وقوع آتش‌سوزي در خانه، به مجرد خروج از خانه و نجات جان، بايستي با استفاده از تلفن همسايه‌ها، تلفن همگاني و يا تلفن همراه با اداره آتش‌نشاني تماس گرفت و از آنها استمداد خواست، هنگام تماس با آتش‌نشاني بايد نشاني دقيق محل حادثه، شماره تلفني كه در اين تماس از آن استفاده مي‌شود، يك يا چند طبقه بودن خانه، اينكه آيا كسي در خانه مانده است يا خير و ساير اطلاعات مورد نياز را به مأمور مربوطه اعلام نمود.

4- مبارزه با آتش:
 در بدو شروع حادثه و اطلاع از وقوع حريق، چنانچه آتش بسيار كوچك و كم دامنه بوده و هيچ خطري وجود نداشته باشد بايد سعي كرد با وسايل آتش‌نشاني در دسترس، آن را در نطفه خفه كرد. اما، در غير اين صورت هرگز نبايد براي فرو نشاندن آتشي كه اطفاي آن خارج از توان بوده و به وسايل كامل‌تر از كپسول آتش‌نشاني نياز دارد، جان خود و سايرين را به خطر انداخت.