سیده سارا حكیم؛ كارشناس ارشد تغذیه از دانشگاه تهران
پروسه تهیه شیر سویا در چین كشف گردید مكانی كه لوبیای سویا كشت و مصرف می‌شود. شیر سویا یك عصاره آبدار می‌باشد كه با آسیاب نمودن لوبیای سویا و خیساندن آن در آب تهیه می‌گردد.
شیر سویا تقریبا دارای 5/3 درصد پروتئین، 2 درصد چربی، 9/2 درصد كربوهیدرات و نیز ویتامین‌‌های B1 ،B2 ،B6 ،C ،E و لسیتین و فیبر می‌باشد.
شیر سویا تقریبا یك چهارم كلسیم موجود در شیر را دارا می‌باشد و تولیدكنندگان این ماده غذایی معمولا كلسیم را به آن اضافه می‌نمایند.
خواص شیرسویا
یائسگی: تغییرات هورمونی همراه با یائسگی موجب افزایش ریسك بیماری قلبی و استئوپروز می‌شوند. در دوران یائسگی، زنان علایمی مانند گُرگرفتگی، عرق شبانه، بی‌خوابی و سردرد را تجربه می‌كنند. شیر سویا حاوی ایزوفلاوون‌های جنستین و دیادزین می‌باشد كه دارای خواص شبیه استروژن هستند، اما تفاوت بسیار زیادی با استروژن دارند و دارای خواص غیرهورمونی می‌باشند.
استئوپروز: شیر سویا دارای غلظت بالایی از ایزوفلاوون‌ها می‌باشد. مطالعات زیادی نشان داده‌اند كه این ماده غذایی موجب سلامت استخوان می‌گردد. پروتئین محتوی سویا حاوی اسیدهای آمینه‌ای است كه میزان سولفور آنها پایین می‌باشد.
اسیدهای آمینه سولفوردار تولید سولفات را در ادرار افزایش می‌دهند. این اسیدهای آمینه از باز جذب كلسیم به خون جلوگیری می‌نمایند.
بیماری دیابت و كلیه: شیر سویا دارای فیبر محلول می‌باشد. غذاهای حاوی فیبر محلول و كربوهیدرات پیچیده موجب افزایش حساسیت به انسولین می‌شوند و بنابراین در كنترل دیابت نقش دارند.
علی‌رغم اینكه سویا دارای پروتئینی با كیفیت بالا است، موجب افزایش فیلتراسیون و افزایش دفع پروتئین از راه ادرار می‌شود. شیر سویا موجب كاهش LDL در خون شده و با این عمل از آسیب به كلیه‌ها جلوگیری می‌گردد.
سلامت چشم: بررسی‌های جدید نشان داده‌اند كه ایزوفلاوون جنستین موجود در سویا از چشم در مقابل اشعه X محافظت می‌نماید. این اشعه موجب بروز آب مروارید می‌شود.
بیماری قلبی: این محصول دارای اسیدهای چرب اشباع كم و فیبر زیاد می‌باشد. در مطالعه جدیدی كه توسط انستیتو بین‌المللی سلامت و تغذیه انجام شده مشاهده گردید كه پروتئین سویا در كاهش كلسترول و به دنبال آن كاهش ریسك بیماری قلبی نقش دارد.
مقایسه شیر سویا با محصولات لبنی
1- پروتئین موجود در شیر سویا یك پروتئین گیاهی می‌باشد كه این نوع پروتئین از كاهش كلسیم از طریق كلیه جلوگیری می‌كند.
2- شیر دارای اسید چرب اشباع می‌باشد كه موجب افزایش كلسترول می‌شود، ولی مقدار اسید چرب اشباع شیر سویا كم است.
3- شیر سویای تجاری با ویتامین‌هایی از قبیل B12 غنی شده است.
4- شیر سویا فاقد لاكتوز می‌باشد و توسط افراد مبتلا به عدم تحمل لاكتوز، قابل هضم است.
5- عده زیادی از كودكان به شیر آلرژی دارند اما دسته كمی از آنها به شیر سویا آلرژی نشان می‌دهند.
6- شیر سویا دارای قند پروبیوتیكی از قبیل استاكیوز و رافینوز است كه این قندها نقش مهمی در بهبود سیستم ایمنی و انتقال سم در بدن دارند، البته وجود این قندها مقداری نفخ روده در مصرف كنندگان ایجاد می‌نماید.
7- شیر سویا گالاكتوز ندارد و برای كودكانی كه مبتلا به گالاكتوزمی هستند یك جایگزین خوب می‌باشد.
بطور خلاصه باید اشاره نمود كه مصرف شیر سویا مزایای متعددی دارد، ولی با توجه به اینكه مقدار ویتامین B2 شیر بالا و نسبت كلسیم به فسفر در شیر بهتر است و همچنین پروتئین شیر كیفیت بالاتری دارد، لذا مصرف شیر سویا در افراد عادی نباید جایگزین مصرف شیر معمولی شود. در هر حال، نوشیدن شیر سویا در گاهی از اوقات قابل توصیه می‌باشد(حتی در كسانی كه شیر معمولی را به اندازه مناسب دریافت می‌كنند).
