زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر نسیم کیانی ؛ کارشناس تغذیه ؛ دکتری حرفه‌ای فیزیولوژی ورزشی

تحریریه زندگی آنلاین : کوآنزیم کیوتن (CoQ10) یک ترکیب شبه‌ویتامینی و ضروری برای بدن است که در تولید انرژی سلولی و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو نقش مهمی دارد. این ماده به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود، اما میزان آن با افزایش سن کاهش می‌یابد. کوآنزیم کیوتن به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی و توانایی آن در بهبود عملکرد قلب، مغز و سیستم ایمنی، به عنوان یک مکمل غذایی محبوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی خواص، فواید و انواع مکمل‌های کوآنزیم کیوتن پرداخته خواهد شد.

کوآنزیم کیوتن چیست؟

کوآنزیم کیوتن یک ترکیب محلول در چربی است که در میتوکندری سلول‌ها، جایی که انرژی مورد نیاز بدن تولید می‌گردد، یافت می‌شود. این ماده در دو فرم اصلی وجود دارد: یوبی‌کینون (Ubiquinone) و یوبی‌کینول (Ubiquinol). یوبی‌کینول فرم فعال این ترکیب است که قابلیت جذب بیشتری دارد و به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند.

بیشتربخوانید:

همه خوبی های کیوتن (Q10)

خواص و فواید کوآنزیم کیوتن

بهبود سلامت قلب و عروق

کوآنزیم کیوتن به حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. این ماده با کاهش استرس اکسیداتیو، بهبود عملکرد سلول‌های اندوتلیال و کاهش سطح کلسترول بد (LDL) نقش مهمی در جلوگیری از بیماری‌های قلبی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف CoQ10 در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی می‌تواند عملکرد قلب را بهبود بخشد.

افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی

کوآنزیم کیوتن در تولید ATP، که منبع اصلی انرژی سلول‌ها است، نقش دارد. ورزشکاران و افرادی که از خستگی مزمن یا سندرم خستگی رنج می‌برند، می‌توانند از مکمل‌های CoQ10 برای افزایش انرژی و بهبود عملکرد بدنی استفاده کنند.

خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد پیری

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کوآنزیم کیوتن، خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن است. این ماده با کاهش آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، به جلوگیری از پیری زودرس، بهبود سلامت پوست و کاهش چین و چروک کمک می‌کند. همچنین ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون را کاهش دهد.

تقویت عملکرد مغز

مطالعات نشان داده‌اند که کوآنزیم کیوتن با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو، از نورون‌های مغزی محافظت می‌کند. این خاصیت می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی، کاهش ریسک زوال عقل و افزایش تمرکز کمک کند.

کمک به درمان میگرن

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف CoQ10 ممکن است تعداد و شدت حملات میگرنی را کاهش دهد. این اثر احتمالاً به دلیل بهبود عملکرد میتوکندری و کاهش التهاب در مغز است.

تقویت سیستم ایمنی

کوآنزیم کیوتن با افزایش تولید انرژی در سلول‌های ایمنی، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. این ویژگی به‌ویژه در افراد مسن که سطح CoQ10 آن‌ها کاهش یافته است، اهمیت دارد.

منابع غذایی حاوی کوآنزیم کیوتن

کوآنزیم کیوتن در برخی مواد غذایی به مقدار قابل‌توجهی یافت می‌شود. گنجاندن این مواد غذایی در رژیم روزانه می‌تواند به تأمین نیاز بدن کمک کند.

 گوشت قرمز (به‌ویژه دل و جگر): این بخش‌های گوشت حاوی مقادیر بالایی از CoQ10 هستند و برای افرادی که به دنبال افزایش سطح این ترکیب در بدن می‌باشند، گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند.

 ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تن: این ماهی‌ها علاوه بر تأمین کوآنزیم کیوتن، سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که به سلامت قلب کمک می‌کنند.

 آجیل‌ها و دانه‌ها مانند گردو، بادام‌زمینی و کنجد: این مواد مغذی منبع مناسبی از کوآنزیم کیوتن بوده و در کنار فیبر و چربی‌های سالم، فواید زیادی برای بدن دارند.

  سبزیجات مانند اسفناج، بروکلی و گل‌کلم: این سبزیجات حاوی مقادیر متوسطی از CoQ10 هستند و به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها، برای سلامت عمومی مفیدند.

  روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن کانولا: این روغن‌ها حاوی مقدار کمی کوآنزیم کیوتن هستند، اما مصرف آن‌ها در رژیم غذایی روزانه می‌تواند به حفظ سطح این ترکیب در بدن کمک کند.

 لبنیات: برخی محصولات لبنی مانند شیر و پنیر نیز حاوی مقادیر کمی از این ترکیب هستند و می‌توانند بخشی از نیاز بدن را تأمین کنند.

مکمل‌های کوآنزیم کیوتن

مکمل‌های CoQ10 معمولاً در دو فرم یوبی‌کینون و یوبی‌کینول عرضه می‌شوند. یوبی‌کینول به دلیل جذب بهتر، انتخاب مناسبی برای افراد مسن یا کسانی است که دچار مشکلات گوارشی هستند. دوز توصیه‌شده معمولاً ۳۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز است، اما بسته به نیاز فرد، مقدار دقیق باید با نظر پزشک تعیین شود.

عوارض جانبی و موارد احتیاط

در بیشتر موارد، کوآنزیم کیوتن ایمن است، اما در برخی افراد ممکن است عوارضی مانند:

• تهوع و ناراحتی گوارشی
• بی‌خوابی و بی‌قراری
• افت فشار خون ایجاد کند. همچنین، این ماده ممکن است با داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد، بنابراین افراد مبتلا به مشکلات انعقادی باید با احتیاط مصرف کنند.

تداخلات دارویی کوآنزیم کیوتن و نکات مهم

کوآنزیم کیوتن ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و تأثیر آن‌ها را کاهش یا افزایش دهد.  برخی از داروهای مهمی که با CoQ10 تداخل دارند، عبارتند از:

داروهای رقیق‌کننده خون (وارفارین)

کوآنزیم کیوتن ممکن است اثر داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین را کاهش دهد، که می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهد. افرادی که از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند، باید قبل از مصرف CoQ10 با پزشک مشورت کنند.

داروهای فشار خون

مصرف کوآنزیم کیوتن ممکن است اثر داروهای کاهنده فشار خون مانند آملودیپین یا بتابلاکرها را افزایش دهد، که می‌تواند باعث افت شدید فشار خون شود.

 داروهای شیمی‌درمانی

برخی داروهای شیمی‌درمانی، مانند دوکسوروبیسین، ممکن است تحت تأثیر CoQ10 قرار گیرند. مصرف این مکمل همراه با درمان سرطان باید با نظر پزشک باشد.

داروهای استاتین (کاهنده کلسترول)

داروهای استاتین مانند آتورواستاتین و سیمواستاتین باعث کاهش سطح کوآنزیم کیوتن در بدن می‌شوند. برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مصرف‌کننده استاتین‌ها از مکمل CoQ10 برای کاهش عوارض جانبی مانند خستگی و درد عضلانی استفاده کنند.

 داروهای دیابت

کوآنزیم کیوتن ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد، بنابراین مصرف آن به همراه داروهای دیابت مانند متفورمین یا انسولین باید با احتیاط صورت گیرد تا از افت بیش از حد قند خون جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری

کوآنزیم کیوتن یک ترکیب ضروری برای حفظ سلامت عمومی بدن است. این ماده به بهبود عملکرد قلب، افزایش انرژی، تقویت سیستم ایمنی و کاهش علائم پیری کمک می‌کند. اگرچه CoQ10 در برخی غذاها یافت می‌شود، اما برای بسیاری از افراد، به‌ویژه افراد مسن، مصرف مکمل‌های آن ضروری است.  پیش از استفاده از هرگونه مکمل، توصیه می‌شود با پزشک مشورت شود تا دوز مناسب و تداخلات احتمالی بررسی گردد.