زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : د کتر سید  مرتضی صفوی ، متخصص تغذیه و رژیم‌های درمانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رئیس هیات مدیره انجمن غذا، صنعت و سلامت

Safavimorteza@yahoo.com

تحریریه زندگی آنلاین : ماركرهای خونی

پروفایل لیپوپروتئین

روش استاندارد اندازه‌گیری شامل اندازه‌گیری؛ كلسترول تام، LDL، HDL و تری‌گلیسیرید تام بعد از ناشتا بودن به مدت 12 – 8 ساعت است.

اكثر آزمایشگاه‌ها قادر به اندازه‌گیری LDL به روش مستقیم نیستند و برای اندازه‌گیری LDL از فرمول زیر استفاده می‌كنند:

LDL – C = (TC) – (HDL – C) – (T6/5)

LDL – C = لیپوپروتئین با دانسیته پایین كلسترول

TC = كلسترول تام

HDL-C = لیپوپروتئین با دانسیته بالا كلسترول

TG = تری‌گلیسیرید

جدول: پروفایل لیپیدی مطلوب برای بزرگسالان

 كلسترول تام mg/dl 200 >

كلسترول  mg/dl 130 >

كلسترول  mg/dl 40 <

تری‌گلیسیرید mg/dl 150>

* در كسانی كه 2 یا چند عامل خطر دارند، كلسترول LDL 100 > توصیه می‌شود.

بیشتربخوانید:

چند توصیه تغذیه ای برای سلامت قلب زنان

فاكتورهای التهابی

مطالعات اخیر نشان‌دهنده تأثیرات فاكتور التهابی در بروز آترواسكلروز در افراد فاقد علائم هستند.

فاكتورهای زیادی مشخص شده كه در جدول زیر ذكر شده‌اند.

مطالعات جدید بر مبنای تأثیر مواد غذایی بر این فاكتورهای التهابی است.

جدول: فاكتورهای التهابی بالقوه برای بیماری قلبی

كلسترول LDL اكسید شده                       سكتین + ملكول‌های چسبنده

سیتوكین                                   IL1, IL6, INFa

واكنشگر فاز حاد                       فیبرینوژن، CRP، آمیلوئید  ،

سرعت رسوب گلبول قرمز

فیبرینوژن

اكثر موارد انفاركتوس قلبی به خاطر ترومبوز‌های داخل عروقی است.

مشاهدات دال بر این است كه فاكتور مستقلی در تعیین CHD است. عواملی كه سبب افزایش فیبرینوژن می‌شوند شامل سیگار، دیابت، فشار خون بالا، چاقی، بی‌تحركی، تری‌گلیسیرید بالا و فاكتورهای ژنتیكی هستند.

تحقیقات بیشتری لازم است كه نشان دهد آیا فیبرینوژن خود یك آتروژن است یا تنها كاربری كه معرف آسیب‌های دیگری در عروق مثل ترومبوز و گاهی خونریزی می‌شود. دیابت و LDL بالا خطر ترومبوژنسیته را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین فاكتور مقابله كننده با ترومبوژنسیته خون آسپیرین است. تحقیقات نشان داده‌اند كه مصرف روزانه 75 میلی‌گرم آسپرین خطر  M2 (انفاركتوس قلبی) غیر كشنده و LCVD را كاهش می‌دهد، اما اثری بر كاهش سكته و مرگ و میر قلبی ندارد.

بیشتربخوانید:

بهترین رژیم غذایی و تغذیه بعد از عمل قلب باز

پروتئین واکنش‌گر  (C.Reactive protein)

CRP پروتئینی است که در کبد در پاسخ به فاز حاد التهاب ساخته می‌شود، بنابراین سطح CRP در افراد نرمال خیلی پایین mg/dl 6/0> می‌باشد. از آنجایی که آتروژنز یک روند التهابی است، بنابراین CRP در افرادی که دچار MI شده‌اند یا سکته و بیماری عروقی محیطی و آنژین در کارنامه زندگی خود داشته‌اند، بالاتر از مقدار طبیعی و بیشتر از mg/dl 3 است. CRP در آتروم شریانی نیز دیده می‌شود، لذا به عنوان یک عامل آتروترمبوز می‌باشد.

میانگین سطح CRP طی 2 اندازه‌گیری با فاصله حداقل 2 هفته:

< 1 mg/dl: خطر پایین

2-3mg/dl: خطر متوسط

>3 mg/dl: خطر بالا

* چاقی حتی در کودکان چاق هم باعث بالا رفتن میانگین CRP می‌شود.

* فعالیت فیزیکی ارتباط معنادار با CRP ندارد.

دریافت مقدار بیشتر سبزی و میوه با کاهش CRP در ارتباط است.

هموسیستئین

هموسیستئین متابولیت اسید آمینه متیونین است. برای اولین بار زمانی به عنوان ریسک فاکتور شناخته شد که مشاهده کردند کودکانی که فاقد آنزیم سیستاتیونین بتاسنتاز (آنزیم ضروری جهت شکستن هموسیستئین) هستند، به آترواسکلروز زود هنگام دچار می‌شوند. این گونه آترواسکلروز‌ها وریدی هستند. آزمایشاتی که تا کنون انجام شده‌اند، پیشنهاد دهنده درمان با ویتامین B هستند، اما همچنان این درمان قطعی نیست.

ریسک‌فاکتور‌های مرتبط با سبک زندگی

1- مصرف تنباکو

 35 درصد مرگ‌های حاصل از مصرف تنباکو (سیگار) به خاطر CVD است.

مصرف سیگار به عنوان تقویت‌کننده سایر ریسک‌فاکتورها محسوب می‌شود. از طرفی دارای اثرات مستقل در حملات حاد قلبی، تشکیل ترومبوز و ناپایداری پلاک و آریتمی است.

زنانی که دخانیات مصرف می‌کنند و همچنین داروهای ضدبارداری می‌خورند، 10 برابر بیشتر در معرض بیماری کرونری قلب هستند.

افزایش تعداد سیگار مصرفی باعث افزایش ریسک شده از طرفی میان کسانی که خود مصرف‌کننده نیستند، اما در معرض دود سیگار قرار دارند نیز احتمال افزایش بیماری قلبی و عروقی هست.

2- بی‌تحرکی

عدم فعالیت و نداشتن تناسب اندام به عنوان ریسک فاکتور مستقل CHD (بیمار کرونر قلبی) محسوب می‌شود. فعالیت فیزیکی باعث تأخیر در آتروژنز، تقویت ماهیچه میوکارد قلب، افزایش HDL و فیبرینولیز، تحمل گلوکز و حساسیت به انسولین، کمک به مدیریت وزن و کاهش فشار خون می‌شود. موارد مذکور باعث کاهش خطر CHD می‌گردد.

3- استرس

استرس با افزایش CVD در ارتباط است. تحقیقات بیشتری در این رابطه مورد نیاز است، زیرا چگونگی این ریسک فاکتور جهت بهبود سلامتی مشخص نشده است.

4- رژیم غذایی

مشخص شده که رژیم غذایی یک فاکتور محیطی مهم در بیماری‌های آترواسکلروز است که با اصلاح آن می‌توان خطر CHD را کاهش داد. قابل تأمل است که بین سال‌های 2000 – 1985 دریافت انرژی در افراد 300 کالری بیشتر شده است. عامل محیطی مهم در افزایش شیوع چاقی، افزایش در میزان مصرفی غذا است.

تنها 22 درصد از بزرگسالان روزانه 5 نوبت غذا مصرف می‌کنند.