زیر نظز: پروفسور منصور شهرکی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی ؛ و استاد تمام تغذیه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
فروغ شاه محمدی : دانشجوی کارشناسی علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
تحریریه زندگی آنلاین : دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است که در سنین پائین مخصوصاً نوجوانی دیده می‌شود. در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سلول‌های ترشح کننده انسولین در پانکراس از بین می‌روند یا انسولین بسیار کم ترشح می‌نمایند، بنابراین بدن با کمبود انسولین مواجه می‌شود.
با بیان بسیار ساده بدن ازغذایی که می‌خوریم گلوکز دریافت می‌کند. ترشح هورمون انسولین از سلول‌های بتا جزایر لانگرهانس لوزالمعده به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کنند (ورود گلوکز به داخل سلول و تولید انرژی از طریق پروسه‌ای به اسم گلیکولیز). در حالت نرمال وقتی سلول‌ها به اندازه کافی انرژی دریافت کنند، بافت‌های کبدی و عضلانی گلوکز اضافی را به صورت گلیکوژن ذخیره می‌کنند (گلیکوژنز).
این ماده (گلیکوژن) می‌تواند به قند خون (گلوکز) تجزیه شود (گلیکوژنولیز) و در صورت نیاز به انرژی بین وعده‌های غذایی، هنگام ورزش و یا هنگام خواب آزاد شود و تولید انرژی نماید. در دیابت نوع 1 بدن به دلیل کمبود ترشح هورمون انسولین قادر به پردازش گلوکز نیست.
گلوکز از غذا نمی‌تواند به سلول‌ها راه پیدا کند و این باعث می‌شود که گلوکز خون بالا برود. سطح بالای قند خون می‌تواند منجر به مشکلات کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت شود.
بیشتربخوانید:
راهکارهایی برای کنترل دیابت بارداری
شیوع دیابت نوع 1
در کل دنیا فنلاند بیشترین شیوع دیابت نوع 1 را دارد. انجمن دیابت امریکا بیان می‌دارد که شیوع بیماری بیشتر در فصل زمستان و در مناطق سردسیر بیشتر از مناطق گرمسیر است. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که در آب و هوای گرمسیری وجنوبی زندگی می‌کنند به دلیل دریافت کافی ویتامین D به کمک نور خورشید معمولاً کمتر دچار این بیماری می‌شوند. این بیماری قبلاً به عنوان دیابت خردسالی و نوجوانی شناخته می‌شد، چون در کودکی تشخیص داده می‌شد. طبق گزارشات کلی بین سال‌های 2002 تا 2015 موارد بیماری در کودکان سیاه پوست و اسپانیایی افزایش یافته و کمترین رشد میان کودکان سفید پوست بوده است. بیماری معمولاً بین سن‌های 5 تا 14 سال تشخیص داده می‌شود.
در ایران این بیماری در مناطق کویری، شهرها و در میان زنان شیوع بیشتری دارد. شیوع بیماری قبل از دهه 70 بسیار محدود بوده است. در حال حاضر در ایران کودکان زیادی به دیابت نوع 1 مبتلا هستند.
علائم دیابت نوع 1
از علائم این بیماری می‌توان به گرسنگی و تشنگی بیش از حد، تاری دید، خستگی، تکرر ادرار، کاهش وزن چشمگیر، تنفس سریع، خشکی پوست و دهان، صورت برافروخته، بوی تنفس میوه‌ای، حالت تهوع، استفراغ و درد معده اشاره کرد.
عوامل ایجاد کننده دیابت نوع 1
الف: علل ژنتیکی
سابقه خانوادگی
مولکول‌های سازگاری بافت
مولکول‌های سازگاری بافت یا MHC (Major Histocompatibility Complex) گروهی از ژن‌ها هستند که به سیستم ایمنی در شناسایی موجودات خارجی کمک می‌کنند، اما براساس برخی مطالعات گفته می‌شود این ژن‌ها منجر به توسعه دیابت نوع 1 نیز می‌شوند.
آنتی‌بادی‌های موجود در گردش
وجود آنتی‌بادی‌ها در خون در برابر تهدیدات خارجی ضروری است با این حال حضور آنها در بدن فرد سالم نشان می‌دهد بدن در حال پاسخ ایمنی به سلول‌های سالم (مانند سلول‌های ترشح کننده انسولین) خود است.
ب: علل محیطی
عفونت‌های ویروسی مادر در دوران بارداری
محققان دریافته‌اند که ارتباط زیادی بین عفونت‌های ویروسی مادردر دوران بارداری و ایجاد دیابت نوع 1 در نوزاد وجود دارد.
موقعیت جغرافیایی
این نوع دیابت در آب و هواهای اقیانوسی، عرض‌های جغرافیایی بالاتر و مناطقی که کمتر در معرض نور خورشید هستند با احتمال بیشتری ایجاد می‌شود.
سایر عوامل
از عوامل دیگر می‌توان به دیابت دوران بارداری، دریافت انواع مکمل‌های ویتامینی و گروه خونی نیز اشاره کرد.
بیشتربخوانید:
وقتی علائمی در دهان شما می خواهد بگوید قند خونتان بالا است!
مهم ترین علائم دیابت چیست؟
درمان دیابت نوع 1
تزریق انسولین
مهم‌ترین درمان این بیماران مصرف انسولین روزانه به صورت تزریقی است. انسولین به فرم‌های کوتاه‌اثر، سریع‌الاثر و بلند‌اثر وجود دارد. بر اساس تشخیص پزشک هر کدام از این فرم‌ها می‌تواند به صورت تزریقی یا پمپ انسولین استفاده شود.
داروها
بر اساس تشخیص متخصصین غدد، برای بعضی از بیماران متفورمین و سوتاگلیفلوسین برای درمان دیابت نوع 1 نیز استفاده می‌شود.
واکسن سل
تحقیقات نشان می‌دهند 2 بار تزریق واکسن سل (توبرکلوزیس) حداقل برای 5 سال سطح قند خون را در حد نرمال نگه می‌دارد، البته این واکسن هنوز در حال آزمایش است.
بیشتربخوانید:
نکات طلایی تغذیه‌ای از رژیم‌های لاغری تا دیابت و کرونا (قسمت اول)
