زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

برلیانت بزرگمهر : مشاور رئیس انجمن تغذیه ایران ؛ مشاور تغذیه و رژیم درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : در آغاز فصل بهار هستیم. فصل سرسبزی و شکوفایی. فصل نو شدن طبیعت. فصل باروری درختان و شکفتن گل‌ها. شادترین و زیباترین فصل سال. چه کنیم که در این فصل زیبا و دل‌انگیز بتوانیم از طبیعت سرسبز و پرشکوه استفاده بهینه نماییم و از این همه زیبایی، بیشتری لذت را ببریم؟ مهم‌ترین عامل در شاد بودن و شاد زیستن، سلامت کامل جسمی و روحی است. یکی از ارکان مهم سلامت، تغذیه صحیح و پیروی از برنامه غذایی کافی، متعادل و مناسب است. سوالی که در اینجا در ذهن همگان مطرح می‌شود، این است که آیا تغذیه در فصل بهار با سایر فصول تفاوت دارد یا نه، و آیا این تفاوت می‌تواند مثبت و مؤثر در سلامت انسان باشد یا مضر و آسیب‌رسان است؟ برای پاسخ به این سؤال لازم است مروری داشته باشیم بر تغییراتی که در فصل بهار در شیوه زندگی و در نتیجه در تغذیه افراد رخ می‌دهد.

 بیشتربخوانید:

نمره خوب با تغذیه خوب

تغییرات در شیوه زندگی و تغذیه در فصل بهار

در فصل بهار به علت بلند شدن روزها و دیرتر تاریک شدن هوا امکان پیاده‌روی در خارج از منزل بیشتر است و این امر موقعیت مناسبی است جهت انجام پیاده‌روی و تحرک بیشتر و در نتیجه پیشگیری از افزایش وزن و چاقی و تبعات نامطلوب آن. به طور کلی هوای لطیف و مناسب بهاری موجبات بیرون رفتن بیشتر از خانه و تحرک بیشتر را فراهم می‌کند.

 هوای معتدل و دل‌انگیز بهاری باعث می‌شود که افراد، بیشتر به گردش و تفریح بپردازند و در نتیجه احتمال غذا خوردن در رستوران افزایش می‌یابد.

 گذراندن وقت بیشتر در بیرون از خانه و افزایش تحرک، موجب گرسنه شدن و اشتهای بیشتر برای صرف غذا می‌شود و به همین دلیل ممکن است مصرف تنقلات آماده فرآوری شده (چیپس، پفک، کیک‌های آماده و ...) افزایش یابد.

 روزهای بلند بهاری و فواصل طولانی بین وعده‌های اصلی غذایی، به خصوص بین وعده ناهار و شام موجب افزایش اشتها برای صرف غذا می‌شود که می‌تواند دو پیامد داشته باشد:

الف) استفاده از تنقلات اکثراً ناسالم آماده و فرآوری شده.

ب) پرخوری و استفاده از غذاهای پرکالری (به علت گرسنگی) در وعده‌های اصلی غذایی. که هر دو این موارد موجب افزایش وزن و بروز چاقی، افزایش چربی‌های نامطلوب خون و بالا رفتن فشار خون می‌شود و چنانچه این وضعیت ادامه یابد و به صورت عادات غذایی درآید، موجب بروز اختلالات قلبی – عروقی می‌گردد.

 دیر شام خوردن به علت روزهای بلند بهار و دیر تاریک شدن هوا از دیگر پیامدهای فصل بهار در بسیاری از خانواده‌ها است، زیرا خیلی از افراد عادت به خوردن شام پس از تاریکی هوا دارند. این عادات موجب صرف شام سنگین و اکثراً سرخ کرده، پرچرب و پرکالری شده و عوارض فوق‌الذکر را در پی خواهد داشت. به اضافه آنکه ایجاد اختلال در خواب کرده و باعث بی‌خوابی، بدخوابی و اغتشاش در خواب شده و صبح پس از برخاستن از بستر، شخص به شدت احساس خستگی، ضعف و بی‌حالی می‌کند.

چه غذاهایی برای وعده شام مناسبند؟

به طور کلی بهتر است شام حاوی غذایی سبک و زودهضم باشد تا به سلامت انسان لطمه وارد نسازد، اما در فصل بهار و تابستان از موقعیت خاص این فصول در ارتباط با مواد غذایی می‌توان استفاده بهینه نمود. شام سبک و زودهضم مانند ساندویچ پنیر، گوجه‌فرنگی، خیار و گردو یا نان و پنیر و یک نوع میوه از قبیل طالبی، هندوانه، انگور و امثال آن می‌تواند غذایی مفید و حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای شخص را فراهم کند. ضمناً موجب احساس سنگینی در دستگاه گوارش نمی‌شود و به خواب و آرامش فرد لطمه وارد نمی‌سازد. در عین حالی که چنانچه به میزان متعادل و مناسب مصرف شود، باعث افزایش وزن و چاقی و اختلال در سلامت شخص نمی‌شود.

 بیشتربخوانید:

نکاتی در مورد مصرف نوبرانه های بهاری

سایر تغییراتی که در فصل بهار در شیوه زندگی و تغذیه افراد رخ می‌دهد

در فصل بهار، به خصوص در اواخر این فصل به علت مواجهه با وفور سبزی‌ها و میوه‌های تازه و قیمت ارزان‌تر آنها نسبت به زمستان، مصرف این گروه بسیار مفید و ضروری مواد غذایی، افزایش یافته و خانواده‌‌ها در حد گسترده‌تری از این مواد غذایی استفاده می‌کنند که این امر کمک زیادی به سلامت آنان می‌نماید.

 وفور سبزیجات در فصل بهار باعث ایجاد تنوع در برنامه غذایی خانواده‌ها شده و موجب می‌شودکه از سبزیجات مختلف در طبخ انواع غذاهای مفید و خوشمزه استفاده کنند. این امر به سلامت افراد و پیشگیری از بیماری‌ها کمک زیادی می‌کند.

 در فصل بهار به علت معتدل بودن هوا و سرسبزی و زیبایی طبیعت، افراد تمایل بیشتری به مسافرت پیدا می‌کنند. در سفر معمولاً تغییرات بسیار گسترده و عمده‌ای در برنامه غذایی خانواده‌ها رخ می‌دهد، از جمله آنکه:

 غذا در خانه طبخ نمی‌شود و اکثراً در رستوران صرف می‌گردد. غذاهای رستوران به طور معمول سرخ کرده و بسیار چرب و پرنمک هستند، زیرا متاسفانه ذائقه هموطنان‌مان عادت و تمایل زیاد به این نوع غذاها دارد و به این علت رستوران‌ها غذا را چرب و شور تهیه می‌کنند.

 خانواده‌ها معمولاً در سفر از سه وعده اصلی غذایی به طور مفصل استفاده می‌کنند و در واقع پرخوری می‌نمایند و حتی یک وعده را هم در طول شبانه‌روز به غذاهای حاضری و سبک اختصاص نمی‌دهند، زیرا معتقدند که برای شاد بودن و خوش گذراندن باید اعتدال در برنامه غذایی را فراموش کرد و به پرخوری و ریزه‌خواری پرداخت. به این ترتیب احساس رضایت بیشتری از اوقات خود می‌کنند. این باور بسیار ناسالم و زیان‌آور است و می‌تواند موجب اختلالات مختلف در افراد بشود.

 در مسافرت‌ها معمولاً در طول راه از تنقلات آماده که اکثراً بسیار چرب و پرنمک و یا شیرین و به طور کلی پرکالری و چاق‌کننده می‌باشند، استفاده می‌شود.

این اشکال، یعنی ریزه‌خواری و مصرف تنقلات مضر، اکثراً در طول مسافرت و اقامت در هتل نیز ادامه می‌یابد و سلامت افراد را به طور جدی به خطر می‌اندازد. اشکال بزرگ‌تر آنکه می‌تواند باعث برقراری عادت غلط پرخوری، بدخوری و ریزه‌خواری در شخص شده و برای همیشه در تغذیه افراد ادامه داشته باشد.

 هوای لطیف و طبیعت زیبا در فصل بهار موجب تغییرات مفید و مثبت در روحیه انسان شده و باعث شادتر و سرحال‌تر شدن افراد می‌گردد. شاد بودن و لذت بردن از اوقات و لحظات زندگی موجب افزایش قدرت ایمنی بدن، بهبود هضم و جذب و متابولیسم مواد غذایی در بدن شده و در نتیجه به برقراری سلامت بهتر و مقاومت بیشتر در برابر بیماری‌ها کمک می‌نماید.

 متاسفانه برخی از افراد به هنگام شادی و خوشی، بدون توجه به سلامت خود، تشویق به مصرف تنقلات آماده شده و در مصرف این نوع میان‌وعده‌های زیان‌آور افراط می‌کنند و این مساله در آنان به صورت عادت دائمی برقرار می‌شود.

کدام یک از مواد غذایی را در فصل بهار بیشتر مصرف کنیم؟

به طور کلی استفاده از تمام گروه‌های غذایی یعنی: گروه‌‌های نان و غلات - شیر و لبنیات - گوشت (قرمز و سفید)، تخم‌مرغ، حبوبات و مغز دانه‌ها - گروه میوه‌ها - گروه انواع سبزیجات (برگی و غیر برگی) به میزان کافی و متعادل در فصل بهار و در تمام فصول سال ضروری است، اما گنجانیدن مواد حاوی ویتامین‌ها و املاح و سایر مواد مغذی مفید مانند انواع سبزیجات و میوه‌‌های تازه، لبنیات کم‌چرب و ماهی به میزان کافی در برنامه غذایی روزانه بسیار مفید است و به حفظ سلامت شخص کمک می‌کند.

مقابله با خواب‌آلودگی در فصل بهار

حالت خواب‌آلودگی در فصل بهار معمولاً به علت آلرژی فصلی در برخی افراد بروز می‌کند. لازم به ذکر است که کمبود بعضی از ویتامین‌ها از جمله ویتامین C و برخی از انواع ویتامین‌های گروه B می‌تواند ایجاد حالت خواب‌آلودگی، ضعف، سستی و کرخی و بی‌خوابی در افراد بنماید.

برای پیشگیری از این قبیل اختلالات عصبی می‌توان در فصل بهار از موقعیت خاص این فصل یعنی وفور بیشتر منابع ویتامین‌ها (عمدتاً سبزیجات و میوه‌های تازه) استفاده نمود، البته مصرف غلات با سبوس، جوانه گندم، ماهی، مغز دانه‌ها، البته به صورت بدون نمک نیز به علت دارا بودن انواعی از ویتامین‌های گروه B که در سلامت سیستم عصبی موثرند در پیشگیری از عوارض فوق‌الذکر موثرند. بسیاری از افراد برای پیشگیری و درمان خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی، حالت سستی، خستگی و کرخی، از انواع قرص‌های مسکن استفاده می‌کنند. بهتر است به جای مصرف انواع قرص که عمدتاً عوارض جانبی دارد، از تغذیه صحیح، سالم و متنوع که منبع خوبی از مواد مغذی مفید است، استفاده نمود.

سالم‌سازی یخچال در فصل بهار

فصل بهار بهترین موقعیت جهت سالم‌سازی یخچال‌های خانگی است، به این ترتیب که می‌توان از موقعیت عالی و مناسب این فصل در جانشین کردن مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا به جای موادی مانند شیرینی و تنقلات چرب و شیرین یا نوشابه‌های گازدار و آب‌میوه‌های آماده که صرفاً حاوی مقدار زیادی شکر و اسانس هستند، استفاده نمود.

بهتر است یخچال خانگی همیشه مملو از انواع سبزیجات و میوه‌های تازه بوده و از این گروه غذایی مفید و با ارزش تغذیه‌ای بالا جهت برخورداری از سلامت هر چه بیشتر استفاده بهینه نمود.

به خاطر داشته باشیم که در این فصل سرسبز و زیبای طبیعت، از جنبه‌ها و موقعیت‌های مفید آن استفاده کرده و با تغذیه صحیح، مناسب و متنوع و نیز ورزش و پیاده‌روی مداوم روزانه و در صورت امکان کوهنوردی و سایر ورزش‌های سالم و مفید، به حفظ سلامت هرچه بهتر و مقاومت بیشتر در برابر بیماری‌ها و طول عمر توام با سلامت و شادی خود کمک نماییم.