تهیه و تظیم: دکتر مینا عبدالهی، متخصص تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران، مریم صفابخش، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران
چای، 3/4 نوشیدنی مردم جهان است و افراد ساكن در كشورهای غربی عمدتاً چای سیاه و اكثریت چینی‌ها چای سبز می‌نوشند.
معمولاً پنج نوع چای سبز، سیاه، چای چینی (oolong)، قرمز و سفید در بازار موجود است كه روش فرآوری آنها و در خصوص چای سفید پرورش آنها نیز با یكدیگر تفاوت دارد.
چای سبز بر خلاف انواع گونه‌های چای سیاه از برگ‌های تازه گیاه تهیه شده و قبل از هر گونه اكسیداسیون تركیبات فنولیك خشك می‌شود.
روش تهیه چای سبز به شكل دم كرده (در مقابل فرآیند تخمیر كردن چای سیاه) این اطمینان را می‌دهد كه مقادیر زیادی از آنتی اكسیدان های پلی فنول موجود در گیاه در نوشیدنی آن باقی می‌ماند.
چای سبز برای مدت زمان طولانی به عنوان یك داروی سنتی در فرهنگ‌های آسیای جنوب شرقی به كار می‌رفته است.
هر دو نوع فرمولاسیون‌های خوراكی و موضعی چای سبز دارای پتانسیل محافظتی در برابر تابش نور به منظور پیشگیری و ترمیم عوارض ناشی از تابش بیش از حد نور خورشید را می‌باشند.
برخی شواهد اثبات می‌کنند كه آنتی اكسیدان هایی از قبیل پلی فنل هایی چای سبز و یا سیاه موجب كاهش واكنش حساسیت و سرطان اپی تلیال پوست می‌شوند.
تصور می‌شود عمدتاً این اثرات از اپی كاتچین ها، تركیبات پلی فنولیك محلول در آب موجود در چای سبز ناشی شده باشند، هر چند كه سایر تركیبات موجود در چای سبز و یا چای سیاه از جمله كافئین، فلاوونوئیدها و آلكالوئیدها اثرات پیشگیری كننده شیمیایی نیز دارند.
پلی فنول های موجود در چای سبز در چای سیاه نیز یافت شده و لیكن به دلیل ایجاد اكسیداسیون در پروسه تولید به مقادیر كمتری در چای سیاه موجود می‌باشد.
بهبود سرطان پوست
با توجه به این كه پوست بیشترین مواجهه با نور خورشید را دارد، اغلب اثرات آسیب رسان ناشی از تابش اشعه ماورای بنفش نور اكثر اوقات در این عضو دیده می‌شود.
مطالعات اولیه به منظور ارزیابی اثرات محافظت كنندگی از تابش نور توسط چای سبز بر روی سرطان پوست انجام گرفته است.
مواجهه طولانی مدت با تابش نور منجر به بروز سرطان سلول‌های سنگفرشی پوستی می‌گردد.
محققین پی بردند عصاره چای سبز حل شده در آب آشامیدنی می‌تواند دوره كمون و بروز تومور را طولانی کرده و میزان بروز تومورهای ناشی از تابش شدید نور را كاهش دهد.
این نتایج میزان بروز، تعدد تومور، رشد و اندازه تومور در استفاده خوراکی و موضعی چای سبز را مورد تأیید قرار داد.
كاربرد موضعی و خوراكی چای سبز موجب عود جزئی و یا مهار رشد تومور پوستی می‌گردد. مراحل تومورزایی پوست ناشی از تابش اشعه نور شامل مراحل آغاز، پیشرفت و ادامه می‌باشد و ثابت شده است كه عصاره چای سبز اثرات محافظتی در هر كدام از این مراحل را اعمال می‌کند.
بهبود پیری زودرس
پیری زودرس پوست ناشی از تابش نور، دیگر عارضه مربوط به تابش نور خورشید است. پیری زودرس ناشی از تابش نور، علت اصلی و عمده هزینه مالی برای مصرف كنندگان است.
اخیراً استراتژی‌های پیشگیری بر روی اجتناب از مواجهه با تابش نور خورشید و استفاده از كرم و لوسیون پوستی متمركز شده است، لیكن كاربرد این رویكردها به دلیل تأثیر نسبتاً كم آنها، استفاده ناكافی و رعایت كردن معدود بیماران محدود شده است.
از جمله عواملی كه از نظر داشتن مزایای محافظت در برابر تابش نور مورد توجه قرار گرفته شده، چای سبز می‌باشد.
در یك مطالعه مربوط به پیری زودرس ناشی از تابش نور، استعمال موضعی لوسیون های حاوی چای سبز منجر به كاهش قابل ملاحظه مقدار چروكیدگی پوست) و كاهش تخریب پروتئین‌های پوست (به عنوان یك نشانه پیری زودرس) گردید.
کاهش آفتاب سوختگی
با كاربرد یك تركیب دارویی تهیه شده از عصاره چای سبز، واكنش آفتاب سوختگی، یك واكنش دردناك ناشی از مواجهه حاد و بیش از حد با نور در انسان‌ها كاهش می‌یابد.
بهبود ایمنی
از دیگر علل ایجاد عوارض ناشی از تابش نور مهار ایمنی ایجاد شده توسط آن می‌باشد. تابش پرتوهای ماورای بنفش از طریق مهار عملكرد سلول‌های عرضه كننده آنتی ژن موجود در پوست موجب مهار ایمنی موضعی می‌شود.
استعمال موضعی چای سبز هم قبل و هم بلافاصله بعد از مواجهه با تابش نور اثرات مهار كننده ایمنی را رفع می‌کند.
کاهش مرگ سلول‌های پوستی
آزمایش‌های پوستی بعد از تابش حاد با نور منجر به بروز تعداد زیادی سلول‌های آفتاب سوخته می‌شود.
مشخص شده است که استفاده موضعی از لوسیون های حاوی چای سبز موجب كاهش مرگ سلول‌های پوستی و کاهش تعداد سلول‌های آفتاب سوخته می‌شود.
همچنین چای سبز می‌تواند سلول‌های پوستی‌های آسیب دیده و در معرض خطر تغییر شكل را نیز نجات دهد.
محافظت از آسیب به ماده ژنتیک
تغییرات القاء شده توسط نور می‌تواند موجب جهش زایی، تومورزایی و اثرات كشنده در سلول‌های پوست شود.
ثابت شده است كه پلی فنول های چای سبز در كاهش آسیب به ژنتیک در پوست بسیار مؤثر است.
کاهش استرس اکسیداتیو
مواجهه با تابش نور می‌تواند مکانیسم‌های پیچیده برای دفاع در برابر استرس اكسیداتیو را در هم بشكند.
این می‌تواند منجر به افزایش استرس اکسیداتیو و تخلیه آنزیم‌های آنتی اكسیدان شود. مطالعات روی پست انسان اثبات کرده‌اند كه پلی فنل های چای سبز می‌توانند از آسیب القاء شده توسط اشعه ماورای بنفش جلوگیری نمایند.
نتایج یك مطالعه دیگر نشان داد كه چای سبز موجب كاهش رها شدن پراكسید هیدروژن (ترکیب مضر برای بدن) داخل سلولی می‌شود.
همچنین استعمال موضعی و یا خوراكی چای سبز از تخلیه آنزیم‌های آنتی اکسیدانی پیشگیری نموده و همچنین از تخریب پروتئین ناشی از تابش اشعه نور نیز جلوگیری می‌کند.
بهبود سایر اختلالات پوستی
پتانسیل‌های ضد سرطانی و محافظت كنندگی در برابر تابش نور توسط چای سبز به خوبی مطالعه شده‌اند، همچنین چای سبز می‌تواند یك درمان جایگزین برای سایر اختلالات پوستی از قبیل پسوریازیس، سرطان پوست، كراتوزآكتینیك، توموری‌های رگ گیلاس d، پورپورای بت من، كراتوسبوره ای، و روزاسه (اختلال مزمن پوستی با ضایعات قرمز رنگ روی بینی و پیشانی) باشد.
چای سبز می‌تواند یك درمان مؤثر در پسوریازیس باشد به طوریکه می‌تواند تمایز و تشكیل سد پوستی را تقویت نماید.
به طور کلی توصیه می‌گردد روزانه سه فنجان چای سبز مصرف گردد چراکه میزان آنتی اکسیدان‌های موجد در آن از جمله کاتچین آن بسیار بیشتر از چای سیاه بوده و خواص مفیدی بر قلب و عروق و سلامت کلی بدن می‌گذارد.
